Μπορούμε να κάνουμε κάτι για γίνουν πιο «πράσινες» οι μετακινήσεις μας; Καταρχάς, να αποφεύγουμε τις υπερβολές: Αν κάποιος έλεγε ότι μια σφαίρα είναι «φιλική προς το θύμα», θα τον θεωρούσαμε παράφρονα. Την ίδια ώρα, η φράση «όχημα φιλικό προς το περιβάλλον» είναι απολύτως αποδεκτή. Αφήνει ελπίδες, περιγράφει ένα στόχο που θεωρείται, μεσοπρόθεσμα έστω, εφικτός. Αλλά, αν αφήναμε στην άκρη τους ευφημισμούς, θα έπρεπε να κάνουμε λόγο μόνο για αυτοκίνητα που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον, αφού οικολογικά μέσα μετακίνησης δεν υφίστανται (ακόμη και κάνοντας ποδήλατο εκλύουμε στην ατμόσφαιρα διοξείδιο του άνθρακα). Οδηγώντας ένα υβριδικό ή ίσως στο μέλλον ένα «καθαρό» diesel, απλώς μειώνουμε το ενεργειακό μας αποτύπωμα στο περιβάλλον - αυτό δεν σημαίνει ότι το προστατεύουμε κιόλας. Αν δεν αδειάζαμε συστηματικά το τασάκι μας στο δρόμο, αλλά μόνο πού και πού πετούσαμε καμιά γόπα, θα είχαμε το θράσος να πούμε ότι έχουμε οικολογική συμπεριφορά;
Εκτός από τις υπερβολές, η συζήτηση για τις μετακινήσεις εμπεριέχει και αρκετές παρεξηγήσεις. Το διαβόητοCO2, για παράδειγμα, τείνει να μονοπωλεί τη συζήτηση για την ατμοσφαιρική ρύπανση και, συχνά, να την αποπροσανατολίζει. Διότι ναι μεν πρόκειται για αέριο που συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, αλλά κανείς δεν πέθανε εισπνέοντας CO2, ενώ τα σωματίδια του καπνού και το όζον συνδέονται άμεσα με σοβαρές βλάβες στην υγεία. Βέβαια, η δήλωση του προέδρου της ΔΕΗ ότι και στην πορτοκαλάδα που πίνουμε υπάρχει ανθρακικό είναι ατυχής. Αν ήθελε να δείξει ότι το διοξείδιο δεν είναι τόσο σημαντικό, θα μπορούσε απλώς να πει ότι, σε ετήσια βάση, ένας άνθρωπος εκπέμπει περισσότερο CO2 στην ατμόσφαιρα σε σχέση με ένα αυτοκίνητο ή ότι τα αέρια των αγελάδων έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από όλα μαζί τα μέσα μεταφοράς. Είναι, πάντως, και ζήτημα οπτικής γωνίας: Από τη θέση του top manager της Toyota που κατείχε παλαιότερα, ο ίδιος άνθρωπος ίσως εξέφραζε διαφορετική γνώμη για το διοξείδιο, αφού η ιαπωνική εταιρεία έχει έναν από τους πιο αποτελεσματικούς «στόλους» από πλευράς εκπομπών CO2 και εύλογα τονίζει τις επιδόσεις της σε αυτό το επίπεδο.
