Ο Sigmund Freud είχε διαπιστώσει εύστοχα, χρόνια πριν ότι ο πολιτισμός είναι πηγή δυστυχίας. Στην εποχή μας πολλοί άνθρωποι δείχνουν να ταυτίζονται με την παραπάνω άποψη για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Αυτό όμως που πρέπει να μας προβληματίζει δεν θα πρέπει να είναι γιατί η άποψη αυτή τείνει να είναι πλειοψηφική αλλά, στους λόγους για τους οποίους μεγάλη μερίδα του κόσμου βιώνει τα « πολιτιστικά κύματα» ως εχθρική και ξενική ένδειξη του κοινωνικού συνόλου. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;
Σύμφωνα με τον Freud, ο πολιτισμός επιβάλλει «τον ασυμφιλίωτο ανταγωνισμό των απαιτήσεων των ενστίκτων και των περιορισμών » που σημαίνει ότι για τις ανάγκες της αρμονικής κοινωνικής συμβίωσης το άτομο αναγκάζεται να περιορίσει τις δυνατότητες του για ευτυχία και χαρά. Σ' αυτούς τους περιορισμούς συμβάλλουν ανεπιφύλακτα οι νόμοι η εφαρμογή, διαταγή και συνέπεια των οποίων δημιουργεί αισθήματα δυσαρέσκειας μεταξύ των πολιτών της κοινωνίας. Όπως διαπιστώνει ο «πατέρας» της ψυχανάλυσης , η πρωταρχική τριβή μεταξύ του ατόμου και της κοινωνίας πηγάζει από την αναζήτηση του ατόμου για την ελευθερία. Η θεωρία αυτή βασίζεται στην ιδέα ότι οι άνθρωποι έχουν ορισμένα ένστικτα πρωτόγονα και επιθετικά τα οποία είναι αμετάκλητα και βίαια και τους κάνουν να λειτουργούν ανεξέλεγκτα ׄ αρκεί η έμφυτη βία που προκύπτει στο άτομο σε περιπτώσεις αδικίας ή και ανομίας, αλλά κυρίως επιβίωσης. Πολύ συγκεκριμένα, οι επιθυμίες για το φύλο, η προδιάθεση για βίαιη επιθετικότητα, ο σεξουαλικός ανταγωνισμός εμποδίζουν την πορεία του ατόμου για ικανοποίηση. Αυτό υποδηλώνει ότι το "ανθρώπινον ζώον" δε θα είναι ποτέ έτοιμο να δεχτεί να "εκπολιτιστεί" αλλά μόνο εάν αναγκαστεί.
Αλλά και στην εποχή μας παρ'όλη την φευγαλέα ανάπτυξη της τεχνολογίας (η οποία σηματοδοτεί και την ανάλογη ραγδαία επιτάχυνση του πολιτισμού) το άτομο διακατέχεται περισσότερο από αρνητικά και καχύποπτα συναισθήματα παρά από ικανοποίηση για κάτι το οποίο βοηθάει στην αυτοβελτίωση και καλυτέρευση των αναγκών του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση των " social media " η οποία αποτελεί ένα γενικό ανάγνωσμα αυτού που ονομάζουμε "τεχνολογικό πολιτισμό του 19ου αι. " και η οποία έγινε στο άτομα α-συνείδητα , δηλαδή δεν τα επέλεξε αλλά το επέλεξαν. Σύμφωνα με επίσημες μελέτες Αμερικανών ψυχολόγων, η μεγαλύτερη αλλαγή που έχει συμβεί στη ζωή των εφήβων μετά το 2012, είναι η αύξηση του χρόνου που σπαταλούν στα ψηφιακά μέσα , ιδίως στα smartphones!
