Εκατό νεκροί, δεκάδες τραυματίες, ανάμεσά τους και πολλά παιδιά, είναι ο θλιβερός απολογισμός της καταστροφικότερης πυρκαγιάς των τελευταίων ετών στη χώρα μας. Στις 23 Ιουλίου του περασμένου καλοκαιριού το νοσοκομείο Ευαγγελισμός εφημέρευε και όλα έδειχναν ότι η μέρα θα κινούνταν σε φυσιολογικό για τα δεδομένα μιας εφημερίας πλαίσιο. Υπό κανονικές συνθήκες, στη διάρκεια κάθε εφημερίας ένας γιατρός παίρνει υπ' ευθύνη του το ασύρματο τηλέφωνο που λειτουργεί ως σύνδεσμος με όσα συμβαίνουν εκτός του νοσοκομείου.
Εκείνο το απόγευμα, λίγο μετά τις πέντε, το τηλέφωνο χτύπησε. Η πύρινη λαίλαπα είχε σαρώσει ήδη τα πάντα στο πέρασμά της και τρεις οικισμοί, η Ραφήνα, ο Νέος Βουτζάς και το Μάτι, είχαν ισοπεδωθεί από τις φλόγες. Πανικός, οργή, θλίψη και στάχτες παντού. Χιλιάδες σπίτια και οχήματα κάηκαν, άνθρωποι εγκλωβίστηκαν, άλλοι παγιδεύτηκαν εξαιτίας του μποτιλιαρίσματος που δημιουργήθηκε, ενώ πολλοί έχασαν τη ζωή τους. Οι εγκαυματίες μεταφέρθηκαν στον Ευαγγελισμό, όπου είχε σημάνει συναγερμός και όλο το προσωπικό βρισκόταν επί ποδός.
Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει πέντε μήνες από την καταστροφή, οι μνήμες παραμένουν έντονες στους γιατρούς που εκείνη την ημέρα είχαν βάρδια. Επισκέπτομαι τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) του Ευαγγελισμού ένα παγωμένο και ηλιόλουστο πρωινό. Στην είσοδο έχει στηθεί μια μικρή γιορτή από το ιατρικό προσωπικό εν όψει των εορτών. Στολίζουν το δέντρο, κερνάνε τον κόσμο χριστουγεννιάτικα γλυκίσματα και ο γκρίζος διάδρομος γεμίζει χαμόγελα. Στον τρίτο όροφο του εμβληματικού κτιρίου η κατάσταση στη ΜΕΘ είναι ήρεμη.
Αυτή η μονάδα αποτελεί την «καρδιά» ενός νοσοκομείου και το πιο κομβικό τμήμα του. Ειδικά του Ευαγγελισμού θεωρείται η μεγαλύτερη των Βαλκανίων, έχοντας 30 κλίνες σε δύο πτέρυγες (ΜΕΘ1 και ΜΕΘ2) και δυνατότητα νοσηλείας βαρέως πασχόντων και ασθενών με αναπνευστικά προβλήματα. Εκείνη την ημέρα, στη ΜΕΘ, ανάμεσα σε άλλους ασθενείς, νοσηλευόταν ακόμα ο 73χρονος Σπύρος Σπυρίδης, ο τελευταίος εγκαυματίας από τις πυρκαγιές της ανατολικής Αττικής.
Τα ασθενοφόρα έφερναν συνεχώς εγκαυματίες, οι οποίοι ούρλιαζαν, ζητώντας βοήθεια. Όσοι απ' αυτούς είχαν τις αισθήσεις τους και έβλεπαν τον πανικό που επικρατούσε εκείνες τις ώρες, παραδόξως σταματούσαν και περίμεναν πάνω στο φορείο τη σειρά τους για να εξεταστούν. Ήταν τραγικό όλο αυτό, γιατί συνειδητοποιούσαν το εύρος της καταστροφής.
