«Μένουμε Σπίτι» είναι το μότο των ημερών, όμως αρκετές χιλιάδες συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευάλωτους πληθυσμούς είτε δεν έχουν καν στέγη να καταφύγουν, είτε στερούνται και τα στοιχειώδη ακόμα κι αν διαθέτουν κάποια. Άποροι, άστεγοι, εξαρτημένοι χρήστες, πληθυσμοί «αόρατοι» μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες αλλά πλέον παραπάνω από ορατοί στις πλατείες και τους δρόμους μιας πόλης σχεδόν ερημωμένης, αφενός είναι για ευνόητους λόγους περισσότερο εκτεθειμένοι στον ιό, αφετέρου –και ειδικά μετά το lockdown– έχει γίνει πρόβλημα ο ίδιος ο καθημερινός τους βιοπορισμός. Όχι μόνο το φαγητό αλλά ακόμα και το νερό πολλές φορές, μη συζητήσουμε για μπάνιο, πλύσιμο ρούχων, τουαλέτα κ.λπ.
Στις δύσκολες για όλους αυτές ώρες οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και άλλες θαρραλέες εθελοντικές πρωτοβουλίες συντρέχουν τους ανθρώπους αυτούς όπως μπορούν, υποκαθιστώντας για άλλη μια φορά το συχνά ελλιπές έως ανύπαρκτο ενδιαφέρον της Πολιτείας. Γιατί καταπώς έλεγε ο Malcolm X, «όταν το Εγώ αντικαθίσταται με το Εμείς, τότε ακόμα και η ασθένεια μετατρέπεται σε ευεξία». Ανάμεσά τους οι Γιατροί του Κόσμου, η οργάνωση Steps, η Red Umbrella Athens (πρότζεκτ της Θετικής Φωνής) και η κοινωνική κουζίνα Ο Άλλος Άνθρωπος, εκπρόσωποι των οποίων μας εκθέτουν την κατάσταση και το πώς έχουν προσαρμόσει σε αυτή τις δράσεις τους.
Οι άστεγοι και οι άλλοι άνθρωποι σε ανάγκη που παραδοσιακά εξυπηρετούμε βρίσκονται τώρα σε πολύ δυσχερέστερη θέση. Πρόκειται για ένα πληθυσμό που ενώ ήταν πριν «αόρατος», τώρα που δρόμοι και πλατείες άδειασαν είναι παραπάνω από ορατός!
Ο δήμος Αθηναίων μέσω του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης (ΚΥΑΔΑ) επίσης προσπαθεί φιλότιμα, όπως μας λένε, να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες. Αφενός όμως οι υπάρχουσες δομές δεν επαρκούν, όπως ομολογεί ο ίδιος ο πρόεδρός του, Γρηγόρης Λέων, αφετέρου αδυνατεί να διαχειριστεί το ζήτημα των εξαρτημένων χρηστών για το οποίο οι διαβουλεύσεις σε αρμόδια υπουργεία, δήμο, ΚΕΘΕΑ και ΟΚΑΝΑ ακόμα συνεχίζονται, όπως με πληροφορεί ο πρόεδρος του τελευταίου, Θανάσης Θεοχάρης – παραμένουν πάντως ανοικτοί τόσο ο Σταθμός Φροντίδας (ΣΦΕΑ) όσο και η Μονάδα Αποκατάστασης Άμεσης Πρόσβασης. Διαφαίνεται καθαρά, πλέον, πόσο ανεύθυνη ήταν η μέχρι τώρα κρατική πολιτική του να πετάς διαρκώς «μπαλάκι» τους εξαθλιωμένους χρήστες από τη μια περιοχή του κέντρου στην άλλη, αντί να δημιουργήσεις σύγχρονα προγράμματα, υποδομές και χώρους ελεγχόμενης χρήσης.
