Κεραμεικός! Όχι, Μεταξουργείο! Καλά, και Κεραμεικός και Μεταξουργείο. Μα εδώ δεν είναι μόνο Μεταξουργείο; Και τι σημασία έχει;
Σωστά. Υπάρχει μία ωραία φέτα, κάπως στριμωγμένη στις παλιές-καινούργιες γειτονιές της Αθήνας: Αρχίζει από την πλάτη του Θησείου, διασχίζει την Αγίων Ασωμάτων, βλέπει από ψηλά το αρχαίο νεκροταφείο, περνάει την Πειραιώς και φτάνει μέχρι τηνΑχιλλέως, στην πλατεία Καραϊσκάκη και στον σταθμό του μετρό.
Δύο αυτόνομες Δημοκρατίες, Κεραμεικός και Μεταξουργείο, Μεταξουργείο και Κεραμεικός, η μια στην αγκαλιά της άλλης, όχι μόνο από ανάγκη. Και οι δύο περήφανα μέλη του αστικού μύθου που θέλει όλες τις παλιές συνοικίες δυτικά και νότια της Ομόνοιαςνα προσχωρούν πρόθυμα στη μεγάληΔημοκρατία της Νύχτας φαίνεται πως σηκώνουν δικό τους μπαϊράκι, μένοντας, προς το παρόν, εκτός παιχνιδιού. Όπου «παιχνίδι» διαβάστε μπαρ, εστιατόρια, καφέ, μεζεδοπωλεία, βιομηχανία της νύχτας με λίγα λόγια.
Και υπάρχουν πολλοί και στον Κεραμεικό και στο Μεταξουργείο που κάνουν το σταυρό τους. Παρακολουθούν από μακριά τις ορδές να κατεβαίνουν στο Γκάζι και ξεφυσάνε με ανακούφιση. «Προς το παρόν, τη γλυτώσαμε». Αυτή η χαμηλόφωνη επικράτεια που το περσινό σλόγκαν τουReMap της Μπιενάλε τη βάφτισε ΚΜ δίνει τη στιγμή που μιλάμε έναν πραγματικό αγώνα: να τραβήξει έναν άλλο δρόμο που θα την ξεχωρίζει από την «ανάπτυξη» τύπου Ψυρρή και Γκάζι. Κι αν η λέξη «αγώνας» σας ακούγεται κάπως μελοδραματική, διαβάστε παρακάτω.
ΜΠΟΥΡΔΕΛΑ ΚΑΙ «ΨΕΙΡΙΑΡΗΔΕΣ»
Κεραμεικός και Μεταξουργείο άρχισαν να ακούγονται ξανά στα τέλη της δεκαετίας του '90, στα απόνερα της θεαματικής αλλαγής σκηνικού στου Ψυρρή. Το άνοιγμα κάποιων θεάτρων (όπως το Από μηχανής θέατρο του ζεύγουςΒαλαβανίδη-Κράλλη και το Μεταξουργείο της Άννας Βαγενά) και του Bios ήταν σταθμός για να εξοικειωθεί περισσότερος κόσμος με τη γειτονιά. Γρήγορα, στη συνείδηση των Αθηναίων το Κ.Μ. συνδέθηκε με πιο καλλιτεχνικά πράγματα. Ακόμα και τα μπαρ ή τα εστιατόρια (τουλάχιστον η μεγάλη πλειοψηφία) δεν είχαν μαζικό χαρακτήρα.
Πολλοί αναρωτιούνται πώς τη «γλύτωσε», ενώ δίπλα (Γκάζι) το πανηγύρι μαίνεται ανεξέλεγκτο. Μιλώντας με κόσμο, πήρα την πιο λογική και τη λιγότερο προφανή απάντηση. Το Μεταξουργείο δεν έγινε Ψυρρή εξαιτίας των πολλών οίκων ανοχής που εξακολουθούν να λειτουργούν, κυρίως δυτικά της πλατείας Αυδή. Ποιος λογικός επιχειρηματίας θα επένδυε σ' ένα μαγαζί περικυκλωμένο από οίκους ανοχής; «Τα μπουρδέλα κρατάνε σε απόσταση τα τζάνκι και τους "ψειριάρηδες"» μου λέει άνθρωπος που ξέρει την περιοχή καλύτερα κι από το σπίτι του. Τους δεύτερους σίγουρα, αλλά και τα τζάνκι; Στο Μεταξουργείο, και κυρίως στην πλατεία Αυδή, η παρουσία των εξαρτημένων από ναρκωτικά δεν φτάνει στα επίπεδα άλλων κοντινών περιοχών, αλλά η γειτνίαση με τους σκληρούς πυρήνες της Ομόνοιας και της πλατείας Κουμουνδούρου επηρεάζει όσο να 'ναι την κατάσταση. Προσθέστε και τα πολλά εγκαταλελειμμένα σπίτια κι έχετε την εικόνα. Η λογική λέει ότι όσο θα «γεμίζει» η γειτονιά με καινούργιους κατοίκους τόσο λιγότεροι τοξικομανείς θα βρίσκουν καταφύγιο στους δρόμους του Μεταξουργείου.
