Πότε και πώς ενταχθήκατε στη Διεθνή Αμνηστία;
Αυτό συνέβη ήδη από την εποχή που σπούδαζα θέατρο και κινηματογράφο στη Νέα Υόρκη, κάπου είκοσι χρόνια πριν. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, γράφτηκα στο ελληνικό τμήμα, αργότερα έγινα μέλος του Δ.Σ. και φέτος τον Απρίλιο μου έκαναν την τιμή να με εκλέξουν πρόεδρο.
Ένα τμήμα που τελευταία φαίνεται να έχει πολλή δουλειά...
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας είναι αυξημένες. Δεν είναι, βλέπετε, μόνο η οικονομία σε κρίση, είναι και τα δικαιώματα. Προτεραιότητές μας σε τέτοιες εποχές είναι η καταπάτηση δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών, οι διακρίσεις λόγω έθνους, φυλής, θρησκευτικού ή ερωτικού προσανατολισμού, η απροκάλυπτη ρατσιστική βία που ασκούν πολύ συγκεκριμένα άτομα και ομάδες, η αστυνομική βία, οι απαράδεκτες συνθήκες σε φυλακές, αστυνομικά τμήματα και κέντρα κράτησης, οι περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης...
Το μεταναστευτικό είναι σίγουρα από τα κορυφαία ζητήματα, τόσο λόγω της έκτασης και των παραμέτρων του φαινομένου όσο κι επειδή γύρω από αυτό έχει στηθεί ολόκληρο πολιτικό παιχνίδι. Ποια ακριβώς είναι η θέση της Δ.Α. σχετικά;
Πάγια θέση της Δ.Α. είναι πως άνθρωποι λαθραίοι δεν υπάρχουν και άρα θα πρέπει να διευκολύνεται η παροχή πιστοποιητικών καθώς και η πρόσβαση στη χορήγηση ασύλου σε όσους το επιθυμούν. Λέμε ακόμα «όχι» στις απωθήσεις προσφύγων και μεταναστών από τα σύνορα, εφόσον αποδεδειγμένα μπορεί να βάλουν σε κίνδυνο ζωές. Ναι, το μεταναστευτικό «ξέφυγε» και γιγαντώθηκε, επειδή, βασικά, τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρξε καμία απολύτως μεταναστευτική πολιτική, ούτε και προετοιμασία διαχείρισης του ζητήματος. Οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις είτε αδιαφορούσαν για το ζήτημα είτε το μετέθεταν διαρκώς χρονικά, ενώ, εκτός από την αυξημένη εισροή ξένων, όντας νοτιοανατολικό σύνορο της Ε.Ε., είχαμε και τις «επιστροφές» από άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο της συμφωνίας του Δουβλίνου. Και όταν τόσοι άνθρωποι βρίσκονται στον δρόμο χωρίς χαρτιά, χωρίς δουλειά και προπαντός χωρίς ελπίδα, χωρίς προοπτική, επόμενο είναι να υιοθετήσουν και αθέμιτους τρόπους επιβίωσης. Εμείς ζητάμε να υπάρχουν κέντρα υποδοχής και όχι κράτησης, με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετανάστης δεν γίνεσαι επειδή «ρέπεις προς το έγκλημα» αλλά επειδή αναζητάς μια καλύτερη ζωή. Η πολύμηνη κράτηση σε άθλιες συνθήκες τύπου Αμυγδαλέζας είναι απλώς απαράδεκτη.
Έχετε επισκεφθεί τέτοια κέντρα κράτησης. Τι σας εντυπώθηκε περισσότερο;
Πριν από μερικά χρόνια, σε μια τέτοια επίσκεψη συνάντησα τον Μουχτάρ, τον οποίο οι γονείς του φυγάδευσαν από το εμπόλεμο τότε Αφγανιστάν. Όταν έφυγε ήταν 15 χρόνων. Μου διηγήθηκε όλη την πορεία του, πώς μάτωναν τα πόδια του όταν περνούσε τα βουνά στην Τουρκία, πόσο φοβόταν ότι δεν θα ξυπνήσει την επόμενη μέρα είτε από το κρύο είτε από την αφυδάτωση, όπως είχε συμβεί τις προηγούμενες μέρες σε άλλους συνοδοιπόρους του, πόσο φοβόταν ότι θα τον συλλάβουν στην Τουρκία και θα τον στείλουν πίσω, καθώς και το κρυφτό που έπαιζε με τις Αρχές εκεί για να κατορθώσει, μετά από ενάμιση χρόνο, να βρεθεί στην Ελλάδα, μια χώρα ασφαλή, όπως πίστευε. Κι όμως, ήταν ήδη τρεις μέρες στοιβαγμένος σε ένα βρόμικο κέντρο κράτησης, με έναν απέραντο πόνο στο βλέμμα και την απορία «Γιατί; Τι έχω κάνει; Δεν είμαι εγκληματίας!».
«Τσιγκουνευόμαστε» πολύ ως χώρα την παροχή ασύλου. Είναι, λέτε, πολιτική επιλογή;
Γεγονός είναι ότι αφενός υπήρξε μαζική εισροή μεταναστών σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, αφετέρου η Πολιτεία δεν είχε φροντίσει να δημιουργήσει εκείνες τις υποδομές που θα κινούσαν γρήγορα τις σχετικές διαδικασίες. Συσσωρεύτηκαν έτσι πολλές αιτήσεις και «βάλτωσε» το πράγμα. Γι' αυτό η πολυετής αναμονή και οι ελάχιστες θετικές απαντήσεις. Τώρα τελευταία ξεκίνησαν να λειτουργούν κάποιες επιτροπές, μένει να δούμε τι θα γίνει στην πράξη. Φανταστείτε ότι πέρσι εξέταζαν τις αιτήσεις του 2006!
