Η προσπάθεια για την έξοδο της ελληνικής τέχνης εκτός συνόρων ήταν πάντοτε ημιτελής, με πικρές διαπιστώσεις. Ενίσχυε τις φορτισμένες συζητήσεις της γνωστής διαδρομής από τη μεγαλομανία της παρεξηγημένης ιδιοφυΐας, που δεν γίνεται αντιληπτή στους άλλους, στην εσωστρέφεια του περιφερειακού καλλιτέχνη, που αρκείται στην ασφάλεια της εγχώριας αναγνώρισης. Υπήρχαν, όμως, και οι λαμπρές εξαιρέσεις, με καλλιτέχνες που διέπρεπαν εκτός συνόρων, οι οποίοι έχαιραν περιστασιακά εκτίμησης στη γενέτειρα, για να κερδίσουν γρήγορα τον φθόνο της.
Τέτοιου είδους αντιλήψεις δεν χρεώνονται, αναγκαστικά, στους δημιουργούς, όσο σε εμάς τους υπόλοιπους και στις συλλογικές μας φαντασιώσεις. Τώρα, το πώς μια μικρή χώρα με τέτοια απαξίωση στη σύγχρονη δημιουργία, χωρίς κατάλληλα μουσεία, με θεσμικές και εκπαιδευτικές ελλείψεις και εντυπωσιακή αδιαφορία μεγάλου μέρους της κοινωνίας για την τέχνη, θέλει οι καλλιτέχνες της να λάμπουν στα πέρατα του κόσμου είναι μια άλλη ιστορία.
Μία από τις πιο εντυπωσιακές εξόδους της ελληνικής τέχνης στο εξωτερικό, εν μέσω σκληρής κρίσης, προετοιμάζεται αυτές τις μέρες. Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Palais de Tokyo του Παρισιού, ο πλέον σύγχρονος ναός της «πρωτοπορίας» στη γαλλική πρωτεύουσα, θα φιλοξενήσει από τις 25 Φεβρουαρίου έως τις 4 Απριλίου την έκθεση «Hell as Pavillion» με έργα σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών από διαφορετικές γενιές.
Η επιμέλεια ανήκει στη Νάντια Αργυροπούλου, η οποία εμπνεύστηκε την ιδέα της έκθεσης κι επεξεργάστηκε την παρουσίασή της με τη συνεργασία του αρχιτέκτονα Γιώργου Τζιρτζιλάκη. Θα φιλοξενηθεί σε κεντρική αίθουσα του γαλλικού μουσείου και θα συνθέσει σε έναν χώρο σχήματος Π ένα fresco με ετερόκλητα έργα, «ένα υπερ-κείμενο, ένα δίκτυο από πιθανές συνδέσεις πάνω στις οποίες θα μπορούσε να στοχαστεί κανείς».
Οι καλλιτέχνες οι οποίοι συμμετέχουν εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές, προσεγγίσεις κι εκφραστικούς τρόπους: ιστορικοί εκπρόσωποι της ελληνικής πρωτοπορίας (Νίκος Εγγονόπουλος, Ανδρέας Εμπειρίκος, Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, Τάκης Ζενέτος, Βλάσης Κανιάρης, Αλέξης Ακριθάκης, Νάνος Βαλαωρίτης, Κώστας Σφήκας κ.ά.) θα συνυπάρξουν με σύγχρονους καλλιτέχνες (Στέλιος Φαϊτάκης, Βασίλης Καρούκ, Γιάννης Βαρελάς, Χριστιάνα Σούλου, Λουκία Αλαβάνου, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, Μαρία Παπαδημητρίου, Σάββας Χριστοδουλίδης κ.ά.) και λαϊκούς δημιουργούς, καθώς και με κολεκτίβες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε συλλογικά πρότζεκτ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Στον χώρο της έκθεσης, όπου τα έργα θα γειτνιάζουν «επικίνδυνα» μεταξύ τους, βυζαντινές εικόνες ανώνυμων αγιογράφων του 18ου αιώνα θα βρεθούν δίπλα σε σύγχρονα ζωγραφικά έργα μεγάλης κλίμακας, αλλά και σε ιστορικά έργα που δεν βλέπουμε συχνά, όπως οι «Λεπτομέρειες του μηχανισμού μιας εθνεγερσίας» του Νίκου Εγγονόπουλου και η «Μπόσα Νόβα» του Αλέξη Ακριθάκη. Ο τρόπος παρουσίασης της έκθεσης και οι «τρομερές μείξεις» που επιχειρούνται έχουν στόχο να απομακρύνουν τη γενικότερη εικόνα της έκθεσης από την ιδέα της κλασικής αφήγησης, τον κίνδυνο του νεο-φολκλόρ ή την παρουσίαση μιας διοργάνωσης με εξωτική τέχνη από την ταλαιπωρημένη χώρα του Νότου.
