Δύο τα ξημερώματα στην πλατεία Συντάγματος, τα ταξί είναι παραταγμένα περιμένοντας για πελάτη. Η ουρά είναι μεγάλη, κι ενώ έχω πλησιάσει σχεδόν στο πρώτο ταξί, κάνω στροφή και γυρνάω στο περίπτερο να πάρω κάτι να φάω, όταν ένας Ινδός με μούσια και τουρμπάνι στο κεφάλι νομίζει ότι τον αποφεύγω, με πλησιάζει και μου λέει «μπες, μη φοβάσαι, δεν είμαι Ταλιμπάν!». Είναι τόσο ευγενικός που δεν μπορώ να του πω ότι δεν χρειάζομαι ταξί. Δεν είναι η πρώτη φορά που μπαίνω σε Ινδό ταξιτζή, αλλά είναι η πρώτη που κάποιος έχει διάθεση να μιλήσει. Μέχρι να με πάει στο σπίτι έχω μάθει ότι τον λένε Ατζέμπ, είναι 25 χρόνια στην Ελλάδα, δούλευε για πολλά χρόνια στο σπίτι ενός Έλληνα που του φέρθηκε άψογα και τώρα που έδωσε τη θέση στο γιο του, ο Ατζέμπ έγινε ταξιτζής. Είναι 43 χρονών, ο γιος του 23 κι ο εγγονός 3! Με τα σπαστά ελληνικά του μου είπε ότι παντρεύτηκε από πολύ νωρίς επειδή η μάνα του πέθανε και δεν μπορούσε να φροντίσει τον εαυτό του, έτσι έπρεπε να φέρει γυναίκα στο σπίτι. Στα 17 ήταν πατέρας και στα 18 ήρθε στην Ελλάδα για να βρει δουλειά και να φροντίσει την οικογένειά του. Έχει περάσει πολύ καλά εδώ κι έχει τα καλύτερα να πει για τους Έλληνες. Το μόνο πρόβλημα που έχει είναι ότι τελευταία οι Αθηναίοι τον φοβούνται γιατί με τέτοια εμφάνιση νομίζουν ότι είναι Ταλιμπάν. «Δεν είμαστε μουσουλμάνοι, είμαστε Σιχ», μου λέει με παράπονο και προσπαθεί να μου εξηγήσει ποια είναι η διαφορά, αλλά είναι σχεδόν δυόμιση και κουτουλάω από τη νύστα. Κανονίζουμε να τον ξαναβρώ την επόμενη μέρα στο ίδιο σημείο να μου πει περισσότερα. Αρνείται πεισματικά να πάρει λεφτά για την κούρσα και σχεδόν του τα πετάω μέσα από το παράθυρο.
Το επόμενο απόγευμα, στις 4 ακριβώς, είναι Άγγλος στο ραντεβού. Μας βάζει (με το φωτογράφο) στο ταξί και μας πάει στο αγαπημένο του σημείο στο Λυκαβηττό όπου βλέπει πιάτο όλη την Αθήνα, μια Αθήνα «όμορφη» όπως μας λέει «που δεν την αλλάζει πλέον με τίποτα». Οι Έλληνες του θυμίζουν τους ανθρώπους στην πατρίδα του, «έχουν την ίδια νοοτροπία και είναι το ίδιο συμπονετικοί και συναισθηματικοί». Τον ρωτάω ποιο είναι το αγαπημένο του μέρος, πού πηγαίνει όταν έχει τις μαύρες του. «Στη Γλυφάδα, να δω τη θάλασσα» λέει. Αρχίζει να διηγείται την ιστορία του Σιχισμού και γιατί οι Σιχ δεν επιτρέπεται να τρώνε κρέας και να κόβουν τα μαλλιά τους, ήταν ένας τρόπος να ξεχωρίζουν οι ακόλουθοι του Γκουρού Νανάκ και των επόμενων γκουρού που δολοφονήθηκαν από τους μουσουλμάνους. «Στον πόλεμο οι γκουρού μας έπρεπε να αποφασίσουν αν θα κόψουν τα μαλλιά τους ή να τους κόψουν τα κεφάλια κι επέλεξαν τα κεφάλια τους. Ο θεός είχε πει ότι έπρεπε να είμαστε ξεχωριστοί από τους άλλους ανθρώπους». Τα ελληνικά του δεν του επιτρέπουν να εκφραστεί όπως θα ήθελε, έτσι βγάζει από την τσέπη ένα διπλωμένο χαρτί και μου το δίνει. Είναι η επίσημη μετάφραση από το Υπουργείο Εξωτερικών των αρχών του δόγματος των Σιχ, με τίτλο «Η πιο σαφής αλλά εντούτοις η πιο παρεξηγημένη μειονότητα».