Κι όλα αυτά ενώ η κατάσταση στη Συρία δημιουργεί νέα κύματα προσφύγων... Πώς κρίνετε την πιθανολογούμενη ξένη στρατιωτική επέμβαση;
Όπως γνωρίζετε, δεν μπορούμε, λόγω αρχών, να πάρουμε θέση για τη νομιμότητα ή την ηθική βάση μιας τέτοιας ενέργειας. Εκείνο που ζητάμε είναι να σεβαστούν οι αντιμαχόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα και να επιτραπεί η διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για το αν υπήρξε χρήση χημικών. Υπάρχουν, βέβαια, σχετικές μαρτυρίες, αλλά ακόμα δεν είναι σαφές ποιοι και πού τα έριξαν. Η ελληνική κυβέρνηση ήδη δίνει ανθρωπιστικό άσυλο με ειδικό καθεστώς σε κάθε Σύρο πρόσφυγα, όμως ακόμα δεν έχουν έρθει αρκετοί ώστε να δούμε τι θα ισχύσει τελικά.
Πόσο ρατσιστική βρίσκετε την ελληνική κοινωνία;
Κοιτάξτε, δεν τη βρίσκω ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο ρατσιστική από άλλες αντίστοιχες. Υπάρχουν, πράγματι, πολλές απροκάλυπτες εγκληματικές επιθέσεις σε μεμονωμένα άτομα ή ευπαθείς ομάδες από συγκεκριμένους χώρους, υπάρχει ανοχή στη βία αυτή καθώς και στον ρατσιστικό λόγο. Αυτές, όμως, είναι καταστάσεις που δημιούργησαν συγκεκριμένες οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Ρατσισμός είναι, εξάλλου, και οι διακρίσεις που βιώνουν τα τελευταία χρόνια κάποια παιδιά Ρομά, που δεν τα δέχονται σε σχολεία...
Χρειαζόμαστε πράγματι ένα νέο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο;
Θα έλεγα ότι δεν μας λείπουν οι νόμοι, στην εφαρμογή τους είναι που πάσχουμε. Ωστόσο, το νομοθετικό οπλοστάσιο χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση. Η Δ.Α. πιστεύει ότι το νέο νομοσχέδιο θα πρέπει να λάβει υπόψη τις αρχές της δίκαιης και ίσης μεταχείρισης, αρχές που θεμελιώνουν την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται σε πολλά διεθνή κείμενα και συμβάσεις, με τις οποίες η χώρα μας έχει δεσμευτεί, καθώς και τη διασφάλιση της προστασίας όσων αλλοδαπών προβαίνουν σε τέτοιες καταγγελίες. Να καταργηθεί για τους καταγγέλλοντες το παράβολο των 100 ευρώ και να μην απελαύνονται όσοι εξ αυτών δεν έχουν χαρτιά.
Θα πρέπει, βέβαια, να βοηθήσει και η Αστυνομία στην εφαρμογή τέτοιων νόμων. Μπορεί; Θέλει;
Είναι φανερό πως υπάρχει μια γενικότερη έξαρση της αστυνομικής βίας, που αντικατοπτρίζεται και στη στάση της απέναντι στους μετανάστες – είναι άλλωστε και το θέμα της προσεχούς έκθεσής μας. Παρατηρείται, επίσης, μια ατιμωρησία των οργάνων που παρανομούν, γι' αυτό και ζητάμε κάθε ένστολος να φέρει εμφανή διακριτικά. Όμως, ναι, πιστεύω ότι υπάρχουν αρκετοί ευσυνείδητοι αστυνομικοί που πρέπει να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους.
Κατηγορούν κάποιοι τη Δ.Α. ότι είναι μεν ακτιβιστική οργάνωση, πλην όμως «απολιτική».
Πράγματι, δεν στηρίζουμε κανένα κόμμα ή πολιτική ιδεολογία. Νομίζω όμως ότι οι θεμελιώδεις ανθρωπιστικές αρχές που ασπαζόμαστε, η διεκδίκηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η δημιουργία συνειδήσεων αποτελεί μια καίρια πολιτική θέση καθαυτή, πηγή έμπνευσης αλλά και δοκιμασίας για όσους επιδιώκουν έναν καλύτερο κόσμο.
Τι ακριβώς είναι το Θέατρο των Καταπιεσμένων στο οποίο δραστηριοποιείστε;
Μια μέθοδος ακτιβιστικού, διαδραστικού θεάτρου που είναι συλλογική και προσπαθεί να συνδυάσει τέχνη και κοινωνικές διεκδικήσεις. Το ξεκίνησε ο Αουγκούστο Μποάλ στη Βραζιλία και κεντρικό του μήνυμα είναι ότι η λύση και η αλλαγή προέρχονται από εμάς τους ίδιους. Δίνουμε παραστάσεις σε πλατείες, φεστιβάλ, σχολεία κ.λπ. – θα μας δείτε και στην επόμενη Αθηναϊκή Μπιενάλε.
Τελικά, γιατί να ενταχθεί κανείς στη Δ.Α.;
Για όσους-ες μπορούν ακόμα να αναγνωρίσουν την οδύσσεια των προσφύγων, για όσους-ες πιστεύουν πως ό,τι φαίνεται να είναι πολύ μακριά στην ουσία μπορεί να είναι μια ανάσα κοντά μας, για όσους-ες θεωρούν ότι η διαφορετικότητα είναι πλούτος και όχι απειλή και ότι όλοι/ες πρέπει να απολαμβάνουμε τα δικαιώματά μας ισότιμα, θεωρώ ότι η Διεθνής Αμνηστία είναι ο χώρος δράσης που τους εκφράζει.
σχόλια