Ο κ. Λέων βλέπει, παρά ταύτα, την υγειονομική κρίση ως μια ευκαιρία «καθώς μας εξαναγκάζει να επισπεύσουμε ενέργειες που είχαμε ήδη δρομολογήσει», υπόσχεται δε ότι οι όποιες νέες δομές δημιουργηθούν θα παραμείνουν και θα αξιοποιηθούν και μετά το πέρας της πανδημίας. Και ενώ αναζητούνται εσπευσμένα χώροι προσωρινής φιλοξενίας για όσες πληθυσμιακές ομάδες «περισσεύουν», το αν η προσέλευση θα είναι εθελοντική και «διά της πειθούς», όπως επιμένει ο δήμος, όσον αφορά τη δική του πλευρά, ή εξαναγκαστική, με την επίκληση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, όπως ήδη αναφέρουν κάποιες καταγγελίες, παραμένει προς ώρας αδιευκρίνιστο.
Αναστάσιος Υφαντής
Επιχειρησιακός διευθυντής των Γιατρών του Κόσμου (MdM)
Έχουμε συνηθίσει να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας και στις πιο αντίξοες καταστάσεις, όμως αυτή που ζούμε είναι πολύ ιδιαίτερη. Οι άστεγοι και οι άλλοι άνθρωποι σε ανάγκη που παραδοσιακά εξυπηρετούμε βρίσκονται τώρα σε πολύ δυσχερέστερη θέση. Όχι μόνο λόγω του κινδύνου να νοσήσουν και να μεταδώσουν τον ιό αλλά κι επειδή η όλη καθημερινότητά τους έχει αναστατωθεί.
Οι περισσότερες δομές που τους εξυπηρετούσαν έχουν κλείσει, η αγορά επίσης, αρκετοί δυσκολεύονται πλέον να βρουν ακόμα και πόσιμο νερό. Μέρος να σταθούν δεν έχουν, το μπάνιο και η τουαλέτα είναι πλέον πρόβλημα, είναι φουλ αποκλεισμένοι. Πρόκειται δε για έναν πληθυσμό που ενώ ήταν πριν «αόρατος», τώρα που δρόμοι και πλατείες άδειασαν είναι παραπάνω από ορατός! Σε πρόσφατη σύσκεψη στον δήμο αποφασίστηκε να διατεθούν κάποιοι χώροι στο κέντρο για την εξυπηρέτησή τους αλλά ακόμα είμαστε στην αναμονή.
Τα πολυϊατρεία και το υπνωτήριο των Γιατρών του Κόσμου εξακολουθούν να λειτουργούν, με όλα πλέον τα απαραίτητα μέτρα προστασίας – στο δεύτερο δεν δεχόμαστε πλέον για λόγους ασφαλείας άλλους φιλοξενούμενους εκτός αν πρόκειται για έκτακτο περιστατικό. Οι κλήσεις έχουν αυξηθεί, θυμίζουν τα πρώτα χρόνια της κρίσης του '10 - ένα 30% όσων εξυπηρετούμε είναι ηλικιωμένοι, άνθρωποι μπερδεμένοι και φοβισμένοι που αναζητούν ενημέρωση και βοήθεια. Προσέχουμε βεβαίως για τυχόν κρούσμα, κάνουμε θερμομετρήσεις στους προσερχόμενους κ.λπ. – δεν έχουμε ακόμα ευτυχώς διαπιστώσει κάποιο.
Σε ακόμα δυσκολότερη κατάσταση είναι οι άστεγοι χρήστες. Η διανομή υλικού σε αυτούς είναι απαραίτητο να συνεχιστεί ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση και διασπορά άλλων λοιμωδών νοσημάτων. Το ζήτημα είναι σύνθετο γιατί ενώ τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν για την προστασία της δημόσιας υγείας είναι απαραίτητα, για κάποιες κοινωνικές ομάδες είναι μη βιώσιμα δίχως στήριξη. Επιπλέον, αν προσβληθεί από κορωνοϊό ένας χρήστης ή άστεγος, θα είναι από τους τελευταίους που θα τύχουν βοήθειας.
