Την ώρα που πηγαίνω να συναντήσω στο Ρομάντσο τον Άγγελο Παπαδόπουλο, ένας ηλικιωμένος κύριος, καθισμένος στα πλακάκια της Αιόλου, μου απλώνει το χέρι για να τον βοηθήσω να σηκωθεί. «Πάρε μου μια μπουγάτσα» μου ψιθυρίζει. Είναι καλοντυμένος και καθαρός. Την ώρα που του δίνω την μπουγάτσα μου λέει «πρέπει να ξέρεις πού χώνεις δύο πράγματα, το ένα είναι η μύτη, το άλλο αυτό που φαντάζεσαι. Είναι τα δύο πράγματα πάνω σου που δεν σταματάνε να μεγαλώνουν μέχρι να πεθάνεις...».
«Όλα αυτά τα μικρά περιστατικά που ζεις καθημερινά μπορούν να σου φτιάξουν ή να σου χαλάσουν τη μέρα» σχολιάζει ο Άγγελος, όταν του το λέω. «Ερχόμουν στο Ρομάντσο προχθές ‒μένω στη Χαριλάου Τρικούπη, λίγο πιο πάνω από το ΠΑΣΟΚ‒ και υπάρχουν εκεί αυτά τα αγόρια που είναι πάντα έτοιμα, ντυμένα και με τα όπλα τους. Ξεπαρκάρει μια κλούβα, μπλέκομαι ανάμεσά τους αναγκαστικά και ένας γυρνάει και μου κάνει "mmm, beautiful boy", μάλλον κοροϊδευτικά. Εφηβεία μόνο. Σταματάω, στέκομαι, τον κοιτάζω, αυτός μου γυρνάει την πλάτη και οι υπόλοιποι με κοιτάνε παγωμένοι. Η αντίδρασή μου ήταν μια γκριμάτσα και ένα φευγιό που ακροβατούσε μεταξύ προσωπικής αυτοταπείνωσης και αναγκαίας εξόδου από τη μυώδη αφέλεια».
Συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο ότι είναι ωραία η Ελλάδα. Εδώ τουλάχιστον ακόμα συζητάμε, είμαστε ανήσυχοι και αυτή η ζωντάνια έχει μια καύλα που δεν τη βρίσκεις εύκολα. Είμαστε όμορφοι ως λαός, αρκεί να μας κοιτάξεις στα μάτια.
Ο Άγγελος είναι χορευτής, 20something, που από κοντά δείχνει πολύ νεαρός, έφηβος. «Πρόσφατα μετακόμισα στα Εξάρχεια και βλέπω πια μια νέα τάξη των πραγμάτων», λέει, «πόσο έχει νομιμοποιηθεί η ανομία. Πάντα συνέβαινε αυτό, απλώς τώρα συμβαίνει πια κάπως πιο έκδηλα. Έμενα στο Κουκάκι, μετακόμισα το καλοκαίρι και έχω δει την αλλαγή ήδη στους τρεις-τέσσερις μήνες που μένω εδώ, πόσο έχουν αυξηθεί οι διμοιρίες. Και επειδή το έψαχνα με το πρότζεκτ στο Ρομάντσο, θεωρώ μελετημένο αυτό που γίνεται. Το σπρώχνουν "σωστά" ώστε να διαλυθεί το κέντρο, γιατί τα Εξάρχεια είναι στο κέντρο της πόλης και προτεραιότητα έχει το gentrification. Είναι στοχευμένο, αλλά δεν έχουν ιδέα τι πάνε να κάνουν. Γιατί παίρνεις ανθρώπους που έχουν εγκλιματιστεί στο κέντρο, έχουν ζωή εκεί, και τους μεταφέρεις σε camp;
Σου είπα τη δική μου ιστορία, που δεν έγινε και τίποτα, λίγο bullying και ok, η ζωή μου συνεχίζεται, αλλά τώρα, επειδή έχω ψάξει λίγο το θέμα των τρανς, η κατάσταση εκεί είναι χειρότερη. Είσαι μίασμα, δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις τη μέρα ‒ αυτή η αργή βία είναι φοβερό πράγμα. Και επειδή περνάω κάθε μέρα μπροστά από την κλούβα, σκέφτομαι ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι κοινωνιοπαθείς. Ειδικά