Στη συνέχεια, στο γραφείο των γιατρών, συναντώ τους παθολόγους Λίνα Δούκα, Βάλια Μαρκάκη και Γιώργο Αδάμο, την αναισθησιολόγο Θοδώρα Νταΐδου και τον καρδιολόγο Πρόδρομο Τεμπερεκίδη. Είναι οι άνθρωποι που εκείνες τις ημέρες του Ιουλίου έζησαν μια κόλαση. Όλοι συμφωνούν ότι την πρώτη εβδομάδα η εικόνα που συναντούσες στον Ευαγγελισμό θύμιζε εμπόλεμη κατάσταση και ανασύρουν στη μνήμη τους τις αντίξοες στιγμές που βίωσαν, τους φρενήρεις ρυθμούς με τους οποίους εργάζονταν για να καλύψουν τις επιτακτικές ανάγκες που υπήρχαν. Περιττό να πούμε ότι για αρκετούς μήνες το «ρεπό» ή η «άδεια» ήταν άγνωστες λέξεις.
«Είναι δύσκολο να μιλάμε για εμάς. Προφανώς, ήταν μια δύσκολη και δυσάρεστη εμπειρία για όλους. Αυτό που θυμάμαι είναι το τηλεφώνημα που δεχτήκαμε από τον συντονιστή διευθυντή-καθηγητή κ. Σπύρο Ζακυνθινό αλλά και τη διευθύντρια της νοσηλευτικής υπηρεσίας. Κατά τη διάρκεια της εφημερίας δεν έχεις χρόνο να παρακολουθείς τι συμβαίνει έξω από το νοσοκομείο, δεν παρακολουθείς τηλεόραση ή το Διαδίκτυο, με αποτέλεσμα να μην έχεις πρόσβαση στην πληροφόρηση.
Πήγαμε, λοιπόν, μαζί με τον παθολόγο Γιώργο Αδάμο να δούμε τι συμβαίνει στο τμήμα των Επειγόντων Περιστατικών, όπου παρέχονταν ήδη οι πρώτες βοήθειες. Τα ασθενοφόρα έφερναν συνεχώς εγκαυματίες, οι οποίοι ούρλιαζαν, ζητώντας βοήθεια. Όσοι απ' αυτούς είχαν τις αισθήσεις τους και έβλεπαν τον πανικό που επικρατούσε εκείνες τις ώρες, παραδόξως σταματούσαν και περίμεναν πάνω στο φορείο τη σειρά τους για να εξεταστούν. Ήταν τραγικό όλο αυτό, γιατί συνειδητοποιούσαν το εύρος της καταστροφής. Δεν μπορώ, επίσης, να ξεχάσω ότι όλοι οι ειδικευόμενοι γιατροί ήρθαν στα επείγοντα και μας ρωτούσαν πώς μπορούσαν να βοηθήσουν. Οι περισσότεροι ήρθαν από το σπίτι τους προκειμένου να συνεισφέρουν στη φροντίδα των ασθενών. Επιπλέον, πολύτιμη ήταν η βοήθεια του προσωπικού του τμήματος της Πλαστικής Χειρουργικής υπό τον συντονισμό του διευθυντή του τμήματος κ. Γιώργου Χαρκιολάκη. Η συμβολή τους υπήρξε καθοριστική για τη σωτηρία όσων βρίσκονταν σε άμεσο κίνδυνο.
Πρώτα απ' όλα, έπρεπε να βρούμε κλίνες, να διαπιστώσουμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε ποια ήταν τα πιο βαριά περιστατικά, αλλά και να προσπαθήσουμε να βάλουμε μια τάξη σε όλο αυτό το χάος που είχε δημιουργηθεί. Επίσης, επειδή όλα έγιναν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι δυνατότητές μας ήταν περιορισμένες, επειδή μεγάλος αριθμός του προσωπικού έλειπε σε άδεια. Επιπλέον, δεν ήταν όλες οι κλίνες ανοιχτές, παρ' όλα αυτά, με τη σημαντική βοήθεια των νοσηλευτών, καταφέραμε να ανοίξουμε όλα τα κρεβάτια. Ειδικά τις δύο πρώτες ημέρες ελάχιστοι γιατροί και νοσηλευτές έφυγαν από το πόστο τους και όσοι το έκαναν ήταν για να ξεκουραστούν, να αναλάβουν τις δυνάμεις τους και να συνεχίσουν.
