Επίσημα, ένα Όσκαρ μπορεί να πωληθεί μόνο για ένα δολάριο. Όμως, αυτό δεν έχει αποτελέσει εμπόδιο για μια μικρή, αλλά επικερδή αγορά. Την ίδια ώρα, ένα μυστήριο υπάρχει με πολλά αγαλματίδια, που έχουν εξαφανιστεί.
Τον Μάρτιο του 2000, τρεις εβδομάδες πριν από την 72η τελετή απονομής των Όσκαρ, ολόκληρη η αποστολή των αγαλματιδίων εκείνης της χρονιάς- 55 επιχρυσωμένα των 24 καρατίων- εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς ενώ μεταφέρονταν από τον κατασκευαστή στο Σικάγο, προς το Λος Άντζελες.
Η Ακαδημία άνοιξε μια 24ωρη γραμμή για πληροφορίες, η εταιρεία διαχείρισης πρόσφερε αμοιβή ύψους 50.000 δολαρίων και το FBI ενεπλάκη στην υπόθεση. Τελικά, αποδείχθηκε πως οι δράστες δεν ήταν μεγάλα «κεφάλια» του εγκλήματος. Επρόκειτο για δύο υπάλληλοι εταιρείας μεταφορών, οι οποίοι βρήκαν το κιβώτιο και νόμιζαν ότι είχαν έναν θησαυρό στα χέρια τους. Λίγες ημέρες αργότερα, συνελήφθησαν.
Αν είχαν καταφέρει να πουλήσουν τα Όσκαρ στην ανοιχτή αγορά, ίσως να αιφνιδιάζονταν. Η τιμή για 55 νέα αγαλματίδια Όσκαρ είναι 55 δολάρια. Από το 1951, όλοι οι νικητές υπογράφουν συμφωνία η οποία προβλέπει ότι «δεν θα πουλήσουν ή θα διαθέσουν με άλλο τρόπο το Όσκαρ, ούτε θα επιτρέψουν να πωληθεί ή να διατεθεί, δίχως πρώτα να προσφερθούν να το πουλήσουν στην Ακαδημία έναντι ενός δολαρίου». Ο κανόνας ισχύει και για όσους κληρονομούν ένα Όσκαρ.
Παρά τους κανόνες τις Ακαδημίας, εξακολουθεί να υπάρχει ένα μικρό, αλλά επικερδές εμπόριο αγαλματιδίων Όσκαρ. Αναζητούνται, αγοράζονται και πωλούνται κρυφά, από ανώνυμους συλλέκτες. Κάποια, έχουν αλλάξει χέρια έναντι εκατομμυρίων δολαρίων. Και αρκετά έχουν εξαφανιστεί.
Πρόκειται για ένα αρκετά θολό τοπίο. Δεν υπάρχει επίσημη βάση δεδομένων για το σε ποιον ανήκει το κάθε ένα από τα περισσότερα από 3.200 Όσκαρ που έχουν απονεμηθεί έως τώρα, ή το πόσο συχνά αλλάζουν χέρια.
«Θα έλεγα ότι περίπου 150 αγαλματίδια έχουν πωληθεί, είτε δημόσια είτε σχεδόν κρυφά όλα αυτά τα χρόνια», εκτιμά η Καρολάιν Άσλεϊ, έμπειρη δημοπράτης και εκτιμήτρια. «Οι τιμές είναι περίπου από 10.000 έως 1,5 εκατ. δολάρια. Και περίπου 12 αγωγές έχουν κατατεθεί για πιθανές πωλήσεις Όσκαρ στην πρόσφατη ιστορία», συμπληρώνει.
Η πώληση του Όσκαρ της Βίβιαν Λι
Το εμπόριο ξεκίνησε «σοβαρά» το 1993, όταν η οικογένεια της Βίβιαν Λι πούλησε σε δημοπρασία το Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου που είχε κερδίσει η ηθοποιός για το «Όσα παίρνει ο άνεμος», έναντι 563.000 δολαρίων.
Επρόκειτο για αγαλματίδιο που είχε απονεμηθεί πριν από το 1951, οπότε η Ακαδημία δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Παρόλα αυτά, σε ανακοίνωση εξέφρασε λύπη για την πώληση Όσκαρ. «Τα αγαλματίδια είναι σύμβολα αναγνώρισης από τους συναδέλφους κάποιου για τη διάκριση στον κινηματογράφο… Η Ακαδημία παραμένει ανήσυχη και θα εξετάσει όλες τις νομικές επιλογές αναφορικά με κάθε πώληση».
Αυτές οι «νομικές επιλογές» αποτέλεσαν εμπόδιο για πολλούς μετέπειτα επίδοξους πωλητές Όσκαρ. Μία από αυτές τις περιπτώσεις ήταν όταν το 2008 τρεις κληρονόμοι της σταρ του βωβού κινηματογράφου Μαίρη Πίκφορντ επιχείρησαν να πουλήσουν το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου που είχε κερδίσει το 1930 η ηθοποιός για την ταινία «Coquette» και ένα τιμητικό Όσκαρ που της είχε απονεμηθεί το 1976. Η Ακαδημία δικαιώθηκε σε δικαστήριο, υποστηρίζοντας πως η συμφωνία την οποία υπέγραψε η Πίκφορντ το 1976 κάλυπτε και τα δύο αγαλματίδια.
