O θάνατος του Βαρδή Βαρδινογιάννη στα 91 του χρόνια, σημαδεύει την ελληνική πραγματικότητα, δίνοντας οριστικό τέλος σε μια ολόκληρη εποχή.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήταν ένας παράγοντας που με ποικίλους τρόπους συνέβαλε -αναλογικά- στη διαμόρφωση της σημερινής Ελλάδας. Ήταν επίσης ένας άνθρωπος που είχε επιβιώσει από τρομοκρατική επίθεση της «17 Νοέμβρη», το 1990: «Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε δοκάρι», συνήθιζε να λέει ο ίδιος για τις ρουκέτες που είχαν στόχο το αυτοκίνητό του.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κατάγεται από την Επισκοπή Ρεθύμνου και ήταν το πέμπτο από τα συνολικά οκτώ παιδιά της οικογένειας. Οι γονείς του, Ιωάννης Βαρδινογιάννη και Χρυσή Θεοδωρουλάκη είχαν αποκτήσει τον Παύλο (1925-1984), την Αμαλία (1927-2016), τον Σήφη (1929- 2002), τον Νίκο (1931-1973), τον Βαρδή (1933-2024), τον Γιώργο (γεννηθείς το 1936), τον Θεόδωρο (1942-1996) και την Ελένη.
Ο ίδιος με τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη (το γένος Μπουρνάκη) απέκτησαν πέντε παιδιά: Τον Γιάννη Β. Βαρδινογιάννη (γεννηθείς το 1962), τη Χριστιάννα (1964), τον Γιώργο (1967), τον Νίκο (1974) και τη Βαρδιάννα (1976).
Εξέχων μέλος της οικογένειας Βαρδινογιάννη, υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και είχε ενεργή δράση στην αντίσταση κατά της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Ηγήθηκε του Ομίλου Motor Oil επί σχεδόν 50 χρόνια και είχε τη φήμη ανθρώπου που μετρούσε τα λόγια του και ανέκαθεν εκτιμούσε περισσότερο τα έργα. Στην ηγεσία της επιχείρησης, ωστόσο έφθασε και με τη βοήθεια της μοίρας: Ο αιφνίδιος θάνατος του αδελφού του Νίκου, τον οδήγησε να είναι εκείνος ο επικεφαλής, λίγο μετά τα εγκαίνια των διυλιστηρίων της εταιρείας στους Αγίους Θεοδώρους. Πέραν της Motor Oil, όμως, ο άνδρας του οποίου η περιουσία εκτιμάται από το Forbes στα 2,7 δισ. δολ., είχε ιδρύσει, με τη σύντροφο της ζωής του, Μαριάννα Βαρδινογιάννη τον κοινωφελή οργανισμό «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη».
Σήμερα, επικεφαλής της Motor Oil είναι ο γιος του Γιάννης, ενώ το ΔΣ απαρτίζεται από ανθρώπους εμπιστοσύνης του ίδιου του Βαρδή. Ο Όμιλος Motor Oil αριθμεί δεκάδες επιμέρους εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πάρα πολλούς τομείς: Ενέργεια, καύσιμα, ναυτιλία, τουρισμό, χρηματοπιστωτικά, ΜΜΕ, αθλητισμός, είναι μερικοί μόνο από αυτούς.
Η αντιδικτατορική του δράση με το «Βέλος»
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είχε φοιτήσει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και εντάχθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό, καθώς όνειρό του ήταν να γίνει αξιωματικός - με βλέψεις, φυσικά, να φτάσει στην ηγεσία του Σώματος. Ωστόσο, η χούντα των Συνταγματαρχών ανέτρεψε τα σχέδιά του, καθώς οι επικεφαλής της τού ζήτησαν να αποστρατευτεί, όταν αρνήθηκε να μεταφέρει εξόριστους στα ξερονήσια, ως κυβερνήτης πλοίου.