Έχουμε καθημερινή παρουσία στον δρόμο αυτές τις μέρες μοιράζοντας μάσκες, γάντια, αντισηπτικά και άλλο υλικό. Σχεδιάζουμε επίσης δράσης υλικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ευάλωτων ατόμων, χρόνιων ασθενών, ΑΜΕΑ κ.ά. Ενημερώσαμε τον ΕΟΔΥ και τις γενικές γραμματείες Πολιτικής Προστασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ότι είμαστε διαθέσιμοι για ό,τι χρειαστεί. Είμαστε επίσης πρόθυμοι να συνδράμουμε προσφυγικούς καταυλισμούς. Η Πολιτεία οφείλει να συμπράξει με τους εθελοντές και τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης.
Κώστας Πολυχρονόπουλος
Κοινωνική κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος»
Αφότου επιβλήθηκε η καραντίνα, τα 200 δωρεάν γεύματα που προσφέρουμε καθημερινά σε όσους βρίσκονται σε ανάγκη διανέμονται πλέον έξω από τον νέο μας χώρο (Μεγάλου Αλεξάνδρου 122, Γκάζι) στις 14:00, επτά μέρες τη βδομάδα. Εννοείται ότι εφαρμόζουμε σχολαστικά όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα προστασίας, φοράμε γάντια και αποστειρώνουμε τα πάντα πριν και μετά από κάθε χρήση, από πάγκους και μαγειρικά σκεύη μέχρι τραπέζια και τραπεζομάντιλα.
Οι άνθρωποι που προθυμοποιούνται να συνδράμουν στο έργο μας εξακολουθούν ευτυχώς να μας προμηθεύουν πρώτες ύλες ή να ενισχύουν χρηματικά, κάθε όμως επιπλέον βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη γιατί οι ανάγκες είναι αυξημένες – ενώ πριν εξυπηρετούσαμε περί τα 70 άτομα τη μέρα, τώρα μετά βίας τους καλύπτουμε όλους και είμαστε ακόμα στην αρχή αυτής της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Θέμα συνωστισμού δεν έχουμε, οι ωφελούμενοι προσέρχονται σε μικρές ομάδες και οι ενδεικνυόμενες αποστάσεις των 2 μέτρων τηρούνται σχολαστικά και από εμάς και από εκείνους, υπάρχει υπομονή και ψυχραιμία.
Προσωπικά με στενοχωρεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν μπορώ να συμφάγω συντροφιά με τον κόσμο για τον οποίο μαγειρεύω, όπως κάνω πάντα, πράγμα που είναι η μεγαλύτερή μου ικανοποίηση, δεν γίνεται όμως διαφορετικά. Όχι, δεν σκεφτήκαμε στιγμή να αναστείλουμε εντελώς τη δραστηριότητά μας, ούτε μας ταιριάζει ούτε και μας επιτρέπεται, πρωτοβουλίες άλλωστε σαν τη δική μας είναι ακριβώς για τα δύσκολα.
Τάσος Σμετόπουλος
Συντονιστής δράσεων ΑΜΚΕ Steps
Η καθημερινότητα των πλέον ευπαθών ομάδων που είχε ήδη επιδεινωθεί λόγω κρίσης χειροτέρεψε με την πανδημία. Ακόμα και η εύρεση νερού είναι πρόβλημα σε συνθήκες lockdown και οι δημόσιες κρήνες στην Αθήνα έχουν καταργηθεί χρόνια τώρα. Η αντιμετώπιση της πανδημίας οφείλει να είναι ολοκληρωτική και συμπεριληπτική, δεν μπορείς να αποκλείεις τους πιο ευάλωτους, ούτε ν' αφήνεις στην τύχη του το 30% του πληθυσμού που ζει στο όριο της φτώχειας και ούτε στοκ σε αγαθά διαθέτει, ούτε επαρκές εισόδημα ακόμα και για τα στοιχειώδη.
Σε πρόσφατη σύσκεψη στον δήμο Αθηναίων ζητήθηκε ξεκάθαρα η συνδρομή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών για να καλυφθούν οι ανάγκες, διαφορετικά θα υπάρξει πρόβλημα. Από την πλευρά μας συνεχίζουμε να συνδράμουμε με το βαν μας, πλέον, όπως μπορούμε σε καθημερινή βάση (17:00-20:00), πηγαίνοντας δρόμο-δρόμο από σημεία του κέντρου όπου συχνάζει τέτοιος κόσμος ή δίνοντας τηλεφωνικά ραντεβού σε συγκεκριμένα σημεία. Προμηθεύουμε άστεγους, εξαρτημένους χρήστες και άλλους ανθρώπους σε ανάγκη με ενημερωτικό υλικό, κουβέρτες, υπνόσακους, αντισηπτικά, σαπούνια, καθαρές σύριγγες, μερίδες έτοιμου φαγητού, φρούτα, νερά και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, με όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις για μας και για εκείνους, φυσικά.
