Αλέξης Αλευράς, ιδιοκτήτης τριών εστιατορίων γρήγορου φαγητού
25/10/2010, ώρα μία το μεσημέρι, στη Φωκίωνος Νέγρη
«Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι απ' την αρχή: δεν πιστεύω ότι είμαι ούτε επιτυχημένος, ούτε επιφανής. Και δεν νιώθω καλά να μιλάω ως τέτοιος. Νιώθω πολύ άβολα. Ο μόνος λόγος που δέχτηκα να μιλήσω είναι για να δηλώσω την απογοήτευση και την αγωνία μου.
Γεννήθηκα στη Νότια Αφρική. Ο πατέρας μου έφυγε 17 χρόνων απ' την Ελλάδα, πάμφτωχος, και πήγε στη Νότια Αφρική για να βρει την τύχη του. Και βρήκε τη μάνα μου. Εκεί, είχε πάλι επιχειρήσεις που είχαν να κάνουν με φαγητό και πήγαιναν πολύ καλά. Απ' αυτόν έπρεπε να πάρεις συνέντευξη, όχι από μένα. Όταν το '90 έπεσε το απαρτχάιντ και είχε αρχίσει να γίνεται άγρια η κατάσταση, αποφάσισε ότι ήταν πιο ασφαλές για την οικογένεια να γυρίσουμε στην Ελλάδα. Εγώ ήμουνα τότε 15 χρόνων. Αγόρασε πέντε φαστφουντάδικα και πήγαιναν όλα πολύ καλά. Το ένα απ' αυτά ήταν στον Άγιο Παντελεήμονα. Ο Άγιος Παντελεήμονας τότε ήταν μια πάρα πολύ καλή γειτονιά, με πολύ καλό κόσμο. Το θυμάμαι αυτό. Θυμάμαι παιδάκια να παίζουν στην πλατεία, θυμάμαι που μου λέγανε ότι αυτός είναι ο τάδε δικηγόρος, ο τάδε γιατρός και μένανε όλοι εκεί. Τώρα που μιλάμε μου φαίνεται τόσο μακρινό και απίστευτο... Εννοείται ότι αυτό το μαγαζί αναγκαστήκαμε να το κλείσουμε και χάσαμε και το ακίνητο, γιατί, δυστυχώς, το συγκεκριμένο μας ανήκε. Οπότε δεν χάσαμε μόνο επιχειρηματικά, χάσαμε και επενδυτικά. Ωστόσο, δεν είμαι ρατσιστής, αν και καταλαβαίνω τους ανθρώπους που απαξιώθηκαν οι κόποι και οι περιουσίες τους και είναι αγανακτισμένοι, καταλαβαίνω τον φόβο των ανθρώπων που ζουν ακόμα σ' αυτή την περιοχή, αλλά θεωρώ ότι το να γενικεύεις και να στοχοποιείς είναι κοινωνικά επικίνδυνο. Ίσως επειδή μεγάλωσα εκεί που μεγάλωσα και είδα τα αποτελέσματα που φέρνουν αυτές οι κοινωνικές διακρίσεις.
Δεν μ' αρέσουν οι θεωρίες συνωμοσίας και δεν μπορώ να υποστηρίξω με αποδείξεις ότι η υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας είναι οργανωμένο σχέδιο, αλλά αν έχεις ταξιδέψει λίγο στο εξωτερικό και αν χρησιμοποιείς κοινή λογική διαπιστώνεις ότι το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σε άλλες μεγαλουπόλεις. Στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, περιοχές όπως το Meatpacking District ή το Χάρλεμ που παλιά δεν τολμούσες να πλησιάσεις γιατί κινδύνευε η ζωή σου και τις οποίες η πολιτεία είχε αφήσει στο έλεος τους, τώρα έχουν γίνει trendy και της μόδας. Όταν η υποβάθμιση αυτών των περιοχών έφτασε στο απροχώρητο, ήρθαν οι επιτήδειοι και δεν αγόραζαν απλά τα κτίρια σε εξευτελιστικές τιμές, αγόραζαν τετράγωνα ολόκληρα. Όλα αυτά, λοιπόν, είναι συγκοινωνούντα δοχεία με την κάθε τοπική διοίκηση. Μπορεί κανείς να πιστέψει ότι υπάρχει πρόθεση από το κράτος να καθαριστεί η περιοχή του Άγιου Παντελεήμονα; Δεν νομίζω. Τώρα, με τις αυτοδιοικητικές εκλογές, περνάνε πάλι όλοι απ' τα μαγαζιά μας και υπόσχονται τα πάντα. Δεν πιστεύω τίποτα. Κανείς δεν πιστεύει πια.