Τη δυσμενή μετάθεση διαδέχθηκε ο διωγμός, ενώ τελικά εξορίστηκε και ο ίδιος, στην Αμοργό, προτού αποστρατευτεί. Όμως ο ίδιος διατήρησε επαφές με συναδέλφους του και στην επιχείρηση ανταρσίας από το αντιτορπιλικό «Βέλος ΙΙ», ο ίδιος ήταν ενήμερος και στήριζε την προσπάθεια. Μάλιστα, αργότερα, προσέφερε εργασία στη Motor Oil σε όσους αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού το επιθυμούσαν.
Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, σε συνέντευξή της το καλοκαίρι του 2023, είχε διηγηθεί, μιλώντας στον Μάκη Πολλάτο: «Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο γυμνάσιο, γνώρισα τον Βαρδή, έναν νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού από το νησί της Κρήτης. Παντρευτήκαμε και ξεκινήσαμε τη ζωή μας μαζί σε πολύ νεαρή ηλικία.
»Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα λόγω της δικτατορίας στην Ελλάδα. Ο σύζυγός μου ήταν αντίθετος σε αυτό το καθεστώς και εκδιώχθηκε από το Ναυτικό, φυλακίστηκε και στη συνέχεια στάλθηκε στην εξορία. Αν και είχα ένα νεογέννητο μωρό και δύο μικρά παιδιά, ένιωσα την ανάγκη να τον στηρίξω κι έτσι τον ακολούθησα στην εξορία, στην Αμοργό. Εκεί μείναμε σε ένα μικρό δωμάτιο χωρίς ηλεκτρικό και θέρμανση. Τα βγάλαμε πέρα χάρη στη γενναιοδωρία των ντόπιων που μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή, και πρέπει να σας πω πως ακόμα και σήμερα έχουμε στενούς δεσμούς με τους ανθρώπους αυτούς.
»Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν γεμάτα από όλες τις εμπειρίες της ζωής, εύκολες και δύσκολες. Αυτή η πορεία με δίδαξε πως η ζωή είναι απρόβλεπτη και πολλές φορές σκληρή. Δεν πρέπει ποτέ να το βάζουμε κάτω. Θα ανατρέξω στα σοφά λόγια του Nelson Mandela: “..Rising every time we fall”. Να πέφτεις και να ξανασηκώνεσαι. Αυτό είναι η ζωή».
Η επίθεση από τη «17 Νοέμβρη»
Νοέμβριο του 1990, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης έγινε στόχος της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη». Τρομοκράτες είχαν στήσει ενέδρα στην πλατεία Διλβόη στη Νέα Ερυθραία, από όπου γνώριζαν ότι περί τις 09:20 κάθε πρωί, περνούσαν τα αυτοκίνητα της συνοδείας του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Οι τρεις ρουκέτες που εκτοξεύθηκαν κατά του αυτοκινήτου του, σταμάτησαν καθώς αυτό ήταν θωρακισμένο. Οι τρομοκράτες είχαν επίσης τοποθετήσει βόμβα σε παρακείμενο σταθμευμένο αυτοκίνητο, η οποία όμως δεν εξερράγη. Το 2002, όταν είχε συλληφθεί, το μέλος της 17Ν Χριστόδουλος Ξηρός παραδέχθηκε τη συμμετοχή του στην τρομοκρατική επίθεση κατά του Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Η Motor Oil και η ιστορική συμφωνία με τους Άραβες
Στον Όμιλο Motor Oil περιλαμβάνονται μεμονωμένες εταιρείες που έχουν τη δική τους σημασία για το ελληνικό επιχειρείν: Avin Oil, Cyclon (Shell στην Ελλάδα, μέσω της Coral), την nrg, τη MORE, τη VERD, την Optima Bank, τους τηλεοπτικούς σταθμούς Star και Alpha (παλαιότερα το Mega Channel), κά.