Χρησιμοποιήσαμε κρεβάτια και από άλλα τμήματα, ήμασταν σε ανοιχτή επικοινωνία με τους συντονιστές του νοσοκομείου και με την κ. Αναστασία Κοτανίδου, ενώ τις πρώτες πρωινές ώρες έπειτα από εκείνη τη νύχτα, όταν ανοίξανε κι άλλα νοσοκομεία, εμείς έπρεπε να αποφασίσουμε ποιοι από τους διασωληνωμένους ασθενείς θα μπορούσαν να μετακινηθούν. Όπως αντιλαμβάνεστε, πρόκειται για μια επισφαλή απόφαση, που, σε περίπτωση λάθους, θα μπορούσε να κοστίσει ζωές» αφηγείται η διευθύντρια ΕΣΥ, κ. Λίνα Δούκα.
Τι είχαν ακούσει μέχρι τη στιγμή που στο νοσοκομείο άρχισαν να φτάνουν ασθενοφόρα με τραυματίες; «Στην αρχή πιστεύαμε ότι οι ασθενείς ήταν από τη φωτιά στην Κινέτα. Αργότερα, μάθαμε ότι είχε ξεσπάσει μεγάλη πυρκαγιά στην ανατολική Αττική, κι αυτό από την επικοινωνία με το ΕΚΑΒ, όπου πλήθος κόσμου καλούσε και φώναζε "καιγόμαστε"» αναφέρει η παθολόγος κ. Βάλια Μαρκάκη.
Από την πλευρά του, ο καρδιολόγος Πρόδρομος Τεμπερεκίδης θυμάται ότι εκείνες οι βάρδιες ήταν για εκείνον ό,τι χειρότερο του έχει συμβεί στην καριέρα του ως τώρα. «Την πρώτη μέρα δεχτήκαμε περίπου 26 βαριά περιστατικά στη ΜΕΘ, όταν το αντίστοιχο νούμερο εισαγωγών σε μια εφημερία που δεν χαρακτηρίζεται ως έκτακτης ανάγκης φτάνει μέχρι τα τρία άτομα. Ήταν πολύ δύσκολα περιστατικά, με ανθρώπους που είχαν πολυοργανική ανεπάρκεια και ιδιαίτερη αστάθεια λόγω των κακώσεων».
Η κ. Μαρκάκη προσθέτει: «Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν υπήρχε κανένα χρονικό περιθώριο. Όλοι έπρεπε να τύχουν άριστης αντιμετώπισης. Ο δικός μας ρόλος ήταν να καταφέρουμε να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση των ασθενών που μεταφέρονταν σ' εμάς από τα επείγοντα περιστατικά». Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες στιγμές; «Όλη η πρώτη εβδομάδα, αλλά και οι αντιδράσεις συγγενών και φίλων των ασθενών» λέει η κ. Δούκα.
Μέσα στη ΜΕΘ ο ήχος των μηχανημάτων σπάει τη μονοτονία. Εκείνη την ημέρα το εκατοστό θύμα της εθνικής τραγωδίας, ο 73χρονος Σπύρος Σπυρίδης, βρισκόταν ακόμη εκεί. «Είναι ο παππούς-ήρωας» μου λένε οι γιατροί του Ευαγγελισμού και εξιστορούν τη μάχη που έδωσε για 145 μέρες. Μάλιστα, για σχεδόν 5 μήνες, υφίστατο επώδυνες και χρονοβόρες θεραπείες. Ο παθολόγος Γιώργος Αδάμος ήταν διαρκώς δίπλα του. Μαζί με τη σύζυγό του Βέττα και τα δύο εγγονάκια του, την 8χρονη Ελισάβετ και τον 10χρονο Σπύρο, βρίσκονταν στο Μάτι για διακοπές όταν ξέσπασε η φωτιά της 23ης Ιουλίου. Παππούς, γιαγιά και εγγόνια προσπάθησαν να διαφύγουν μέσω της παραλιακής, αλλά αποκλείστηκαν. Όταν βρήκαν μια μικρή δίοδο προς τη θάλασσα, τους πρόλαβε το θερμικό κύμα. Τότε, ο κ. Σπυρίδης αγκάλιασε τον 10χρονο εγγονό του, με αποτέλεσμα ο ίδιος να υποστεί εγκαύματα β' βαθμού σε πόδια, χέρια και πλάτη.
