Ίσως κάποιοι να το πρόσεξαν, ίσως όχι. Για πρώτη χρονιά, πολλές από τις πιπεριές του φετινού καλοκαιριού δεν είχαν σπόρια -κανείς δεν ξέρει γιατί. Εξαφανίστηκαν κι αυτά μαζί με τα σπόρια των σταφυλιών, τα σπόρια της ντομάτας και τα κουκούτσια των μανταρινιών. Ακολούθησαν κι αυτά τα μήλα που πλέον δεν κιτρινίζουν και τα κεράσια που δεν σαπίζουν. Σε μια εποχή που η τροφή γίνεται όλο και πιο ομογενοποιημένη, η αναζήτηση ντόπιων μη μεταλλαγμένων φρούτων και λαχανικών είναι πιο επίκαιρη από ποτέ και οι καταναλωτικές μας συνήθειες επηρεάζουν το περιβάλλον με τρόπους που ούτε καν φανταζόμαστε. Καταρχάς, το να τρώει φρούτα και λαχανικά της εποχής είναι θέμα κοινής λογικής: ποια η ανάγκη να καταναλώσει κανείς ντομάτες το Φεβρουάριο, που θα είναι εκτός εποχής άρα και θερμοκηπίου; Το θέμα είναι ότι όταν τρώει κανείς κάτι στην εποχή του είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα (γιατί για πιθανότητα πρόκειται) να είναι πιο «φυσικό». Επίσης, καλό είναι να γνωρίζουμε ποια ψάρια πρέπει να καταναλώνουμε και πότε (από Απρίλιο έως Οκτώβριο δεν επιτρέπεται η αλιεία του ξιφία).
Μέσα σε όλα αυτά τα μάλλον απλά επιχειρήματα, επιστρέφει και το επιχείρημα για την ανωτερότητα των ντόπιων προϊόντων. Όχι όμως για τους λόγους που θα νόμιζε κανείς: ανεξάρτητα από το αν είναι καλύτερα τα ελληνικά προϊόντα ή έχουν λιγότερα φυτοφάρμακα, το να αγοράζουμε εισαγόμενα φρούτα και λαχανικά μπορεί σε βάθος χρόνου να είναι καταστροφικό για το περιβάλλον.
Η τροφή ταξιδεύει
Το κίνημα των food miles ξεκίνησε στη Βρετανία τη δεκαετία του '90. Ο όρος δεν υπάρχει καν στην Ελλάδα. Τα food miles είναι ένας τρόπος μέτρησης της απόστασης που διανύει το φαγητό μας από το μέρος που παράχθηκε μέχρι να φτάσει στο πιάτο μας. Η απόσταση που διανύει η τροφή με αεροπλάνο, νταλίκα αλλά ακόμα και η απόσταση που διανύουμε για να πάμε να ψωνίσουμε στο σούπερ μάρκετ προσμετράται για να βγουν τα food miles κάθε προϊόντος. Ως ιδέα ακούγεται τρελή κι όμως, αν σκεφτεί κανείς ότι το φαγητό μπορεί να ταξιδέψει και 4.000 χιλιόμετρα για να φτάσει στον καταναλωτή, καταλαβαίνει το αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτό στην αλλαγή του κλίματος. Τα χιλιόμετρα αυτά έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία είκοσι χρόνια. Μόνο αν υπολογίσει κανείς το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα με πτήσεις, διαδρομές, αλλά και το «πακετάρισμα» που χρειάζεται το φαγητό όταν ταξιδεύει μακρινές αποστάσεις, συνειδητοποιεί πόσο ρυπογόνο είναι για το περιβάλλον να καταναλώνει πατάτες Νέας Ζηλανδίας και ντομάτες από την Ολλανδία. Μπορεί το ποσοστό να φαίνεται αμελητέο, το αντίκτυπό του, ωστόσο, στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής είναι πελώριο. Εξάλλου, σήμερα, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αυτό μπορεί να έχει τρομακτικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Όταν, παραδείγματος χάριν, αυξήθηκε η ζήτηση για τη ρόκα στις αρχές του '00 (μια και όλη η Ευρώπη ζούσε στον πυρετό της σαλάτας ρόκα-παρμεζάνα), ήταν τόση η ζήτηση για ρόκα στην αγγλική αγορά, που η Κένυα, ως βασικός προμηθευτής της αγγλικής αγοράς, άρχισε να πλήττεται οικολογικά, αφού η ρόκα χρειάζεται νερό για να αναπτυχθεί και η χώρα πλήττεται ήδη από ξηρασία. Στα αγγλικά σούπερ μάρκετ τα τρόφιμα έχουν ήδη γραμμένα πάνω πόσα food miles έχει διανύσει το προϊόν. Εάν αυτό φαίνεται τρελό για τα ελληνικά δεδομένα, ας θυμηθούμε πόσο εξίσου τρελός μπορεί να φαινόταν ο όρος «βιολογικό προϊόν» στη δεκαετία του '80. Είκοσι χρόνια μετά τα βιολογικά προϊόντα είναι παντού - αν και είναι πραγματικά απορίας άξιον πόσο οικολογικό μπορεί να είναι ένα βιολογικό προϊόν πακεταρισμένο σε πλαστική συσκευασία και εισαγόμενο από την Ιταλία. Πάντως, όταν πριν από 15 χρόνια άνοιξε το κατάστημα με τα βιολογικά τρόφιμα στην οδό Επταχάλκου, στο Θησείο, και ο καταστηματάρχης ενημέρωνε ότι είναι περιορισμένος ο αριθμός των τροφίμων που μπορούσε κανείς να καταναλώσει, φαινόταν γραφικός. Κι όμως, τόσα χρόνια μετά το επιχείρημα μοιάζει πιο ουσιαστικό από ποτέ.
Τι να μην τρώμε και πότε
Φρούτα και λαχανικά:Τα τρώμε στην εποχή τους.
Ψάρι: Δεν τρώμε γόνους ούτε και ψάρια μικρότερα από το επιτρεπόμενο. Ειδική μεζούρα υπάρχει στο site της Greenpeace.
Τόννος: Στα δίχτυα που ρίχνουν οι ψαράδες για τον τόννο αιχμαλωτίζονται δελφίνια. Καλύτερα να αποφεύγεται, εκτός κι αν είναι κατεψυγμένος, με σαφή ένδειξη πως είναι φιλικός προς τα δελφίνια.
Ξιφίας: Απαγορεύεται η αλιεία του από αρχές Απριλίου έως τον Οκτώβριο. Δεν τον καταναλώνουμε τους συγκεκριμένους μήνες.
σχόλια