Νίκος Φιτσιάλος
Υπεύθυνος προγράμματος εργασίας στον δρόμο Θετικής Φωνής, RUA, Athens Checkpoint
Πρέπει o δήμος και τα αρμόδια υπουργεία να προμηθεύσουν άμεσα με υγειονομικό υλικό τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ώστε να μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες των ανθρώπων που βρίσκονται εκεί έξω γιατί αλλιώς θα έχουμε πρόβλημα. Πέρα από το ζήτημα της υγείας της δικής μας και των ωφελούμενων, αν οι εθελοντές τεθούμε «εκτός μάχης» θα υπάρξει μεγάλο κενό. Ιδανικό θα ήταν οι διάφορες πρωτοβουλίες να ενώσουμε συντονισμένα τις δυνάμεις μας. Η Πολιτεία από μόνη της εξάλλου δεν μπορεί να ανταποκριθεί.
Ο άστεγος δεν έχει σπίτι για να πάει να κλειστεί ώσπου να περάσει η επιδημία και οι διαθέσιμες κλίνες σε υπνωτήρια σαφώς δεν αρκούν – δεν αρκούσαν ήδη πριν, πόσο μάλλον τώρα. Το κλείσιμο των δομών που λειτουργούσαν ως σημεία αναφοράς και ανεφοδιασμού είναι ένα ακόμα μεγάλο πλήγμα γι' αυτούς. Τώρα πάνε πάλι όλα πίσω και δεν μπορείς να επιβάλλεις απαγόρευση κυκλοφορίας με τόσο κόσμο σε ανάγκη εκεί έξω –από άστεγους και άπορους μέχρι εξαρτημένους χρήστες και εργαζόμενες-ους στο σεξ– χωρίς να έχεις προνοήσει έστω στοιχειωδώς γι΄αυτόν.
Εμείς συνεχίζουμε κανονικά τις δράσεις δρόμου, τηρώντας όλους τους κανόνες ασφαλείας. Εκτός από τη διανομή κιτ, προφυλακτικών, αντισηπτικών κ.λπ. φροντίζουμε κιόλας να ενημερώνουμε υπεύθυνα τον κόσμο που συναντάμε για τον Covid-19 γιατί ναι μεν οι περισσότεροι κάτι έχουν υπόψη αλλά υπάρχουν πολλές απορίες όπως επίσης πολλή παραπληροφόρηση. Ειδικά για τις εργαζόμενες-ους στο σεξ η RUA έχει ξεκινήσει crowdfunding, που καλό θα ήταν να γίνει και για άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Σε πολύ άσχημη θέση βρίσκονται π.χ. οι εξαρτημένοι στην ΑΣΟΕΕ, την πλατεία Βάθη και την οδό Ξούθου, ειδικά οι χρήστες σίσα. Η Ξούθου συγκεκριμένα, από τη βρόμα και μόνο που έχει συσσωρευθεί εκεί (αίματα, ούρα και λοιπές ακαθαρσίες) και που τα συνεργεία καθαριότητας του δήμου δεν την πλησιάζουν ούτε από μακριά, ήταν κανονική εστία μόλυνσης και πριν από την επιδημία, πόσο μάλλον τώρα αν δεν υπάρξει πρόνοια.
Γρηγόρης Λέων
Πρόεδρος ΚΥΑΔΑ
Τα Κέντρα Υποδοχής και Αλληλεγγύης του δήμου βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ήδη από το ξεκίνημα της πανδημίας. Η μόνη υπηρεσία που ανέστειλε τη λειτουργία της ήταν αυτή στη Βαρβάκειο, προς αποφυγή συνωστισμού. Ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο, το πρόγραμμα στέγασης Εστία και το ξενοδοχείο αστέγων Ιονίς συνεχίζουν κανονικά το έργο τους, με μειωμένα έστω ωράρια. Το ίδιο και τα streetworks, οι επιτόπιες παρεμβάσεις μας έξω, στον δρόμο.