Επειδή οι πιο πολλοί δεν ξέρουν τι είναι Σιχ και από την εμφάνιση μπορούν να σε παρεξηγήσουν, σε συνδέουν με ακραίες καταστάσεις. Τόσα βλέπουν καθημερινά στις ειδήσεις. Οι Σιχ δεν είναι μουσουλμάνοι, δεν είναι Ταλιμπάν, δεν έχουν καμία σχέση με ακραίες καταστάσεις.
«Το θρήσκευμα των Σιχ είναι μακράν η πιο νέα θρησκεία στον κόσμο. Εντούτοις, είναι εκπληκτικό ότι είναι η πέμπτη πιο διαδεδομένη, με τον μεγαλύτερο αριθμό πιστών. Οι πιστοί Σιχ αποκαλούν τους εαυτούς τους Σιχ. Η λέξη Σιχ σημαίνει οπαδός και ταιριάζει σε όλους. Οι Σιχ πιστεύουν σε έναν θεό και στη διδασκαλία δέκα γκουρού την οποία μπορείς να βρεις στο Guru Granth Sahib, το ιερό βιβλίο των Σιχ. Η θρησκεία των Σιχ είναι αυστηρά μονοθεϊστική και πιστεύει σε έναν ανώτερο θεό. Η περιγραφή που δίνει για τον θεό είναι απόλυτη και διαπερνά το αιώνιο, τον δημιουργό, την αιτία των αιτιών, χωρίς εχθρότητα, χωρίς μίσος. Η βασική θέση της θρησκείας των Σιχ είναι ότι η ζωή δεν είναι αμαρτωλή εκ της προελεύσεώς της και ο θεός διαμένει εν αυτή. Η θρησκεία των Σιχ δεν αναγνωρίζει το σύστημα της κάστας ούτε πιστεύει σε είδωλα, δόγματα ή προκαταλήψεις. Το δόγμα των Σιχ συνίσταται από την πρακτική ζωής η οποία παρέχει υπηρεσίες στην ανθρωπότητα και προϋποθέτει ανοχή και αδελφική αγάπη προς όλους. Οι ασκητές-δάσκαλοι των Σιχ δεν υπερασπίζονται την απόσυρση από τα εγκόσμια για την σωτηρία. Την σωτηρία μπορεί να την επιτύχει ο καθένας ο οποίος διάγει έντιμο βίο και ζει φυσιολογική ζωή».
Το τουρμπάνι στο κεφάλι, το kesh, το φοράει από μικρό παιδάκι, «μαθαίνεις να το δένεις βλέποντας τους πιο μεγάλους, όπως εσείς μαθαίνετε να ξυρίζεστε βλέποντας τον πατέρα σας» λέει και μας πληροφορεί ότι το συγκεκριμένο είναι σχεδόν είκοσι μέτρα. «Ούτε οι άντρες ούτε οι γυναίκες κόβουν τα μαλλιά τους» συνεχίζει, «τα δικά μου έφτασαν μέχρι τη μέση και δεν μεγαλώνουν άλλο. Δεν τα έχω κόψει ποτέ. Το ίδιο και τα μούσια μου». Μετά μας εξηγεί ότι, στη θρησκεία τους, βλέπουν όλους τους άντρες σαν αδέρφια και τις γυναίκες σαν κόρες, σαν αδελφές, σαν μητέρες, σαν γιαγιάδες, ανάλογα με την ηλικία τους. Ο Ατζέμπ δεν τρώει κρέας, δεν έχει ποτέ φάει σουβλάκι, αλλά του αρέσει η ελληνική κουζίνα, τα λαχανικά, τα φρούτα και συνήθως τρώει σε ινδικά εστιατόρια γιατί πολλά υλικά απαγορεύονται στη θρησκεία τους, -όλα αυτά που αγαπάνε πολύ οι Έλληνες: αυγά, ζωικά προϊόντα, οτιδήποτε έχει αλκοόλ. Το μόνο που επιτρέπεται είναι το γάλα και τα παράγωγά του. Μας προτείνει να μας πάει στο εστιατόριο που τρώει συχνά, το Indian Chef, ένα μικρό μαγαζί εκεί που ξεκινάει η Συγγρού. Στο δρόμο για το εστιατόριο μαθαίνουμε ότι στην Αθήνα αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν 7 οι Σιχ ταξιτζήδες, παλιά ήταν πιο πολλοί, δεν φορούν όμως όλοι τουρμπάνι.