Στην επαγγελματική του σταδιοδρομία, ενδεικτική του επιχειρηματικού του δαιμόνιου, στάθηκε μία πολύπλευρης σημασίας συμφωνία: Αυτή της Motor Oil με τον αραβικό κολοσσό πετρελαιοειδών, Aramco. Η συμφωνία υπεγράφη στο Λονδίνο, το 1996, προκαλώντας έκπληξη στον κλάδο των καυσίμων, διεθνώς. Η συμφωνία περιελάμβανε τη μετοχική αναδιάρθρωση της ελληνικής εταιρείας, με ίσο μερίδιο συμμετοχής 50% για κάθε πλευρά και αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις που είχαν γίνει ποτέ, έως τότε, στην Ελλάδα. Το 2005, τελικά, η Motor Oil εξαγόρασε και πάλι το μερίδιο των Αράβων, αφού είχε πια εδραιώσει τη θέση της στην παγκόσμια αγορά πετρελαιοειδών.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης αποτιμά το έργο του στη Motor Oil
Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών «ζωής» της Motor Oil, το 2023, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης δημοσιοποίησε ένα κείμενο με τις σκέψεις του. Ο δικός του απολογισμός για το έργο του - και τη ζωή του - περιγράφει κάθε σημαντικό σταθμό, αλλά και κάθε του συναίσθημα:
«Η Motor Oil συμπληρώνει 50 χρόνια λειτουργίας. Μισός αιώνας ζωής -και, χωρίς καμία αμφιβολία, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ορόσημο στην ιστορική πορεία της. Πενήντα χρόνια αγώνες και αγωνίες, σκληρής δουλειάς και κόπων με αντιξοότητες, επιτεύγματα, δυσκολίες και επιτυχίες. Πενήντα χρόνια που καθόρισαν τη ζωή μου. Πενήντα χρόνια ανάπτυξης και εξέλιξης, αλλά πάντα με πίστη στους στόχους που τέθηκαν και κατακτήθηκαν. Στόχοι ολοένα μεγαλύτεροι, ολοένα υψηλότεροι, που η Motor Oil έθετε διαρκώς στον εαυτό της.
Με συγκίνηση φέρνω στη σκέψη μου τον Νοέμβριο του 1972, την έναρξη λειτουργίας της Motor Oil, μιας μονάδας λιπαντικών και διύλισης αργού πετρελαίου η οποία έμελλε να εξελιχθεί σε έναν υπερσύγχρονο ενεργειακό κολοσσό με ηγετική θέση στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στη μνήμη μου έρχονται αυτόματα οι προηγούμενοι σταθμοί της ιστορίας μας. Ανατρέχω σε όλα τα βήματα, από το πρώτο μέχρι σήμερα, σε όλους τους καίριους σταθμούς στη διάρκεια αυτής της μεγάλης δημιουργικής διαδρομής.
Σε ένα πολυκύμαντο ταξίδι γεμάτο από προκλήσεις κάθε είδους, πάντα με πίστη και αφοσίωση στον στόχο: να δημιουργούμε, να αγωνιζόμαστε, να προχωράμε μπροστά για την εταιρεία, για εμάς, τις οικογένειές μας, για την πατρίδα. Φυσικά, τίποτα δεν ήταν δεδομένο, τίποτα δεν χαρίστηκε και δεν κατακτήθηκε εύκολα, παρά μόνο με όραμα, σκληρή δουλειά, ομαδική προσπάθεια και με πολλές θυσίες.
Πάντα αντιλαμβανόμαστε όλοι -το έμψυχο δυναμικό της Motor Oil- την επιτυχία μέσα από τις αξίες που πρεσβεύει και τα πνεύμα που την διαπνέει. Με μια φιλοσοφία ζωής που συνδέεται με τη φιλοσοφία τού επιχειρείν. Αλλά, πάνω από όλα, με μια αδιαπραγμάτευτη ηθική. Διότι από την ίδρυσή της η Motor Oil ακολούθησε και υπηρετεί απαρέγκλιτα δύο βασικές αρχές:
Η πρώτη ορίζει ότι η εταιρεία λειτουργεί και είναι μια μεγάλη οικογένεια, με δεσμούς πίστης, αλληλεγγύης και συνεργασίας, βαθιά ανθρώπινους, ανάμεσα στα μέλη της.
