Το πρώτο κρούσμα κοροναϊού στην Ελλάδα επιβεβαιώθηκε στην Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μία 38χρονη γυναίκα που είχε ταξιδέψει στην Βόρεια Ιταλία, η οποία μαστίζεται από την μεγαλύτερη επιδημία εκτός Ασίας.
Πρόσφατα, το National Geographic είχε κάνει αφιέρωμα σε μελέτες για τις πιθανότητες μετάδοσης ενός ιού μέσα σε μια κλειστή καμπίνα αεροπλάνου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο ιός μεταδίδεται πριν την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων, που σημαίνει ότι αρκετοί φορείς θα περνούσαν από τον τυπικό έλεγχο των αεροδρομίων και να μεταδώσουν τον ιό σε συνεπιβάτες τους
Αν και υπάρχουν πολλά ακόμα που μένουν να διευκρινιστούν για τον ιό, οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη αρκετά για παρόμοιους κοροναϊούς και άλλες αναπνευστικές ασθένειες όπως η γρίπη. Πώς μεταδίδονται αυτοί οι ιοί, ιδίως μέσα στον περιορισμένο χώρο ενός αεροπλάνου;
Η απόσταση ασφαλείας
Όταν κάποιος φορέας ή ασθενής βήχει ή φτερνίζεται, διασπείρει σταγονίδια σάλιου και βλέννας που, αν πέσουν στο πρόσωπο ή στο δέρμα κάποιου άλλου, μπορεί να τον μολύνουν. Υπολογίζεται πως η ακτίνα μετάδοσης είναι μικρή, περίπου δύο μέτρα, και οποιοσδήποτε βρίσκεται σε αυτή την απόσταση για περισσότερο από δέκα λεπτά, αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να κολλήσει, σύμφωνα με την διευθύντρια αντιμικροβιακής επιστασίας και ελέγχου μολύνσεων του πανεπιστημίου του Σικάγο, Έμιλι Λάντον. «Ο χρόνος και η απόσταση μετρούν», εξηγεί χαρακτηριστικά.
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού επίσης διαδίδονται από τις επιφάνειες στις οποίες πέφτουν τα σταγονίδια - όπως τα καθίσματα του αεροπλάνου, οι δίσκοι και τα τραπεζάκια που αναδιπλώνονται. Ορισμένοι ιοί αντέχουν για αρκετές ώρες. Υπάρχουν ενδείξεις πως οι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα μπορούν και μεταδίδονται ακόμα και μέσω μικροσωματιδίων στον αέρα, γνωστών και ως aerosols αλλά όπως εξηγεί ο καθηγητής επιδημιολογίας του πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν, Άρνολντ Μόντο, αυτός δεν είναι ένας από τους βασικούς μηχανισμούς.
Η ασφαλής απόσταση καθισμάτων
Σύμφωνα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως απόσταση «άμεσης επαφής» σε αεροπλάνο ορίζεται η απόσταση δύο σειρών καθισμάτων. Ωστόσο αυτός δεν είναι ο μόνος χώρος αλληλεπίδρασης στο αεροσκάφος, αφού πολλοί επιβάτες χρησιμοποιούν εν πτήσει την τουαλέτα.
Ενδεικτικό είναι πως κατά τη διάρκεια της επιδημίας του κοροναϊού του SARS, το 2003, από έναν επιβάτη σε πτήση από το Χονγκ Κονγκ στο Πεκίνο, είχαν μολυνθεί συνεπιβάτες που κάθονταν πολύ μακρύτερα από το «όριο ασφαλείας» των δύο σειρών. Σύμφωνα μάλιστα με το New England Journal of Medicine, τα κριτήρια του Οργανισμού δεν προέβλεπαν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες νόσησε το 45% των ανθρώπων που μολύνθηκε από τον SARS.
Με αφορμή εκείνες τις αστοχίες, μία ομάδα ερευνητών δημόσιας υγείας εκπόνησε το 2018 μια μελέτη σχετικά με τις πιθανότητες μόλυνσης στην καμπίνα ενός αεροπλάνου, βάσει των τυχαίων κινήσεων, φορέων και μη.
Η ομάδα "FlyHealthy Research Team" παρατήρησε τις κινήσεις των επιβατών και του πληρώματος σε δέκα πτήσεις εντός ΗΠΑ, διάρκειας 3 έως 5 ωρών. Οι ερευνητές, μελέτησαν πώς αυτές οι κινήσεις καθόριζαν τη διάρκεια και την επαφή με άλλους μέσα στην καμπίνα.
«Υποθέστε ότι κάθεστε σε κάθισμα στον διάδρομο, ή σε μεσαίο κάθισμα και εγώ περνώ για να πάω στο μπάνιο», λέει ο Χάουαρντ Βάις, καθηγητής βιολογίας και μαθηματικών στο Penn State University. «Θα είμαστε σε κοντινή απόσταση - το πολύ ενός μέτρου. Θα μπορούσα να σας κολλήσω [...] Η έρευνά μας ήταν η πρώτη που το ποσοτικοποίησε».
Τα στατιστικά
Όπως διαπιστώθηκε, 38 στους 100 επιβάτες σηκώνονται μία φορά από το κάθισμά τους, είτε για να πάρουν κάτι από τον υπερκείμενο χώρο αποσκευών, είτε για να επισκεφτούν την τουαλέτα. Το 24% σηκώνεται δύο ή περισσότερες φορές ενώ το υπόλοιπο 38% δεν μετακινείται καθόλου μέσα στην καμπίνα, κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Όπως προέκυψε από τους υπολογισμούς των ερευνητών, στατιστικά πιο ασφαλείς είναι οι θέσεις δίπλα στο παράθυρο. Κατά μέσο όρο, οι επιβάτες που κάθονται στο παράθυρο έχουν μόλις 12 κοντινές επαφές, ενώ όσοι κάθονται στα μεσαία καθίσματα έχουν 58 τέτοιες επαφές. Οι δε επιβάτες που κάθονται στην άκρη του διαδρόμου θα έχουν έως και 64 κατά τη διάρκεια μίας πτήσης 5 ωρών.