Το Indian Chef είναι μία οικογενειακή επιχείρηση και οι άνθρωποι είναι πολύ ευγενικοί. Μου κάνει εντύπωση γιατί όσοι σερβίρουν είναι νέα παιδιά που μιλούν άψογα ελληνικά γιατί έχουν μεγαλώσει εδώ κι έχουν πάει σε ελληνικό σχολείο. Όλοι είναι Σιχ, αλλά τα κορίτσια μοιάζουν περισσότερο με σταρ του Μπόλιγουντ παρά με αυτό που φέρνεις στο μυαλό σου όταν ακούς τη λέξη Σιχ (και ναι, έχουν κουρέψει τα μαλλιά τους). Δέχονται να μιλήσουν, αλλά δεν τις αφήνουν να φωτογραφηθούν (η μία με προειδοποιεί ότι η μαμά της θα πάθει εγκεφαλικό αν τη δει κάπου φωτογραφημένη), οπότε φωτογραφίζουμε μόνο τον Gagan.
O Gagan είναι 22 ετών, με θητεία στην ομάδα κρίκετ της Κέρκυρας, αλλά τώρα ζει στην Αθήνα και δουλεύει στο Indian Chef. Φοράει τουρμπάνι και μας εξηγεί ότι είναι δείγμα σεβασμού, κανείς δεν πρόκειται να σε μαλώσει αν κυκλοφορείς ακάλυπτος στην Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για τα μαλλιά, κανονικά δεν πρέπει να τα κόψεις, αλλά όταν ζεις σε μια ξένη χώρα προσαρμόζεσαι και τα κονταίνεις, δεν μπορείς να κυκλοφορείς πάντα με το τουρμπάνι. Επειδή οι πιο πολλοί δεν ξέρουν τι είναι Σιχ και από την εμφάνιση μπορούν να σε παρεξηγήσουν, σε συνδέουν με ακραίες καταστάσεις. Τόσα βλέπουν καθημερινά στις ειδήσεις. Οι Σιχ δεν είναι μουσουλμάνοι, δεν είναι Ταλιμπάν, δεν έχουν καμία σχέση με ακραίες καταστάσεις. Δεν τρώνε κρέας, δεν πίνουν αλκοόλ, κανονικά δεν κόβουν μαλλιά και μούσια, δεν κάνουν χρήση τοξικών ουσιών (απαγορεύεται να καπνίσουν, να κάνουν ναρκωτικά), οι σύζυγοι πρέπει να είναι πιστοί ψυχικά και σωματικά ο ένας στον άλλο, αλλά είναι ήρεμοι άνθρωποι. Δεν εκνευρίζονται, δεν βλασφημούν, δεν κάνουν αρνητικές σκέψεις. Απαγορεύεται από τη θρησκεία τους, για αυτό είναι πάντα θετικοί και με καλή διάθεση. Ρωτάω τον Gagan τι τον ενοχλεί και λέει «ο ρατσισμός προς τους ξένους». Αν εξαιρέσεις το τουρμπάνι, δεν διαφέρει από ένα παιδί της ηλικίας του. «Γενικά, τα ενδιαφέροντά μας δεν διαφέρουν από ενός Έλληνα» λέει, «μόνο που δουλεύω τόσο πολύ που δεν έχω χρόνο για τίποτα εκτός δουλειάς. Για να τα βγάλω πέρα δουλεύω εφτά μέρες την εβδομάδα, από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Μετά είμαι τόσο κουρασμένος που συνήθως μένω στο σπίτι».