Ασχολούμαι με τα μαγαζιά αυτά 10 χρόνια. Στην αρχή όλα πήγαιναν πολύ καλά και ήμουν πολύ ευχαριστημένος. Από το 2002, σταδιακά, ο τζίρος μας άρχισε να πέφτει. Τώρα τα μαγαζιά από πέντε έχουν γίνει τρία. Έχω όλα τα μαγαζιά μου on line και τον τελευταίο καιρό, κάθε φορά που ξυπνάω το πρωί, πιάνω τον εαυτό μου να τρέμει ν' ανοίξει τον υπολογιστή για να δω τον τζίρο τους. Έχω τόσο άγχος καθημερινά πια... Καλώς ή κακώς, το 60-70% των πελατών μου είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτοί είναι οι ενεργοί καταναλωτές. Όταν κάποιος, για παράδειγμα, έπαιρνε 1.000 ευρώ που τώρα έγιναν 800 κι έχει να πληρώσει τα πάγιά του, στο τέλος τού μένουν 200 στην καλύτερη περίπτωση. Γι' αυτά τα 200 ευρώ γίνεται μάχη πια. Από μένα, απ' τη Vodafone, απ' τη Wind, απ' την Αττική Οδό... Πώς να μοιραστεί αυτή η πίτα χωρίς απώλειες; Ποιος την πληρώνει λοιπόν; Οι επιχειρηματίες. Γι' αυτό και κανείς δεν επενδύει. Μπορεί να περάσεις από 'δω σε δυο-τρεις μήνες και να δεις το μαγαζί τελείως αλλαγμένο, μπορεί να με δεις να ψήνω μπιφτέκια, να' χω φέρει και τη γυναίκα μου να ψήνει. Θέλω να σου πω ότι θα το παλέψω, αλλά να επενδύσω πού; Γιατί; Για να πληρώνω υπέρογκα ποσά σε ΙΚΑ και δώρα χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος;! Αυτά δεν υπάρχουν αλλού στον κόσμο. Κάθε Χριστούγεννα που κάνουμε τον μεγαλύτερο τζίρο, πάντα μπαίνω μέσα. Δεν σε βοηθάει κανείς εδώ για να επενδύσεις. Η παραλιακή από τον Φλοίσβο μέχρι το Σούνιο δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Κι όμως, μια σοβαρή επένδυση στον Τουρισμό δεν μπορεί να γίνει.
Την αγαπάω πάρα πολύ την Ελλάδα. Όλοι οι Έλληνες του εξωτερικού έχουμε μια άλλη σχέση με την Ελλάδα. Όμως, τον τελευταίο καιρό σκέφτομαι σοβαρά το ενδεχόμενο να φύγω με την οικογένειά μου για την Αμερική. Να πάω κάπου όπου θα ξέρω πως θα δουλέψω πολύ, αλλά θα έχω αποτέλεσμα. Γιατί εκεί υπάρχει σύστημα. Δεν διανοείται κανείς να φοροδιαφύγει γιατί ξέρει ότι την επομένη θα έρθουν τα μαύρα βανάκια, όπως βλέπεις στις ταινίες, θα τον παραλάβουν και δεν θα τον ξαναδούνε ποτέ. Εσύ θυμάσαι κανέναν επιχειρηματία εδώ να πήγε ποτέ φυλακή; Εγώ μόνο τον Κοσκωτά θυμάμαι.
Πολλές φορές κατηγορώ τον εαυτό μου ότι βρήκα κάτι έτοιμο και όχι μόνο δεν το επέκτεινα αλλά δεν κατάφερα ούτε καν να το συντηρήσω. Νιώθω πολύ άσχημα γι' αυτό. Κι όσο κι αν λέω ότι δεν εξαρτάται από μένα κι ότι οι εποχές αλλάζουν και τα πράγματα δυσκολεύουν, στο τέλος όλα μου φαίνονται δικαιολογίες. Νιώθω υπεύθυνος. Νιώθω ότι σ' εμένα ο πατέρας μου προσέφερε τα πάντα κι εγώ δεν θα μπορέσω να προσφέρω τα ίδια στα παιδιά μου. Είναι σκληρό να το νιώθεις αυτό».