Έτσι, η επιλογή μιας θέσης δίπλα σε παράθυρο, αν κάποιος δεν σηκωθεί από τη θέση του, μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες επιμόλυνσης. Ωστόσο οι επιστήμονες είναι εν γένει καθησυχαστικοί για τους επιβάτες. «Αν κάθεστε στην άκρη, σίγουρα θα περάσουν μερικοί άνθρωποι από το πλάι σας, αλλά θα κινούνται γρήγορα. Στο σύνολο, αυτό που δείξαμε είναι ότι είναι σχετικά μικρή η πιθανότητα μετάδοσης σε οποιονδήποτε επιβάτη».
Οι πιθανότητες όμως είναι πολύ διαφορετικές για τα μέλη του πληρώματος. Οι αεροσυνοδοί περνούν πολύ περισσότερο χρόνο διασχίζοντας τον διάδρομο και αλληλεπιδρώντας με τους επιβάτες. Για αυτό και έχουν περισσότερες πιθανότητες στενής επαφής και μεγαλύτερης διάρκειας. Μάλιστα οι πιθανότητες είναι αμφίδρομες και ένα μέλος του πληρώματος που είναι φορέας θα μπορούσε να μολύνει πάνω από 4 επιβάτες σε κάθε πτήση (4,6 κατά μέσο όρο). «Για αυτό είναι σημαντικό οι αεροσυνοδοί να μην πετούν αν είναι ασθενείς», υπογραμμίζει ο Βάις.
Αβεβαιότητα
Όπως λέει, για την ώρα δεν είναι γνωστό πιο είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης του νέου ιού. Θα μπορούσε να γίνεται μέσω σταγονιδίων ή φυσικής επαφής, με το σάλιο ή με τη διάρροια που μπορεί να προκαλέσει. Οι ερευνητές επισημαίνουν επίσης πως το μοντέλο αυτό δεν έχει καμία ισχύ σε περιπτώσεις μεγαλύτερων σε διάρκεια πτήσεων, καθώς και στα αεροπλάνα με περισσότερους από έναν διαδρόμους.
Η Λάντον συμφωνεί μεν πως δεν γνωρίζουμε ακόμα αρκετά για τους τρόπους μετάδοσης του κοροναϊού, αλλά εκτιμά πως τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έχουν εφαρμογή. Όπως λέει, όλοι οι προηγούμενοι κοροναϊοί μεταδίδονταν μέσω σταγονιδίων και θα ήταν ασυνήθιστο αν ο νέος παθογόνος παράγοντας ήταν διαφορετικός. Άλλωστε οι ομοιότητες με τον SARS είναι αρκετές: και οι δύο φαίνεται πως ξεκίνησαν απ΄τα ζώα πριν περάσουν σε ανθρώπους, μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο και έχουν μεγάλη περίοδο επώασης που μπορεί να αγγίξει τις 14 ημέρες.
Βασικές οδηγίες
Για αυτόν τον λόγο, η Λάντον υπογραμμίζει τη σημασία της συμμόρφωσης στις οδηγίες προστασίας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών: είναι απαραίτητο το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι ή απολυμαντικό με βάση το οινόπνευμα μετά από το άγγιγμα κάθε επιφάνειας, καθώς υπάρχουν στοιχεία πως οι κοροναϊοί αντέχουν σε αυτές τις επιφάνειες περισσότερο από άλλους - ακόμα και για 12 ώρες. Εξίσου σημαντικό είναι να αποφεύγει κανείς να αγγίζει το πρόσωπό του ή να έρχεται σε κοντινή απόσταση με συνεπιβάτες που βήχουν, στο μέτρο του δυνατού.
Τι είναι χειρότερο; Ο κοροναϊός ή η γρίπη
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες για να αξιολογήσει κανείς το ρίσκο από έναν ιό, αλλά οι βασικότεροι είναι δύο: ο ρυθμός μετάδοσης και η θνητότητα. Ο νέος κοροναϊός έχει μεγαλύτερο ποσοστό μετάδοσης καθώς ένα άτομο μπορεί να κολλήσει κατά μέσω όρο 2 με 3 ανθρώπους. Ως προς την θνητότητα, η εποχική γρίπη έχει ποσοστό περίπου στο 0,1%. Ο SARS είχε ποσοστό 10%, δηλαδή ήταν περίπου 100 φορές πιο θανατηφόρος από την γρίπη. Για την ώρα, ο κοροναϊός έχει προσβάλει 81.128 και εξ αυτών έχουν καταλήξει 2.765 (ποσοστό 3,4%).
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος
Αν ο SARS ή ο 2019 nConV μόλυναν ένα εκατομμύριο ανθρώπους, οι συνέπειες θα ήταν σοβαρότατες, σύμφωνα με την Λάντον, καθώς το σύνολο του ανθρώπινου πληθυσμού θα ήταν ευάλωτο, αφού κανείς δεν έχει νοσήσει από αυτόν στο παρελθόν, ούτε υπάρχει για την ώρα θεραπεία ή εμβόλιο.
Με πληροφορίες από National Geographic
σχόλια