Όσκαρ που θα μπορούσαν να γίνουν ταινία
Κάποια άλλα Όσκαρ θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο ταινίας. Για παράδειγμα, το βραβείο καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου για την ταινία «Πολίτης Κέιν» που κέρδισε ο Όρσον Γουέλς το 1942. Η κόρη του, Μπεατρίς, δήλωσε ότι το αγαλματίδιο χάθηκε το 1988. Η Ακαδημία το αντικατέστησε, αλλά το πρωτότυπο εμφανίστηκε εκ νέου.
Ο Γουέλς το είχε αφήσει στον κινηματογραφιστή Γκάρι Γκρέιβερ, ενώ το χρησιμοποιούσε ως σκηνικό αντικείμενο στην ταινία «Η άλλη πλευρά του ανέμου». Ο Γκρέιβερ προσπάθησε να πουλήσει το Όσκαρ το 1994, υποστηρίζοντας πως ο Γουέλς του το είχε δώσει ως πληρωμή, αλλά η Μπεατρίς παρενέβη και το ανέκτησε. Κάτι που σήμαινε ότι είχε στην κατοχή της δύο Όσκαρ για την ταινία «Πολίτης Κέιν».
Όταν εκείνη με τη σειρά της προσπάθησε να πουλήσει σε δημοπρασία το πρωτότυπο αγαλματίδιο, το 2003, η Ακαδημία προσπάθησε αλλά δεν κατάφερε να την εμποδίσει. Τελικά, τα δικαστήρια έκριναν ότι μπορούσε να πουλήσει το πρωτότυπο, αλλά όχι το αγαλματίδιο που πήρε ως αντικατάσταση. Φέρεται να το πούλησε έναντι άγνωστου ποσού, λίγα χρόνια αργότερα. Όμως, το 2011 εμφανίστηκε εκ νέου και πωλήθηκε σε δημοπρασία έναντι 862.000 δολαρίων. Τόσο ο πωλητής όσο και ο αγοραστής δεν κατονομάστηκαν.
Ένα άλλο δικαστικό δράμα αφορούσε την πώληση του Όσκαρ που απονεμήθηκε στην Τζούντι Γκάρλαντ 1940, την απώλεια του οποίου δήλωσε ο σύζυγος της ηθοποιού, Σιντ Λουφτ, το 1958.
Και σε αυτή την περίπτωση η Ακαδημία το αντικατέστησε και ο Λουφτ το 1993 προσπάθησε να πωλήσει το δεύτερο αγαλματίδιο, 24 χρόνια μετά τον θάνατο της Γκάρλαντ. Η Ακαδημία εξασφάλισε δικαστική εντολή που απαγόρευε την πώληση, έτσι, ο Λουφτ φέρεται να το έδωσε στην κόρη του, Λόρνα.
Το 2000 το πρωτότυπο Όσκαρ της Γκάρλαντ εμφανίστηκε στα χέρια εμπόρου αναμνηστικών. Η αρχική τιμή ήταν 3 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά, η Ακαδημία εξασφάλισε περιοριστική εντολή, έπειτα από την οποία ο Λουφτ και ο πωλητής αρνήθηκαν ότι είχαν όντως το Όσκαρ του 1940. Το μυστήριο αυτό δεν λύθηκε ποτέ.
Τέτοιου είδους διαμάχες προκύπτουν κάθε λίγα χρόνια. Τον προηγούμενο μήνα, δεν επετράπη σε μια γυναίκα να πουλήσει το Όσκαρ σεναρίου που κέρδισε ο Ντέιβιντ Γουόρντ το 1974 για την ταινία «Το Κεντρί», στο πλαίσιο αποπληρωμής χρημάτων που της όφειλε. Το δικαστήριο έκρινε ότι μπορούσε να πουλήσει το αγαλματίδιο μόνο στην Ακαδημία, όπως είχε συμφωνήσει ο Γουόρντ όταν το παρέλαβε.
Κάποια Όσκαρ που απονεμήθηκαν πριν από το 1951 συνεχίζουν να βγαίνουν τακτικά προς πώληση, νόμιμα. Το 2012, μια συλλογή 15 αγαλματιδίων πωλήθηκε σε δημοπρασία για συνολικά 3 εκατομμύρια δολάρια. Οι αγοραστές δεν κατονομάστηκαν και ο πωλητής περιγράφηκε μόνο ως «επιχειρηματίας από το Λος Άντζελες που έχει σχέσεις με τη βιομηχανία του θεάματος».
Τον περασμένο Ιούλιο ο οίκος Heritage Auctions πούλησε το Όσκαρ που κέρδισε ο κινηματογραφιστής Κλάιντ ντε Βίνα το 1930 για την ταινία «White Shadows in the South Seas», έναντι 228.000 δολαρίων. Όπως συνηθίζεται, δεν κατονομάστηκε ούτε ο αγοραστής ούτε ο πωλητής.