Αποστόλης Τσατσίρας, σερβιτόρος σε σουβλατζίδικο
27/10/2010, ώρα εννέα το βράδυ, στο Κολωνάκι
«Ήρθα στην Αθήνα πριν τρία χρόνια από το Άστρος Κυνουρίας. Το πρώτο μου σπίτι ήταν στην Ηλιούπολη. Όταν έκανα τη μετακόμιση μπήκα μέσα στο σπίτι ένα τέταρτο, ίσα για να πάρω μια ανάσα και να κουβαλήσω μετά το ψυγείο, την κουζίνα, το πλυντήριο κι όλα τα βαριά. Όταν βγήκα έξω, τα 'χαν κλέψει όλα. "Ωραία αρχίσαμε", είπα από μέσα μου. Τις τρεις πρώτες μέρες είχα φρικάρει. Μου 'δειξε ο ξάδερφός μου μια φορά τους δρόμους και περίμενε να τους θυμάμαι απ' έξω. Όλο χανόμουνα. Τελικά προσαρμόστηκα. Έχω τελειώσει Τεχνικό Λύκειο και η πρώτη δουλειά που έπιασα ήταν ηλεκτρολόγος σ' έναν θείο μου. Τα λεφτά ήταν πολύ λίγα και βαριόμουνα, δεν μ' άρεσε καθόλου. Είμαι πολύ κοινωνικός, θέλω δουλειές που να έχουν να κάνουν με πολύ κόσμο. Έτσι, μέσω κάποιου γνωστού βρήκα τη δουλειά αυτή. Το να σερβίρεις σε εστιατόριο είναι δύσκολο πράγμα, αλλά είκοσι δύο είμαι ακόμα, τι να μασήσω εγώ από κούραση; Έχω γνωρίσει όμως και ανθρώπους που την κάνουν και είκοσι και τριάντα χρόνια αυτήν τη δουλειά! Πρέπει να το 'χεις. Πρέπει να είσαι συνέχεια ευγενικός και να νιώθει ο άλλος ότι τον προσέχεις. Ειδικά σε μέρη όπως το Κολωνάκι. Γιατί, όπως και να το κάνεις, μπορεί το φαγητό στο μαγαζί να είναι απλό, αλλά έχουμε και πολύ καλούς πελάτες. Μου 'χουν τύχει και στριμμένοι, μου 'χουν πει και πράγματα άσχημα, αλλά πρέπει να μπορείς να το κουμαντάρεις όλο αυτό. Πρέπει να συμφωνείς μαζί τους, να το πηγαίνεις γύρω-γύρω για να μην τους τσαντίσεις κι άλλο. Μπορεί, αν δούλευα σε μια πιο λαϊκή γειτονιά, να φέρονταν αλλιώς. Αλλά, πάλι, δεν ξέρω... Νομίζω ότι είναι στον άνθρωπο. Γιατί είναι μερικοί που μου φέρονται πολύ ευγενικά, σέβονται κι εμένα και τη δουλειά που κάνω και μαθαίνω μετά ότι είναι ο τάδε εφοπλιστής, για παράδειγμα. Είναι και κάτι άλλοι όμως, άσ' τα...
Τώρα μένω Παγκράτι μαζί με τον αδερφό μου τον μικρότερο. Τον βοηθάω οικονομικά, γιατί δε δουλεύει ακόμα. Και τώρα πού να βρει; Συνέχεια τα μαγαζιά κόβουν. Βέβαια, είμαστε και τελείως διαφορετικοί χαρακτήρες. Δηλαδή, εγώ στην αρχή, όταν πήγα στο μαγαζί, δεν ήξερα τίποτα, αλλά είπα στον εαυτό μου: "θα κάτσεις και θα γίνεις ο καλύτερος". Τον αδερφό μου δεν τον νοιάζει. Όπου τον έστειλα, βαρέθηκε γρήγορα και τα παράτησε. Είναι μικρός ακόμα μωρέ, δεκαεννιά χρόνων.