Αλλαγές υπάρχουν και στα συσσίτια που πλέον γίνονται με διανομή πακέτων σε ανθρώπους που έχουν εγγραφεί στην εν λόγω υπηρεσία, θα μοιράζονται, δε, στο εξής, άπαξ την εβδομάδα, συσσίτια με τρόφιμα μακρά διάρκειας ώστε να περιοριστούν οι μετακινήσεις και οι επαφές. Αλλά και εντός των δομών καθώς και σε όλες τις υπηρεσίες μας τηρούνται και μάλιστα αυστηρά όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για την προστασία εργαζόμενων και ωφελούμενων.
Η προσέλευση ανθρώπων σε ανάγκη έχει έτσι κι αλλιώς μειωθεί διότι φροντίζουμε να εξυπηρετούμε όσους μπορούμε είτε τηλεφωνικά είτε ηλεκτρονικά είτε πηγαίνοντας εμείς σε αυτούς. Κάτι ακόμα που πράξαμε ήταν να εγγράψουμε έναν μεγάλο επιπλέον αριθμό αστέγων στα συσσίτια που διανέμουμε ώστε να εξυπηρετούνται και αυτοί. Κάναμε επίσης προσπάθεια σε συνεργασία με διάφορες ΜΚΟ ώστε οι άνθρωποι που βρίσκονταν μέσα σε δομές φιλοξενίας, όπως το υπνωτήριο των Γιατρών του Κόσμου, να παραμείνουν σε αυτές εξασφαλίζοντας και τη διατροφή τους.
Αυτό που προσπαθούμε τώρα είναι να βρούμε λύσεις για τον υπόλοιπο περιφερόμενο πληθυσμό της πόλης μας. Ήδη αναζητούμε χώρους κατάλληλους για την προσωρινή τους φιλοξενία ώστε να μπορούν κι αυτοί να «μείνουν σπίτι». Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι χρήστες καθώς οι ιδιαίτερες ανάγκες τους επιβάλλουν πιο εξειδικευμένες δομές, οι οποίες δυστυχώς δεν υπάρχουν, ούτε είναι αρμοδιότητα δική μας. Οι διαβουλεύσεις επ' αυτού συνεχίζονται και ελπίζω σύντομα να ευοδωθούν. Ο δήμος είναι διατεθειμένος να πιέσει προς κάθε κατεύθυνση και ως προς αυτό και γενικότερα στην εξεύρεση λύσεων γι΄αυτούς τους πληθυσμούς.
Εννοείται βέβαια ότι όλοι οι προσερχόμενοι στο εξής σε κλειστές δομές θα υποβάλλονται σε τεστ ανίχνευσης για την αποφυγή της διασποράς της νόσου. Φυσικά δεν μπορούμε, ως δήμος, να υποχρεώσουμε κανέναν να προσέλθει στους εν λόγω χώρους παρά τη θέλησή του, αυτό ευελπιστούμε ότι θα γίνει διά της πειθούς και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, μέσα από τις επαφές που έχουμε χτίσει όλο το προηγούμενο διάστημα με τους ωφελούμενους πληθυσμούς.
Σε κάθε περίπτωση, απώτερος στόχος μας είναι οι δομές που θα δημιουργηθούν με αφορμή την κρίση της πανδημίας να μην καταργηθούν όταν υποχωρήσει αλλά να παραμείνουν και να στελεχωθούν καλύτερα διότι τις χρειαζόμασταν έτσι κι αλλιώς. Με την έννοια αυτή, η υγειονομική κρίση που ζούμε ίσως αποτελέσει και μια ευκαιρία καθώς μας εξαναγκάζει να επισπεύσουμε ενέργειες που είχαμε ήδη δρομολογήσει, ενδεχομένως δε θα μας κάνει και σοφότερους ως προς το έργο που θέλουμε να προσφέρουμε συνολικά.