ΤΟ ΝΕΟ «ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΟΡΑΜΑ»
Και τα περιθώρια για να γεμίσει είναι πολλά. Μια έρευνα στις αρχές της δεκαετίας έδειξε κάτι μοναδικό σε όλη την Αθήνα: Το ποσοστό των άδειων σπιτιών και διαμερισμάτων στο Μεταξουργείο άγγιζε το εξωπραγματικό 90%. Σήμερα υπολογίζεται ότι θα έχει πέσει στο 70%, νούμερο επίσης αδιανόητο. Και σε ποιον ανήκουν όλα αυτά τα σπίτια, κάποια πολύ συμπαθητικά νεοκλασικά με αυλές και χαγιάτια, και ορισμένα '70s τερατάκια διάσπαρτα εδώ κι εκεί; Ένα καθόλου αμελητέο ποσοστό φαίνεται να έχει περάσει σε χέρια νέων επενδυτών που δείχνουν αποφασισμένοι να περιφρουρήσουν το χαρακτήρα της περιοχής, με έμφαση στην κατοικία. Υπάρχουν προσδοκίες και για αρχιτεκτονική αξιώσεων, μια ιστορία που εγκαινίασε η κατασκευαστική εταιρεία ΓΕΚ όταν αποφάσισε να ανεγείρει ένα συγκρότημα κατοικιών απέναντι από το κτίριο του Μεταξουργείου, που σήμερα ο Δήμος Αθηναίων μετασκευάζει σε νέα έδρα τηςΔημοτικής Πινακοθήκης. Ο αγώνας λοιπόν που γράφαμε στην εισαγωγή διεξάγεται ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν σ' ένα πιο residential, πιο καλλιτεχνικό K.M., και σ' αυτούς οι οποίοι θέλουν να εξάγουν εκεί το πρότυπο του Ψυρρή και του Γκαζιού. Προς το παρόν, η μάχη κερδίζεται από τους πρώτους. Μέσα σε διάστημα λίγων μηνών μετακόμισαν ή ανοίγουν καινούργιους χώρους τρεις από τις αθηναϊκές γκαλερί με το μεγαλύτερο κύρος: η Bernier/Eliades (στη Σαλαμίνος, πολύ κοντά σε Bios και Nixon), η The Breeder (στην Ιάσωνος) και η Ρεβέκκα Καμχή(στη Λεωνίδου). Σύντομα ανοίγει ένα φιλόδοξο Meditation Center, ενώ σε εκκρεμότητα βρίσκεται το project του Χάρρυ Κλυνν, στην ιδιοκτησία του οποίου βρίσκεται ένα μεγαλοπρεπές νεοκλασικό πάνω στην πλατεία. Σε εκκρεμότητα και το οικόπεδο του παλιού κινηματογράφου «Του Λαού», που κάποτε ήθελε να χτίσει εκεί το θέατρό της η Άννα Βίσση. Αν όμως προχωρήσουν τα πράγματα κατ' ευχήν και γεμίσουν το Μεταξουργείο και ο Κεραμεικός μεσοφιστικέ λοφτ, προχωρημένα γραφεία και καλλιτεχνικά στούντιο, ποιο μπορεί να είναι το μέλλον των μεταναστών της περιοχής; Οι νέοι κάτοικοι μπορεί να θέλουν τους μετανάστες, αλλά οι τελευταίοι θα είναι σε θέση να αντέξουν τις ανεβασμένες τιμές; «Στο Μεταξουργείουπάρχει θέση για όλους» ακούω από το στόμα ενός επιχειρηματία στο χώρο του real estate. Kαι χαίρομαι. Αλλα όσο καλές κι αν είναι οι προθέσεις δύσκολα θα αποφευχθούν οι θυσίες. Και σήμερα οι μετανάστες αποτελούν συστατικό στοιχείο του Κ.Μ., κομμάτι μιας ανθρωπογεωγραφίας που κάνει τη γειτονιά το επόμενο μεγάλο στοίχημα της Αθήνας.