Ωστόσο, ακόμα και αυτή η άλογη χρήση των ψηφιακών μέσων με οθόνη (παρατηρείται κυρίως στα κινητά τηλέφωνα) αποτελεί την πιο εύλογη εξήγηση για την ξαφνική δυσχέρεια της ψυχικής υγείας των εφήβων σύμφωνα με σχετικές έρευνες. Πώς συμβαίνει λοιπόν ενώ ο πολιτισμός να καλυτερεύει οι άνθρωποι να αισθάνονται περισσότερο δυστυχισμένοι; Είναι μόνο θέμα κακής χρήσης ή κάτι περισσότερο ;Γιατί με τον πολιτισμό οι αποστάσεις μπορεί να μικραίνουν αλλά αυτό σε σημαίνει ότι αυξάνονται και τα "χαρούμενα" ή θετικά συναισθήματα. Ίσως γιατί οι άνθρωποι εξετάζουν την εποχή που βιώνουμε ως " ευκαιριακή" για την απόκτηση εσόδων, αναγνωρισιμότητα και υλική ευμάρεια, αδιαφορώντας στην θέαση του ατόμου ως μια άδολη προσωπικότητα που ενστερνίζεται την ηθική πρωτίστως κρίση της εποχής του. Η αλήθεια είναι ότι για τα πολλά δεινά της εποχής μας: όπως η τυπολατρία, η γραφειοκρατία, η θρησκευτική αγκύλωση, οι στεγανές κοινωνικές δομές , οι παρωχημένες προκαταλήψεις αντί να αντιμετωπιστούν ως αφορμή για επανεξέταση, κατάρριψη ή επαναπροσδιορισμό για μια καθολική επικράτηση της δικαιοσύνης, συνήθως χρησιμοποιούνται ως επιβολή δύναμης υπέρ των ανήθικων και άνομων έναντι των αδύναμων μοναχικών ατόμων μέσα στους τερατικούς μηχανισμούς της εποχής μας. Το συλλογικό δίκαιο , η κοινωνική ευθύνη και συνείδηση έχει χάσει την αξία της αφού τα άτομα μεμονωμένα λειτουργούν ως μονήρεις κυρίαρχοι του εαυτού του κόσμου τους πιστεύοντας ότι το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο , η αλληλεγγύη για το διπλανό, το χέρι βοηθείας στον αιτών κρίνεται απλά ως σπατάλη χρόνου στη σύγχρονη εποχή όπου αυτό και μόνο που μετράει είναι η αποξένωση από το "κοινωνικό καλό" για την προσωπική ευμάρεια, επικράτηση και καταξίωση.
Αναντιρρήτως, τα συναισθήματα δε μπορούν να υποκατασταθούν από τα λεγόμενα emoji( φατσούλες με τόση πρωτοφανή περίσσεια χαράς και λύπης) reactions (αντιδράσεις τυχαίες και αυτόματες) και τα λεγόμενα likes ׄ όση ώρα και αν δοκιμάσει να κάτσει κανείς μπροστά από την οθόνη του. Γιατί αυτό που θα αισθάνεται δεν θα είναι μια πρωτότυπη και ευχάριστη δημιουργία ( σαν και αυτή που νιώθουν τα νήπια όταν ανακατεύουν την πλαστελίνη τους ), αλλά μια ανιαρή και μονοσήμαντη αίσθηση της ψηφιακής αναπαράστασης της «ζωής των άλλων» που διόλου κολακευτική και αυθεντική δεν είναι(αρκεί να ρίξεις μια ματιά στο star system),αλλά εξαιρετικά άβολη , άκομψη και απουσίας περιεχομένου .Διότι η χαρά, η αναγνώριση ή ακόμα και η συμπόνια, η λύπη, ο πόνος δεν εκφράζονται με το πάτημα ενός κουμπιού, δεν φέρνουν " συναισθηματικά κοντά" τους ανθρώπους αλλά δημιουργούν μια τρομακτικά απειλητική αποξένωση , καθώς τα συναισθήματα εκφράζονται εμπράκτως μέσω των αισθήσεων (όραση, ακοή, αφή, αίσθηση, γεύση ) , προκύπτουν αβίαστα και αυτόνομα, είναι ανεξέλεγκτα που πηγάζουν από τη μνήμη ή το θυμικό, εκδηλώνονται σε αληθινούς ανθρώπους με και όχι μπροστά στις οθόνες των κινητών, όπως τα μηχανικά και χιλιοειδωμένα likes του σωρού (στη σειρά).