όσοι είναι στις κατώτατες βαθμίδες δεν ξέρω αν αντιλαμβάνονται πού ανήκουν. Τους κρυφακούω να μιλάνε για το άσυλο, χωρίς να ξέρουν τι είναι ακριβώς. Σκέφτομαι ότι σίγουρα καλλιεργείται το κλίμα μέσα στη σχολή, αλλά πώς βρέθηκαν εκεί; Ποιες συνθήκες κοινωνικές και οικογενειακές σε οδηγούν σε αυτή την απόφαση; Γιατί, ok, είσαι υπεύθυνος για τον εαυτό σου και οφείλεις να υπερασπιστείς τις επιλογές σου, αλλά δεν ξέρω πώς γίνεται στα 18 να έχει καλλιεργηθεί ένα τέτοιο κλίμα στο σπίτι σου, στη γειτονιά σου, στους φίλους σου, και να λες "είναι σημαντικό για μένα να εξασφαλιστώ, να έχω τα 800 ευρώ τον μήνα" ‒ καταλαβαίνω γιατί το λέει κάποιος αυτό, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Πώς αποφασίζεις ότι μια εργασία με βαριά στολή και ορθοστασία 8ωρης απραξίας είναι ό,τι πιο όμορφο σου επιφυλάσσει το μέλλον;
Όλα ξεκινάνε από τον εαυτό σου, που όταν ήσουν παιδί δεν σε αγάπησε κάποιος. Ξέρω όμως ότι δεν είναι ποτέ αργά να φτιάξεις ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Στα 18, βέβαια, είσαι επιρρεπής και αν σε καταπιεί ένα σύστημα απολυταρχικής διαπαιδαγώγησης, όπως αυτό της ΕΛ.ΑΣ., οι πιθανότητες να ονειρεύεσαι είναι μηδαμινές. Μαθαίνεις μόνο να μισείς και να σε μισούν. Γιατί, φυσικά, οι περισσότεροι από μας αγαπάμε να τους μισούμε. Έστω και πίσω από φετιχιστικές στολές και μάσκες, είναι η βιτρίνα ενός κράτους-θεριού που αποτελείται από μερικές χιλιάδες αόρατους ολιγάρχες που ζουν, φαντάζομαι, σε παράλληλο σύμπαν. Αρκεί να ακούσεις δηλώσεις Μπογδάνου ή Πρετεντέρη και κατανοείς σε τι μήκος κύματος βρίσκονται.
Διάβαζα πρόσφατα για την Αμερική, για το πόσο υψηλά είναι τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας στους αστυνομικούς. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν στοιχεία, παρότι έχουν υπάρξει παρόμοια περιστατικά. Η αστυνομία στην ουσία ελέγχει την αστυνομία. Φυσικά, η αστυνομία είναι όργανο πολιτικό και ως υπάλληλοι συμπεριφέρονται, σύμφωνα με τις επιταγές των αφεντικών τους.
Έχει πολύ ενδιαφέρον ότι στο State of Concept Athens, μια γκαλερί στο Κουκάκι, γίνεται μια εξαιρετική έκθεση με τους Forensic Architecture και οι ομιλίες που έχουν πραγματοποιηθεί μού άνοιξαν το μυαλό σχετικά με τη βία εντός και εκτός Ελλάδας. Προφανώς, έχουμε κάνει πρόοδο από το '60, λόγω του Ίντερνετ μπορούμε να μιλάμε πιο ελεύθερα. Συζητάμε για το χρώμα μας ή την πολιτική ορθότητα ως τα πλέον επίκαιρα ζητήματα. Ακόμα είμαστε στην επιφάνεια των πραγμάτων και επειδή πιστεύω ότι στην επιφάνεια κρύβεται το βάθος, φοβάμαι ότι είμαστε ακόμη πολύ ρηχοί ως είδος. Φαντάσου, έχω γνωστούς που είναι 26 χρονών και δεν είναι ok με το γεγονός ότι τους αρέσουν τα αγόρια, έχουν πρόβλημα με την ύπαρξή τους.