Εγκαύματα υπέστη και η 72χρονη σύζυγός του, που επίσης νοσηλεύτηκε για μεγάλο διάστημα στο νοσοκομείο. Ο αγώνας που έδωσε ο κ. Σπυρίδης στη ΜΕΘ ήταν δύσκολος, διότι τη δεύτερη μέρα νοσηλείας του έπαθε κολπική μαρμαρυγή, ενώ έκανε και δύο ανακοπές όσο βρισκόταν στην Εντατική. Το νοσηλευτικό προσωπικό θυμάται, όση ώρα συζητάμε, την τραυματισμένη σύζυγό του, όταν ερχόταν στη ΜΕΘ για να τον επισκεφθεί.
Ο παθολόγος Γιώργος Αδάμος είναι 36 ετών και εργάζεται στον Ευαγγελισμό από το 2011. «Ήταν σοκαριστικές εκείνες οι στιγμές. Χρειάζεται να καταβάλεις μεγάλη σωματική και ψυχολογική προσπάθεια για να διαχειριστείς τέτοιες καταστάσεις. Δεν υπάρχει πιο δύσκολη ενημέρωση από εκείνη που κάναμε τις ημέρες του Ιουλίου, όταν έπρεπε να βρούμε τους συγγενείς και να τους πούμε όσο λιγότερα γινόταν, για να μην τους τρομάξουμε. Καλούμασταν να ενημερώσουμε ανθρώπους που περίμεναν με αγωνία να μάθουν για τα αγαπημένα τους πρόσωπα που νοσηλεύονταν στα δύο τμήματα της ΜΕΘ. Και όταν τους ανακοίνωνες ότι η πρόγνωση δεν ήταν καλή, οι άνθρωποι αυτοί κατέρρεαν επιτόπου.
Πρωτόγνωρες εικόνες, ανείπωτα συναισθήματα και, το χειρότερο όλων, η μυρωδιά του καμένου που σε ακολουθούσε παντού – είχαν ποτίσει ακόμα και τα ρούχα. Αν δεν το δει και δεν το ζήσει κανείς, δεν μπορεί να καταλάβει την ένταση που περάσαμε. Την ίδια στιγμή έπρεπε να έχεις καθαρό μυαλό. Προσπαθώ να ξεχάσω όλα όσα έγιναν εκείνα τα βράδια στο νοσοκομείο. Δεν θέλω να τα θυμάμαι. Όταν μετά από πολύ καιρό κατάφερα να πάρω λίγες μέρες άδεια για να ξεκουραστώ, κουβαλούσα ακόμη αυτή την ένταση, το στρες, την πίεση και το άγχος. Όσο εξοικειωμένος και να είσαι με τον θάνατο σε μια ΜΕΘ, για όλους εμάς ο περασμένος Ιούλιος ήταν μια βίαιη εμπειρία που θέλουμε να ξεχάσουμε, χωρίς όμως να σβήσουμε από τη μνήμη μας το ότι χάθηκαν άδικα άνθρωποι».
Όλοι απευχόμαστε τέτοιες μαζικές καταστροφές. Όμως, από τη στιγμή που θα κληθούμε να τις αντιμετωπίσουμε, είναι χρήσιμο ο κόσμος να εμπιστεύεται το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτό που μας ενώνει είναι η αλληλεγγύη. Είμαστε μια ομάδα. Και σκοπός μας είναι να σώζουμε ζωές με οποιοδήποτε κόστος.
Η κ. Δούκα κατάγεται από τη Μάνδρα, ενώ πριν από κάποιες δεκαετίες έχασε τον ξάδελφό της στο ατύχημα της ΠΕΤΡΟΛΑ. «Από εκείνη την έκρηξη έχασα τον ξάδελφό μου. Από τότε είχα αποφασίσει ότι ως γιατρός θα ήθελα να αποφεύγω τα περιστατικά εγκαυμάτων. Και το βράδυ της 23ης Ιουλίου κλήθηκα να αντιμετωπίσω δεκάδες παρόμοια περιστατικά. Αυτή η μυρωδιά του εγκαύματος μου δημιουργούσε στρες και φόβο. Αλλά, ευτυχώς, το ξεπέρασα» διηγείται εμφανώς συγκινημένη.
Τι θυμούνται περισσότερο από τους συγγενείς όσων νοσηλεύτηκαν; «Όλοι οι συγγενείς ήταν σε κατάσταση πανικού. Ο πυροσβέστης που έχασε το παιδί του και είχε φέρει τη σύζυγό του μας έλεγε διαρκώς "σώστε την, σας παρακαλώ να την κάνετε καλά". Αυτό που δύσκολα ξεχνάς είναι ότι εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχαν λόγια για να περιγράψεις όσα αισθανόσουν. "Γιατρέ, έχω και τον άνδρα μου, πού είναι;", "γιατρέ, θα γίνω καλά;", ήταν μερικές από τις ερωτήσεις των ασθενών στις οποίες δεν ήξερες τι να απαντήσεις» αναφέρουν.