Η επιμελήτρια δεν διάλεξε κατ' ανάγκη αριστουργήματα, ούτε τα αντιπροσωπευτικά έργα κάθε καλλιτέχνη, αλλά κυρίως αυτά που αποτυπώνουν ανοίκειες χειρονομίες, παρεκκλίσεις, ελληνικά παράλογα, ημιτελείς, μεταιχμιακές αφηγήσεις και ενισχύουν μια συνολική εντύπωση που γίνεται αντιληπτή «σαν ένα είδος φαντάσματος, ανησυχητικού προαισθήματος ή παρατεινόμενης εκκρεμότητας». Προσέγγιση που φιλοδοξεί να αποκαλύψει στους προσεκτικούς θεατές μια μύχια, πυρηνική και περισσότερο αντιπροσωπευτική πτυχή της ελληνικής πραγματικότητας. Και να πλησιάσει, λέει η Νάντια Αργυροπούλου, «ευρύτερα ζητήματα ταυτότητας, είδη ετερότητας, ανθρωπολογικές και λαογραφικές επεξεργασίες συμβόλων και αινιγμάτων απέναντι στον Άλλο, τον χρόνο, τον φόβο, την απώλεια, τον θάνατο και τις διαταραγμένες σχέσεις του πολιτισμένου ανθρώπου με τη Φύση».
Η έκθεση δανείστηκε τον τίτλο της από τη λέξη Hell as, όπως αυτή εμφανίζεται στην πρόσφατη ταινία Socialisme του Jean-Luc Godard. To λογοπαίγνιο που δημιουργεί η διακοπτόμενη γραφή της λέξης παραπέμπει στο γεγονός της πρόσφατης «δαιμονοποίησης» της Ελλάδας με αφορμή την ευρωπαϊκή κρίση. Για να ζωηρέψει «μια ριζοσπαστική αλληγορία για το παράλογο της συνύπαρξης, όπως άλλωστε το αντιμετωπίζει σήμερα, με το αίσθημα του επείγοντος, η τέχνη», καταλήγει η Νάντια Αργυροπούλου, η οποία ταξιδεύει για το Παρίσι, γνωρίζοντας ότι το ξαφνικό ενδιαφέρον των Γάλλων για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη ενισχύθηκε και από την αρνητική δημοσιότητα της χώρας και τα δεινά της οικονομικής κρίσης.
«Ηell as Pavillion» Exhibition as part of Modules - Fondation Pierre Bergé - Yves Saint Laurent Επιμέλεια έκθεσης Νάντια Αργυροπούλου Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός Γιώργος Τζιρτζιλάκης Συμμετέχοντες καλλιτέχνες Αλέξης Ακριθάκης, Λουκία Αλαβάνου, Νάνος Βαλαωρίτης, Marie Wilson-Βαλαωρίτη, Γιάννης Βαρελάς, Κωστής Βελώνης, Λυδία Βενιέρη, Τάσος Βρεττός, Βαγγέλης Βλάχος, Τάκης Γιαννουσάς, Δημήτρης Δημητριάδης, Νίκος Εγγονόπουλος, Ανδρέας Εμπειρίκος, Χάρις Επαμεινώνδα, Τάκης Ζενέτος, Λάκης & Άρης Ιωνάς (The Callas), Βλάσης Κανιάρης, Βασίλης Π. Καρούκ, Ανδρέας Ragnar Κασάπης, Anja Kirschner & David Panos, Πάνος Κουτρουμπούσης, Θάνος Κυριακίδης (Blind Adam) Κωνσταντίνος Λαδιανός, Στάθης Λογοθέτης, Ανδρέας Λόλης, Παναγιώτης Λουκάς, Αντώνης Ντόνεφ, Ραλού Παναγιώτου, Νίκος- Γαβριήλ Πεντζίκης, Σαπρόφυτα, Κώστας Σαχπάζης, Χριστιάνα Σούλου, Κώστας Σφήκας, Θανάσης Τότσικας, Ήρα Τριανταφυλλίδη, Ίρις Τουλιάτου, Κωστής Τριανταφύλλου, (Costis) Στέλιος Φαϊτάκης, Σάββας Χριστοδουλίδης, KaveCs (Βάνα Κωσταγιόλα & Κωστής Σταφυλάκης) Souzy Tros (Μαρία Παπαδημητρίου), Hollow Airport Museum (Νίκος Χαραλαμπίδης) Διάρκεια έκθεσης 27 Φεβρουαρίου - 4 Απριλίου Εγκαίνια Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου, 20:00-24:00 Palais de Tokyo, 13 avenue du Président Wilson, France, www.palaisdetokyo.com
σχόλια