Έχουμε ποτιστεί εξαρχής με την έννοια του έθνους, του κράτους, των συνόρων, του δυϊκού τρόπου αντίληψης της πραγματικότητας: άσπρος - μαύρος, στρέιτ - γκέι, άντρας - γυναίκα. Δεν παίρνουμε λίγη απόσταση να παρατηρήσουμε τον απέναντί μας, πόσο μοναδικός και γεμάτος αποχρώσεις είναι! Έχουμε χτίσει το σύστημα της γλώσσας για να επικοινωνούμε και να συνεννοούμαστε κάπως, αλλά αυτό, εν τέλει, είναι περιοριστικό, γιατί έχουμε κατασκευάσει τόσες ταμπέλες και πράγματα τα οποία, αντί να μας ενώνουν, να γεφυρώνουν την κατάσταση ‒γιατί είμαστε μονάδες‒, μας κάνουν όλο και πιο κλειστούς. Από την άλλη, υπάρχει και ο ατομικισμός, που λειτουργεί πολύ στη Δύση και ενισχύει την αυτοαναφορικότητα, με τα θετικά και τα αρνητικά της. Και οι λέξεις, τα σύνορα, το χάσμα είναι πάντα προς το συμφέρον της αγοράς».
«Τι κάνετε στο Ρομάντσο;» «Αυτό που κάνουμε εδώ είναι ένα πρόγραμμα που έχει χρηματοδοτηθεί από το British Council της Τουρκίας και το curation γίνεται από το Furtherfield, μια γκαλερί στο Λονδίνο. Στην ουσία, είμαστε τέσσερις καλλιτέχνες, ένας από κάθε χώρα, Ελλάδα, Σερβία, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο, και απαντάμε στο ερώτημα "what do you need where you are?", "τι χρειάζεσαι εδώ που είσαι;" με σύμπραξη διαφορετικών τεχνών. Εγώ έχω δημιουργήσει την "Ομόνοια", μια εγκατάσταση στην οποία ο επισκέπτης περνά μισή ώρα, παίρνοντας χρόνο και χώρο να αναπνεύσει και να κάνει τη δική του ενδοσκόπηση. Εύχομαι να το έχω καταφέρει.
Πέρσι αποφοίτησα από την Κρατική Σχολή Χορού, αλλά έχω καταλάβει ότι αυτό που με ενδιαφέρει πιο πολύ είναι η δημιουργία με κάθε μέσο. Στην ουσία, έχω φτιάξει μια κατάσταση όπου υπάρχει ένα visual και ένα ηχητικό περιβάλλον, δημιουργώντας μια εναλλακτική ομόνοια. Έτσι την ονομάζω, γιατί από τη μια είναι πολύ ωραίο για μένα το ότι "ομόνοια" κυριολεκτικά σημαίνει "σύμπνοια", "αρμονία", "ταυτότητα σκέψεων" κ.λπ. και από την άλλη είναι μια λέξη ιδιαίτερα φορτισμένη, λόγω της πλατείας Ομονοίας. Οπότε, καλούμαι να δημιουργήσω εκ νέου, προσωπικά και δημόσια, τη δική μου Ομόνοια. Στο ηχοτοπίο της Ομόνοιας έχω ηχογραφήσει τον Νίκο Κουρή στα ελληνικά και την Έλσα Σίσκου στα αγγλικά –οι οποίοι με εμπιστεύτηκαν αβίαστα και τους ευχαριστώ γι' αυτό‒ και ακούγονται αποσπάσματα από ένα κείμενο του Μπέκετ, τη "Συντροφιά". Τον Μπέκετ τον λατρεύω γενικά, αυτό το αυτιστικό και το τόσο ανθρώπινο που δημιουργεί. Το κείμενο του Μπέκετ είναι σαν να περιγράφει τη στιγμή της αποσύνδεσης από το περιβάλλον, τον οποιονδήποτε θάνατο.