Όλες αυτές οι μαύρες μέρες του Ιουλίου ήταν για όλους τους ανθρώπους του νοσοκομείου ένα μεγάλο μάθημα. Όπως μου λένε: «Ήταν μια πράξη που απέδειξε ότι όταν εργαζόμαστε όλοι μαζί, μπορούμε να τα καταφέρουμε. Είναι λυπηρό το ότι πέθαναν εκατό άνθρωποι. Όμως, χάρη στον συντονισμό, στην αλληλοϋποστήριξη, στα αβάσταχτα ξενύχτια, στο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και στην κατανόηση δεν είχαμε περισσότερα θύματα και σώσαμε όσους μπορούσαμε».
Λίγο πριν τους αποχαιρετήσω, καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα: «Όλοι απευχόμαστε τέτοιες μαζικές καταστροφές. Όμως, από τη στιγμή που θα κληθούμε να τις αντιμετωπίσουμε, είναι χρήσιμο ο κόσμος να εμπιστεύεται το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτό που μας ενώνει είναι η αλληλεγγύη. Είμαστε μια ομάδα. Και σκοπός μας είναι να σώζουμε ζωές με οποιοδήποτε κόστος».
Πράγματι, έζησαν πολύ σκληρές στιγμές. Ασταμάτητα τηλέφωνα, αλλεπάλληλες διαγνώσεις, τραυματιοφορείς παντού, ατελείωτα χειρουργεία, κουρασμένα πρόσωπα, εκατοντάδες φάρμακα, οι σειρήνες των ασθενοφόρων, η αγωνία στα πρόσωπα των ασθενών, τα δάκρυα των συγγενών και η χαμένη αίσθηση του χρόνου: πέντε μήνες από τότε, οι πληγές δεν έχουν κλείσει και στο μυαλό ιατρικού προσωπικού και νοσηλευτών έχουν εντυπωθεί πολύ έντονα λέξεις, χειρονομίες, εκφράσεις.
Φεύγοντας, στέκομαι στα λόγια του ακαδημαϊκού και καθηγητή Χαράλαμπου Ρούσσου, που βλέπω σε έναν λευκό τοίχο της ΜΕΘ: «Όσο δύσκολοι και αν είναι οι καιροί, όσο ελλιπείς και αν είναι οι υλικοί και ανθρώπινοι πόροι, όσο σοβαρή και αν είναι η αρρώστια, όσο και αν ενδημεί η ζήλια, η συκοφαντία και ο φθόνος, πάντα οι ελεύθεροι και οι δημιουργοί μπορούν να αναπτύσσουν τον χώρο της ευθύνης τους, προβάλλοντας αντίσταση με την ποιότητα της εργασίας τους, γιατί πιστεύουν στην αριστεία: μια αρετή που δεν χαρίζεται αλλά κατακτάται».
Οι γιατροί του τμήματος Πλαστικής Χειρουργικής του ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» οι οποίοι υποδέχτηκαν το βράδυ της 23ης Ιουλίου στο ΤΕΠ του νοσοκομείου τους εγκαυματίες της φονικής πυρκαγιάς της ανατολικής Αττικής ήταν οι εξής:
Γεώργιος Χαρκιολάκης, διευθυντής του τμήματος Πλαστικής Χειρουγικής,
Αντώνιος Κυριακόπουλος, επιμελητής Β',
Μαρία Κοτρώτσιου, επιμελήτρια Α',
Ιωάννης Μανωλάκης, ειδικευόμενος γιατρός,
Μαρία Πετρούλια, ειδικευόμενη γιατρός,
Αντώνιος Μίχας, ειδικευόμενος γιατρός.
Σε αυτούς προστέθηκαν στα μέσα του Αυγούστου και οι υπόλοιποι γιατροί του τμήματος:
Γεώργιος Φιολιτάκης, επικουρικός γιατρός και
Μαρουλία Διβριτσιώτη, ειδικευόμενη γιατρός.
σχόλια