ΟΙ ΓΚΑΛΕΡΙΣΤΕΣ
«Το Μεταξουργείο ήταν η πρώτη μας επιλογή από τη στιγμή που αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε την περιοχή του Ψυρρή» λέει ο Στάθης Παναγούλης με φόντο τους λευκούς τοίχους της νέας στέγης των Breeders στην οδό Ιάσωνος, που εγκαινιάζεται σήμερα με την πρώτη έκθεση του Daniel Sinsel στην Ελλάδα. Είναι ένα '70's τετραώροφο, πρώην εργοστάσιο παγωτού, το οποίο έγινε αγνώριστο από τα χέρια του αρχιτέκτονα Άρη Ζαμπίκου. Έχουν κρατηθεί οι μοντερνίστικοι όγκοι, εξωτερικά δεσπόζει η βαριά πόρτα από ακατέργαστο σίδερο, και προς το παρόν είναι σαν τη μύγα μέσα στο γάλα, ανάμεσα σε καφενεία, μικρά καταστήματα και (άφθονους) οίκους ανοχής. Η ιστορία του Ψυρρή είχε τελειώσει για τους Breeders πολύ πριν ανακαλύψουν το παλιό εργοστάσιο. Δεν ήταν μόνο η αίσθηση της αποξένωσης σε μια γειτονιά που για πολλούς καλλιτέχνες «έχει τελειώσει», εξαιτίας της επέλασης των μεζεδοπωλείων, των μπαρ και των καφέ. «Τελευταία, η περιοχή του Ψυρρή είναι ο παράδεισος των τζάνκι» λέει ο Στάθης.
Η ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ
Η Κατερίνα Κανά μετακόμισε στη γειτονιά πριν από τρία χρόνια. «Γύρευα μια περιοχή κι ένα δρόμο που να μην προσδιορίζεται από ένα συγκεκριμένο lifestyle, να προσφέρει ιδιωτικότητα και φθηνά ενοίκια για ένα στούντιο. Έτσι σήμερα ζω κι εργάζομαι στον ίδιο χώρο. Η περιοχή έχει αλλάξει πολύ, ιδιαίτερα μετά την Μπιενάλε. Καινούργια κτίσματα, αναπαλαιωμένα παλιά αρχοντικά, νέες γκαλερί, νέα μπαρ και κέντρα, όλα αλλάζουν. Αυτό που είναι ευχάριστο είναι ότι η γειτονιά αυτή εξακολουθεί να προσελκύει νέο κόσμο, κάπως εναλλακτικό και καλλιτεχνικό, χωρίς να χάνει την ιδιαιτερότητά της».
Ο ΣΧΕΔΙΑΣΤΗΣ
«Ήταν μία συνειδητή επιλογή μου» δηλώνει ο Γιώργος Ελευθεριάδης, ο οποίος εγκατέλειψε το Κολωνάκι ύστερα από δέκα χρόνια για να εγκατασταθεί στο Μεταξουργείο «διότι, ως άνθρωπος του κέντρου, μου πρόσφερε την ευκολία του να παραμείνω σε αυτό.
Επιλέγοντας όμως μια περιοχή πιο ανθρώπινη, όχι αποστασιοποιημένη ως σημείο δημιουργίας (αφού είναι επιλογή πολλών καλλιτεχνών - δημιουργικών και γενικά ανθρώπων με νέα αντίληψη) και με έντονη την αίσθηση ελευθερίας που έχουν σε όλες τις μητροπόλεις του κόσμου οι περιοχές όπου κατοικούνται και από μετανάστες.
Είναι εξαιρετικό το συναίσθημα του να φεύγεις το πρωί και να επιστρέφεις κάπου που οι ανάγκες και η ζωή στους δρόμους και τους ανθρώπους είναι πιο ουσιαστική, στο κέντρο μιας πόλης που ζει κάτω από την αγωνία του Life Style made in no where, είναι ανακουφιστικό. Τα τρία χρόνια που μετοίκησα εδώ δεν υπήρξε μια στιγμή που να νοσταλγήσω ή να μου λείψει η ζωή μου πριν. Έγινα πιο ανοιχτός, κατανόησα ότι το παραμύθι είναι εδώ, εκνευρίζομαι πιο ουσιαστικά με το χάος, την εθνική μας ξεφτίλα και ζω σε γειτονιές όπου τα πράγματα είναι φτιαγμένα απλά για όλους. Και αυτό σε κάνει να αισθάνεσαι ζωντανός και ενεργός. Νομίζω ότι είμαι ευχαριστημένος με την επιλογή μου».
σχόλια