Όλη την προηγούμενη χρονιά επέστρεφα πολύ συχνά στο θέμα της δολοφονίας της Zackie Oh, γιατί είχα πέσει κι εγώ θύμα της προπαγάνδας των πρώτων δύο ημερών. Πάντα αποφεύγω να βλέπω βία, αλλά κάπως τυχαία είδα το βίντεο μήνες μετά, χωρίς να το θέλω, και έπαθα πάλι σοκ. Όταν, μάλιστα, διάβασα το κείμενο του Μπέκετ, ήταν σαν να βιώνω αυτό που βίωνε ο Ζακ λίγο πριν παραδοθεί στη δημόσια βία. Με φοβίζει το πώς η δύναμη των πολλών ηλίθιων, με σωστή καθοδήγηση λίγων συμφεροντολόγων, οδηγεί ξανά την Ιστορία στην πώρωση και στη βία. Η Ιστορία κινείται κυκλικά, οπότε οι Έλληνες ‒μια έννοια που ακόμα δεν κατανοώ πλήρως‒ συνεχίζουν να κάνουν αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα σε αυτήν τη γωνιά του πλανήτη: προσπαθούν να γεμίζουν τις σωματικές και τις άυλες οπές τους με κάθε τρόπο, ανθρώπινα και απάνθρωπα.
Εγώ χορεύω, κινούμαι, γιατί η λέξη "χορός" έχει γίνει ταμπού στην καλλιτεχνική κοινότητα, ειδικά στους χορευτές ‒ με θεωρώ περφόρμερ. Θα είμαι και σε κάποιες παραστάσεις, αλλά με αφορά πάρα πολύ η δημιουργία. Έχω ανοίξει ένα κανάλι με μια φίλη στο Vimeo όπου παίζουμε πολύ με το ελληνικό στοιχείο, π.χ. με ποπ βιντεοκλίπ από Καίτη Γαρμπή μέχρι Queen, το διακωμωδούμε και περνάμε καλά, αυτό είναι βασικό. Αυτό που συνειδητοποιώ, βασικά, είναι ότι πρέπει, μέσα από την πρακτική, την επανάληψη και την αποτυχία, να βρω τη δική μου φωνή. Αυτό προσπαθώ, να καταλάβω λίγο πού βρίσκομαι. Άμα δεν βρεις τη δική σου φωνή ‒γιατί γι' αυτό θέλεις να κάνεις τέχνη, για να υλοποιήσεις το σύμπαν μέσα σου‒, αυτό που θα κάνεις δεν θα αφορά το ευρύ κοινό. Από κει και πέρα, έχω φτιάξει κάποια μικρού μήκους dance films. Τώρα θέλω να δημιουργήσω μια μικρού μήκους ταινία που να μην έχει καθόλου χορό. Θα έχει έντονα το σώμα, αλλά θα είναι fiction».
— Σκέφτεσαι ποτέ πού θα απορροφηθείς, για να έχεις δουλειά;
Χαμογελώ με τέτοιου είδους ερωτήσεις. Φυσικά και το σκέφτομαι, γιατί έχω οικονομικές ανάγκες, αλλά επειδή μεγάλωσα ως φτωχός είμαι ok με αυτό πια. Παρότι με κουράζει ανά περιόδους, το είχα μαζί μου πάντα, ποτέ δεν σκέφτηκα πώς θα τα βγάλω πέρα. Το έχω στον νου μου γιατί πρέπει να επιβιώνω, μα αναπνέω, τρέχω αδιάκοπα και χαμογελώ. Σκέφτομαι ότι είναι πολύ σημαντικό μια κοινωνία να σε βοηθάει, αλλά το κυνηγάω πολύ μόνος μου, επειδή είναι ανάγκη μου προσωπική. Μου είναι απαραίτητη η τέχνη, όπως και στην κοινωνία.
— Θα ήθελες να φύγεις από την Ελλάδα;
Φεύγω από την Ελλάδα και επιστρέφω. Θέλω να φύγω για λίγα χρόνια, αλλά συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο ότι είναι ωραία η Ελλάδα. Λίγο το μπλε, λίγο το φως, λίγο οι λουκουμάδες με καϊμάκι... Εδώ τουλάχιστον ακόμα συζητάμε, είμαστε ανήσυχοι και αυτή η ζωντάνια έχει μια καύλα που δεν τη βρίσκεις εύκολα. Είμαστε όμορφοι ως λαός, αρκεί να μας κοιτάξεις στα μάτια.
«What do you need where you are?», έως 28/11, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Πέμπτη-Κυριακή, 17:00-21:00*, είσοδος ελεύθερη
*Η «Ομόνοια» πραγματοποιείται κάθε μία ώρα, χωρίς διάλειμμα, και διαρκεί περίπου 30 λεπτά. Για την «Ομόνοια» είναι επιθυμητή η προεγγραφή στο [email protected].
σχόλια