Δουλεύω δώδεκα το μεσημέρι με εννιά το βράδυ ή εννιά το βράδυ με πέντε το πρωί. Προτιμώ το βραδινό. Γενικά, μ' αρέσει πιο πολύ το βράδυ. Μ' αρέσει να παίζω μουσική. Οργανώνω και πάρτι σε μαγαζιά φίλων. Ξέρω πολύ κόσμο από κάτω, απ' το Άστρος, κι είναι όλοι φοιτητές εδώ. Αναλόγως τον κόσμο που φέρνω και τον τζίρο που κάνουν σε ποτά, εγώ παίρνω το 20-30% απ' τη βραδιά.
Απ' τα αφεντικά στο μαγαζί είμαι πολύ ευχαριστημένος. Είναι καλά παιδιά. Παίρνω 30 ευρώ την ημέρα, ΙΚΑ, δώρα, όλα κανονικά. Συν τα φιλοδωρήματα, που τα μοιραζόμαστε όλοι. Ευτυχώς, η δουλειά πάει μια χαρά, κομπλέ. Λίγη χαλάρωση μπορεί να την έχει, αλλά όχι σπουδαία πράματα. Είναι ίσως επειδή εμείς έχουμε χώρο έξω, γιατί βλέπω ότι τα μαγαζιά που είναι μέσα, τώρα με το κάπνισμα την έχουν πατήσει. Γι' αυτό και μερικοί ξαναβγάλανε τα τασάκια. Και δεν έχω ακούσει από πουθενά να φάγανε πρόστιμο. Δεν έχω πάει στο εξωτερικό, αλλά μου 'χουν πει ότι σε πολλές χώρες το απαγορεύσανε. Εδώ δεν βλέπω να το δέχεται ο Έλληνας. Είμαστε πολύ οξύθυμοι ως λαός και δεν δεχόμαστε από κανένα να μας την πει. Εμείς για το κάπνισμα μπορεί να φτάσουμε να σπάμε τη Βουλή.
Δεν έχω κάτσει ποτέ να σκεφτώ τι θα γίνει μ' αυτά που λένε για την κρίση. Βασικά, δεν το 'χω βάλει ποτέ στο μυαλό μου, γιατί όποτε βγαίνω εγώ, όλα τα κλαμπ είναι πίτα. Έρχεται η κρίση τις άλλες μέρες που δεν βγαίνω; Τι να σου πω... Μπορεί... Αλλά και τον Αύγουστο, που θυμάμαι ότι είχε σκάσει εκεί κοντά όλο αυτό με την κρίση κι όλοι γι' αυτό μιλούσαν, τα μαγαζιά της παραλιακής ήταν όλα γεμάτα. Όσο για τα μαγαζιά που κλείσανε εδώ γύρω, αν προσέξεις είναι όλα μαγαζιά με ρούχα. Ποιος πάει ν' αγοράσει ρούχα τώρα; Άνοιξε όμως ένα κλαμπ και θα δεις. Ο Έλληνας δεν την κόβει τη διασκέδασή του. Μέχρι και το φαγητό μπορεί να φτάσει να λιγοστέψει, αλλά ποτέ τη διασκέδαση. Μπορεί να μαγειρέψει στο σπίτι, αλλά για το ποτό του θα βγει. Γι' αυτό κι εγώ θέλω ν' ανοίξω ένα δικό μου μπαρ σε μερικά χρόνια. Τα φαγάδικα δεν μου λένε τίποτα. Δεν μου ταιριάζουν. Κι επειδή μ' αρέσει πολύ το καλοκαίρι με βλέπω ν' ανοίγω κάνα beach bar στο χωριό. Στην Αθήνα έχει πολλά μαγαζιά, ενώ κάτω, αν ανοίξω κάτι καλό, έχω και τον κόσμο μου απ' τα πάρτι, είναι πιο στάνταρ ότι θα πιάσει. Γενικά, τον σημαντικότερο ρόλο στην επιτυχία ενός μαγαζιού τον παίζει αυτός που τ' ανοίγει και οι γνωριμίες που έχει από πίσω του και μετά έρχεται το τι προσφέρει. Εγώ, με το μπαρ στο χωριό, δεν σου λέω ότι θα βγάζω τα τρελά λεφτά, αλλά θα βγάζω ένα πολύ καλό ποσό. Είναι νωρίς ακόμα όμως. Ευτυχώς, τώρα τελευταία έχω αρχίσει να βάζω λίγα λεφτά στην άκρη, γιατί όλο τα χαλούσα για την πλάκα. Αλλά όσο μεγαλώνω λέω: "Κάτσε μη μείνω σερβιτόρος μια ζωή..."».
σχόλια