Έξυπνη κίνηση εκ μέρους του Σωτήρη Χατζάκη, του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, να ξεκινήσει τη σεζόν 2013-14 με τις δύο μεγάλες περσινές επιτυχίες της κρατικής σκηνής, δηλαδή με παραστάσεις που εγγράφηκαν στη θητεία του Γιάννη Χουβαρδά, του τέως διευθυντή. Έδειξε με αυτό τον τρόπο προς πάσα κατεύθυνση πως η σημασία του θεσμού που συνιστά το Εθνικό Θέατρο υπερβαίνει τις ιδιαίτερες προτιμήσεις, συμπάθειες ή αντιπάθειες του εκάστοτε διευθυντή αλλά και τις υπαρκτές ή επινοημένες (συχνά από εκπροσώπους των ΜΜΕ) «κόντρες» και αποκλίσεις μεταξύ πρώην και νυν. Οι καλές παραστάσεις είναι περιουσία του Εθνικού, κοσμούν την ιστορία του στη συνέχειά της και επιβεβαιώνουν την αξία του στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή του τόπου, ανανεώνοντας την εμπιστοσύνη του κοινού στην κεφαλαιώδη παρουσία του. Οι προσωπικές φιλοδοξίες μπορεί να υπάρχουν, αλλά αυτό που έχει υπέρτερη σημασία είναι η καλή, δημιουργική πορεία της πρώτης κρατικής σκηνής.
Ήταν μια κίνηση ειρήνης, κατά τη γνώμη μου, προς το προηγούμενο καθεστώς – με την έννοια ότι επί Χουβαρδά, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός διακριτού στίγματος από πλευράς διευθυντή, υπήρξε ένας αριθμός σταθερών ευνοημένων καλλιτεχνών. Κανείς δεν αμφισβητεί την αξία τους, μόνο που, εκτός από αυτούς, υπήρχαν και αρκετοί άλλοι που έμειναν εκτός. Ειρήνη πάσι, λοιπόν, κι ας μη δώσουμε σημασία στο ότι η θητεία Χατζάκη ξεκίνησε με δύο παραγωγές αρχαίου δράματος (όχι δημοφιλών έργων) για το Φεστιβάλ Επιδαύρου, για τις οποίες περιέργως πώς κλείστηκαν, με ευθύνη της προηγούμενης διεύθυνσης, οι πιο κακές ημερομηνίες της διοργάνωσης: 2 και 3 Αυγούστου για τον Κύκλωπα, 9 και 10 Αυγούστου για τις Τραχίνιες –όταν δηλαδή μεγάλο μέρος των δυνάμει θεατών λείπει σε διακοπές και είναι αναμενόμενη η μειωμένη προσέλευση.
Διάθεση συνεργασίας με το σύνολο των δυνάμεων του ελληνικού θεάτρου κι ένα πνεύμα «όλοι και όλα έχουν τη θέση τους στο Εθνικό Θέατρο» δείχνουν και το ρεπερτόριο της πρώτης σεζόν του Χατζάκη ως διευθυντή. Και η συντήρηση και η πρόοδος, και οι εμπορικοί και οι εναλλακτικοί – παρακινδυνευμένη η επιλογή (προσπαθώντας να ικανοποιήσεις τους πάντες, ρισκάρεις να μην ικανοποιήσεις κανέναν), αλλά ποιος μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια στο εξής ερώτημα: ένα Εθνικό Θέατρο οφείλει να προχωρεί με βασικό γνώμονα τη φιλοδοξία και τις ιδιαίτερες, αισθητικές και άλλες, προτιμήσεις του εκάστοτε διευθυντή της ή με κριτήριο τις ανάγκες του πολυδύναμου κοινού του, που αποτελείται από υποσύνολα θεατών με διαφορετικά χαρακτηριστικά και απαιτήσεις;
Η αλήθεια είναι ότι ο Σωτήρης Χατζάκης έχει ενοχλήσει αρκούντως στη διάρκεια της μέχρι τώρα πορείας του, εξού και αναλαμβάνοντας προ ολίγων μηνών τη διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου δεν του αναγνωρίστηκε το τεκμήριο της αθωότητας. Έχει ασχοληθεί επισταμένως με έναν θεατρικό τρόπο προσδεδεμένο στο παρελθόν και στην ελληνική παράδοση (όταν το σύγχρονο ελληνικό θέατρο είχε ανάγκη να «φύγει» μπροστά και να συναντήσει τις κατακτήσεις των ευρωπαϊκών σκηνών) και δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες του ως προς την ανάληψη διευθυντικών θέσεων. Εγκαλείται, ακόμη, για οπορτουνισμό από τη στιγμή που δεν δίστασε να παρευρεθεί σε προεκλογική συγκέντρωση του Αντώνη Σαμαρά για τους ανθρώπους της τέχνης τον Απρίλιο του 2012, παρότι έχει δηλώσει ότι δεν ανήκει σε κάποιο κόμμα. Άσε, δε, που η δημιουργία της θέσης του συμβούλου δραματολογίου, που φέρνει έπειτα από πολλά χρόνια ξανά στην πρώτη κρατική σκηνή τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, δικαίως ωθεί πολλούς να μιλούν για «νεκροφάνεια» που καταλογίζεται στον Χατζάκη, αφού συνέβη άμα τη αναλήψει της νέας θέσης του.
Δεν θα αναφερθώ εδώ στις επιλογές του στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, για τις οποίες του έχει ασκηθεί αυστηρή και όχι πάντα δίκαιη κριτική (η οποία αναφέρεται σε κριτήρια εμπορικά και συντηρητικά, για ένα θέατρο πασέ και ξεπερασμένο από την εποχή). Οφείλουμε να λάβουμε υπόψη ότι όταν ανέλαβε ο Χατζάκης, το ΚΘΒΕ είχε έλλειμμα 3.000.000 ευρώ, όταν ο Χουβαρδάς βρήκε από τον προκάτοχό του, Νίκο Κούρκουλο, ικανό πλεόνασμα. Κι ότι έπρεπε να γεμίσει τα θέατρα μεγάλης χωρητικότητας του ΚΘΒΕ, γνωρίζοντας (αυτό το ομολογούν και οι ίδιοι οι Θεσσαλονικείς) ότι το κοινό της πόλης είναι σαφώς συντηρητικό ως προς τις θεατρικές του προτιμήσεις. Αν μη τι άλλο, ο Χατζάκης κατάφερε εν καιρώ οξείας οικονομικής κρίσης να απομακρύνει τον κίνδυνο της ολικής κατάρρευσης. Το ΚΘΒΕ επέζησε, μειώνοντας μάλιστα εντυπωσιακά τα χρέη του.
Το φετινό πρόγραμμα παραστάσεων του Εθνικού (www.n-t.gr/) έχει πολλές ενδιαφέρουσες προτάσεις, τόσο ως προς τους σκηνοθέτες και τους ηθοποιούς που θα συνεργαστούν όσο και ως προς τα έργα. Δεν θα διαφωνήσω ότι δεν υπήρχε λόγος να κληθεί ο Πέτρος Φιλιππίδης να σκηνοθετήσει, αλλά δεν μπορεί αυτό να λειτουργεί εκ των προτέρων καταδικαστικά για το σύνολο των προτάσεων. Ας φοβηθούμε τη δύναμη των προκατασκευασμένων απόψεων κι ας δώσουμε στα πράγματα τον χρόνο τους.
σχόλια