Και η δεύτερη αρχή συνίσταται στο ότι κάθε επιτυχία της Motor Oil στηρίζει, ενδυναμώνει την οικονομία της χώρας και προσφέρει στην κοινωνία και στην πατρίδα μας.
Κρατώ πάντα στη σκέψη μου το Διυλιστήριο -εκεί που χτυπάει η καρδιά της Motor Oil με σεβασμό, έγνοια και αγάπη. Τους εργαζόμενους (κάποιοι είναι σήμερα και δεύτερη γενιά μαζί μας), την προσήλωσή τους στους κανόνες και τους στόχους, τη συγκίνηση στις μέρες της συνταξιοδότησής τους. Με την αφοσίωση και τον επαγγελματισμό τους έκαναν εκείνο το άγονο και ξεχασμένο κομμάτι γης να παράγει κάθε μέρα αδιάκοπα ενέργεια για τους πολίτες και δύναμη για την Ελλάδα. Αυτόν τον τόπο και αυτή τη χώρα που θα συνεχίζουμε πάντα να στηρίζουμε με αληθινό κοινωνικό έργο με τον τρόπο που εμείς στη Motor Oil το κάνουμε: Με συνέπεια και αίσθηση καθήκοντος.
Αυτός ο μισός αιώνας ιστορίας της Motor Oil είναι μια σύνθεση από κομβικές στιγμές. Για τους αρχαιότερους από εμάς, αντικρίζοντας ξανά τις παλιές φωτογραφίες γυρίζουμε πίσω, ζούμε ξανά σαν τώρα τη συγκίνηση και την αγωνία του ξεκινήματος, τον Νοέμβριο του 1972. Κατόπιν, τον ενθουσιασμό για το πέρασμα από τα λιπαντικά στα καύσιμα, παρακολουθώντας το πρώτο λίτρο βενζίνης που παρήγαγε ποτέ το Διυλιστήριο. Τις συνεχείς κατασκευές νέων Μονάδων, τον διαρκή εκσυγχρονισμό τους, την ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων προϊόντων τόσο στην εσωτερική όσο και στη διεθνή αγορά, τη συμπόρευση με τα διεθνή πρότυπα για την ποιότητα και το περιβάλλον, την καινοτομία και την πρωτοπορία σε όλους τους τομείς της ενέργειας και... και... και...
Επιστρέφουμε στις στρατηγικές αποφάσεις που χρειάστηκε να πάρουμε, τις συνεργασίες που χρειάστηκε να κάνουμε, για να κρατάμε τη Motor Oil πάντα μπροστά από τις εξελίξεις.
Διότι ένα βασικό μέλημά μας ήταν πάντα όχι απλώς να ξεπερνάμε τις δυσκολίες στο διάβα μας, αλλά και να προσπαθούμε να τις διακρίνουμε και να τις προλαβαίνουμε πριν εκδηλωθούν, παρατηρώντας τις ενδείξεις στο διεθνές περιβάλλον.
Με τις αρχές του Πολεμικού Ναυτικού που υπηρέτησα ως αξιωματικός και είναι πάντα βαθιά χαραγμένες μέσα μου, ξέρω ότι στη γέφυρα του πλοίου πάντα κοιτάζεις μπροστά. Όσο πιο μακριά φτάνει το βλέμμα σου, ίσως και πιο μακριά, επιστρατεύοντας τη γνώση, την εμπειρία, τη διορατικότητα με πίστη και προσήλωση στον στόχο.
Σήμερα, με υπερηφάνεια βλέπω τη Motor Oil να συνεχίζει το ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 50 χρόνια, πιο μεγάλη, πιο σύγχρονη, πιο δυνατή σαν ένα ολοκαίνουργιο σκαρί, που ξέρει να εξελίσσεται και να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και στις απαιτήσεις των καιρών πάντα με το βλέμμα στο μέλλον. Πάντα κρατώντας την πολύτιμη κληρονομιά και παρακαταθήκη του χτες, με το 'πρόσω ολοταχώς' για το αύριο. Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, Πρόεδρος Δ.Σ. Ομίλου Motor Oil».