Μπορεί το διοξείδιο να αποτελεί μεγάλη απειλή για το κλίμα, άλλοι είναι όμως οι ρύποι που απειλούν άμεσα την υγεία. Οι κάτοικοι της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (αλλά και της Πάτρας, του Ηρακλείου, της Λάρισας) πλήττονται από τα μικροσωματίδια του καπνού που προέρχονται από τη βιομηχανία, τις κεντρικές θερμάνσεις, τα παλιά πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα. Εισπνέουν επίσης τους αρωματικούς υδρογονάνθρακες, υποπροϊόν της αμόλυβδης βενζίνης που δεν κατακρατείται από τους χαλασμένους καταλύτες. Αξίζει να θυμηθεί κανείς ότι τα καταλυτικά μπήκαν σχεδόν πριν από είκοσι χρόνια στη ζωή μας ως «οικολογικά» οχήματα. Για την αγορά τους είχαν δοθεί κίνητρα σε όσους απέσυραν τα παλιά ρυπογόνα τους αυτοκίνητα που μόλυναν την ατμόσφαιρα με μόλυβδο. Σήμερα συνειδητοποιούμε ότι το βενζόλιο που διαφεύγει από τους ελαττωματικούς καταλύτες (υπολογίζονται σε δεκάδες χιλιάδων) συνιστά μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία σε σχέση με το μόλυβδο. Αν υπήρχε ένας αποτελεσματικότερος μηχανισμός ελέγχου των οχημάτων, το πρόβλημα θα ήταν μικρότερο. Αν τα όποια κίνητρα, μέτρα, παραινέσεις υπηρετούσαν ένα συνολικό σχέδιο, τα ελληνικά αστικά κέντρα δεν θα ήταν στο επίζηλο Top 10 των πόλεων με την πιο μολυσμένη ατμόσφαιρα της Ευρώπης. Όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι κι αυτές «φιλικές προς το περιβάλλον» - στα λόγια: θαυμάζουν τις ευρωπαϊκές πόλεις με τα άψογα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, αλλά σχεδιάζουν πόλεις τύπου Λος Άντζελες, εξαρτημένες σχεδόν αποκλειστικά από το Ι.Χ. Η σχεδίαση και η κατασκευή αστικών αυτοκινητόδρομων οδηγεί σε αυτό το μοντέλο.
Ένα τέτοιο μοντέλο ονειρεύονται και οι πολίτες. Και, μαζί, ένα τελευταίο μοντέλο Ι.Χ. Προτεραιότητά μας παραμένει το γρήγορο, πολυτελές, μεγάλο αυτοκίνητο. Αν συμβαίνει να είναι και «οικολογικό», ώστε να έχουμε και το σχετικό άλλοθι, ακόμη καλύτερα. Στο άμεσο μέλλον, θα παρουσιαστούν αρκετές «καθαρές» προτάσεις στις κατηγορίες των πολυτελών αυτοκινήτων, ακόμη και των supercar. Θα είναι σαφώς λιγότερο ρυπογόνες και οικονομικές από τις αντίστοιχες σημερινές. Ίσως κάποιες από αυτές να εξασφαλίσουν και ελευθέρας για την κυκλοφορία τους στο δακτύλιο. Φυσικά, με το άλλοθι του eco friendly, αυτά τα «πράσινα» θηρία θα καίνε πιο πολύ καύσιμο, ρυπαίνοντας περισσότερο από ένα απλό συμβατικό μίνι. Ποιος είναι εδώ ο περιβαλλοντικά ευαίσθητος και ποιος ο αναίσθητος; Και σε σύγκριση με ποιον; Διότι αν ο οδηγός ενός βενζινοβόρου τζιπ επιβιβάσει τρεις επιβάτες και κατέβει στο κέντρο, η κατά κεφαλήν επιβάρυνση που θα προκαλέσει στην ατμόσφαιρα κάθε ένας τους θα είναι σαφώς μικρότερη απ' όση προκαλεί ο μοναδικός επιβάτης ενός Smart. Επίσης, ένα «καθαρό» όχημα που τρέχει στην εθνική με 180 χιλιόμετρα καταναλώνει και ρυπαίνει πολύ περισσότερο από ένα συμβατικό που αρκείται στα 120. Η αλυσίδα των οικολογικών παρανοήσεων έχει φυσικά πολλούς κρίκους. Και καλό είναι να θυμάται κανείς ότι τι επιλέγει να οδηγήσει έχει σημασία για το περιβάλλον, αλλά όχι μεγαλύτερη από το πώς.
ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ...
• Το carpooling.gr είναι ένας διαδικτυακός τόπος όπου μπορείτε να δώσετε ραντεβού με ανθρώπους που κάνουν την ίδια διαδρομή με τη δική σας, ώστε να μοιραστείτε το ίδιο μεταφορικό μέσο; Ρυπαίνετε λιγότερο, εξοικονομείτε χρήματα και, ενδεχομένως, αποκτάτε νέους φίλους.
• Τα επιπλέον κιλά επιβαρύνουν το περιβάλλον; Από το 1960 έως το 2002, ο μέσος Αμερικανός πάχυνε κατά 12 κιλά. Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου του Ιλινόις, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της ετήσιας κατανάλωσης καυσίμου κατά 4 δισεκατομμύρια λίτρα.
σχόλια