Οι διάσημοι που έχουν αγοράσει Όσκαρ
Κάποιοι δεν έχουν κρατήσει κρυφή την αγορά ενός Όσκαρ. Το 2003 ο Ντέιβιντ Κόπερφιλντ αγόρασε το βραβείο σκηνοθεσίας του Μάικλ Κέρτιζ για την ταινία «Καζαμπλάνκα»- σε δημοπρασία- έναντι 232.000 δολαρίων. Το 2012 το πούλησε και η τιμή του αγαλματιδίου έφτασε τα 2 εκατομμύρια δολάρια. Το 1999, ο Μάικλ Τζάκσον πλήρωσε το ποσό ρεκόρ, τότε, των 1,5 εκατ. δολαρίων για να αποκτήσει το Όσκαρ καλύτερης ταινίας του «Όσα παίρνει ο άνεμος».
Από το 1996 έως το 2001 ο Στίβεν Σπίλμπεργκ αγόρασε τα Όσκαρ του Κλαρκ Γκέιμπλ (για το φιλμ «Συνέβη μια νύχτα») και της Μπέτι Ντέιβις (για τις ταινίες «Ζέζεμπελ» και «Μια επικίνδυνη γυναίκα) καταβάλλοντας συνολικά 1,4 εκατομμύρια δολάρια. Δώρισε και τα τρία αγαλματίδια στην Ακαδημία. Ο Κέβιν Σπέισι έπραξε το ίδιο όταν το 2001 αγόρασε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής που κέρδισε ο Τζορτζ Στολ το 1946 για την ταινία «Βίρα τις άγκυρες».
Τα Όσκαρ που εξαφανίστηκαν
Η Ακαδημία αρνήθηκε να απαντήσει πόσα Όσκαρ έχει στην κατοχή της. Είκοσι αγαλματίδια εκτίθενται στο Μουσείο της στο Λος Άντζελες, αν και αρκετά από αυτά είναι δανεισμένα. Το Όσκαρ του Γκέιμπλ που δώρισε ο Σπίλμπεργκ είναι ένα από αυτά, όχι όμως και εκείνα της Ντέιβις. Πού βρίσκονται τα υπόλοιπα;
Αρκετά Όσκαρ είναι σε κοινή θέα αλλού. Τα 27 του Γουόλτ Ντίσνεϊ βρίσκονται στο μουσείο του στο Σαν Φρανσίσκο. Τα τέσσερα Όσκαρ της Κάθριν Χέπμπορν είναι στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων στην Ουάσινγκτον. Στο Μουσείο Βικτώρια και Άλμπερτ του Λονδίνου είναι το Όσκαρ της Βίβιαν Λι για την ταινία «Λεωφορείον ο πόθος» και του Πολ Σκόφιλντ για το «Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές». Το βραβείο Β ανδρικού ρόλου που κέρδισε ο Φρανκ Σινάτρα για την ταινία «Όσο υπάρχουν άνθρωποι» βρίσκεται σε εστιατόριο που φέρει το όνομά του, σε resort στο Λας Βέγκας.
Ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον υπάρχει για τα Όσκαρ που κανείς δεν έχει δει εδώ και δεκαετίες. Το βραβείο Β’ γυναικείου ρόλου που απονεμήθηκε στην Χάτι ΜακΝτάνιελ για το «Όσα παίρνει ο άνεμος»- το πρώτο που κέρδισε μαύρη ηθοποιός, αν και δεν ήταν αγαλματίδιο αλλά πλακέτα- μπορούσε να το δει κανείς στο πανεπιστήμιο Χάουαρντ στην Ουάσινγκτον έως το 1970, όταν εξαφανίστηκε.
Η Ολυμπία Δουκάκη έχασε το Όσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου που κέρδισε το 1988 για την ταινία «Κάτω από τη λάμψη του φεγγαριού», έπειτα από διάρρηξη που έγινε το 1989. Αργότερα, ο διαρρήκτης τηλεφώνησε και απαίτησε λύτρα, αλλά η ανταλλαγή δεν έγινε ποτέ.
Τα δύο Όσκαρ του Μάρλον Μπράντο- για την ταινία «Το λιμάνι της αγωνίας» και τον «Νονό», εκείνο που αρνήθηκε εκ μέρους του να παραλάβει η Sacheen Littlefeather- το βραβείο του Ματ Ντέιμον για το φιλμ «Ο ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ», της Αντζελίνα Τζολί για το φιλμ «Το κορίτσι που άφησα πίσω» και του Φρανκ Κάπρα για το «Γιατί πολεμούν οι λαοί» έχουν εξαφανιστεί.
Και λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Μάικλ Τζάκσον, δικηγόροι παραδέχθηκαν είναι άγνωστο πού βρίσκεται το Όσκαρ του «Όσα παίρνει ο άνεμος», που είχε αγοράσει ο σταρ.
Με πληροφορίες από Guardian