Μας προτείνει να πάμε μια βόλτα στο ναό τους, το gurudwara στον Ταύρο, όπου μαζεύονται κάθε Κυριακή οι Σιχ της Αθήνας για να προσευχηθούν, να φάνε και να κοινωνικοποιηθούν. Το κτίριο που νοικιάζουν έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο που το επισκέπτονται πάνω από 300 άτομα κάθε Κυριακή. «Όταν ο καιρός είναι καλός έρχονται ακόμα πιο πολλοί» λέει ο Daljeet που μας υποδέχεται. Μας πληροφορεί ότι τελευταία σκέφτονται να το αγοράσουν, αλλά ο ιδιοκτήτης του δεν το πουλάει γιατί έχουν πέσει πολύ οι τιμές των ακινήτων. «Ο ναός είναι ανοιχτός για οποιονδήποτε» λέει, «όποιος και να έρθει, από κάθε εθνικότητα και θρησκεία μπορεί να μείνει να φάει, ακόμα και να κοιμηθεί αν χρειαστεί. Ποτέ δεν ρωτάμε τι είναι αυτός που έρχεται, είναι όλοι καλοδεχούμενοι, αρκεί να σεβαστούν τις συνήθειές μας». Για να μπεις στο ναό πρέπει να είσαι καθαρός, βγάζεις παπούτσια και κάλτσες, πλένεις χέρια, πόδια και πρόσωπο και μετά σου δένουν ένα πορτοκαλί μαντίλι στο κεφάλι. Απαγορεύεται να έχεις μαζί σου τσιγάρα και καπνό, αλκοόλ και όσα απαγορεύει η θρησκεία τους. Και από τη στιγμή που ξεκινάς να τρως δεν επιτρέπεται να σηκωθείς αν δεν τελειώσεις όλο το φαγητό σου.
Στον πρώτο όροφο άνθρωποι τρώνε στο πάτωμα, άλλοι σερβίρουν φαγητό, άλλοι ετοιμάζουν τα υλικά, άλλοι μαγειρεύουν και κάποιοι πλένουν τα πιάτα. Σε ένα δωμάτιο κάποιος παίζει με τα παιδιά και κανείς (μα κανείς) δεν φαίνεται να ξαφνιάζεται από την παρουσία μας. Στον πάνω όροφο όλοι προσεύχονται. Άντρες και γυναίκες μαζί, σταυροπόδι, κάθονται πάνω σε λευκά σεντόνια και παρακολουθούν τον γκουρού που επαναλαμβάνει τις ίδιες φράσεις. Δίπλα του ένα παιδάκι τραγουδάει έναν ύμνο με συνοδεία του υπνωτικού ρυθμού από τουμπερλέκι που κάνει την ατμόσφαιρα μυστικιστική. Κάποιος με μακριά λευκά μούσια σηκώνεται, μας πλησιάζει και μας ρωτάει σε ελληνικά με πολύ βαριά προφορά «θέλετε τσάι;». Τον κοιτάζω απορημένος και του λέω «δεν καταλαβαίνω». Κι επαναλαμβάνει «θέλετε τσάι;». Δεν θέλουμε. Τον ευχαριστούμε και επιστρέφει στην προσευχή του.
Στον πρώτο όροφο έχουν όλοι τελειώσει το φαγητό και ετοιμάζονται να πάνε στα σπίτια τους, ο Daljeet μας συστήνει ένα νιόπαντρο ζευγάρι και μας λέει ότι όταν φτιάχτηκε η πρώτη εκκλησία τους είχε 4 εισόδους για να μπαίνουν άνθρωποι κάθε θρησκείας. Το ίδιο κάνουν κι αυτοί, κι ας έχουν μόνο μία είσοδο. Στο ναό τους σερβίρουν καθημερινά φαγητό για όποιον θέλει να δοκιμάσει ή έχει ανάγκη και προσφέρουν προσωρινό καταφύγιο για όποιον δεν έχει πού να μείνει. Η θρησκεία τους λέει ότι το 1/10 από όσα βγάζει κανείς πρέπει να τα δίνει σε αγαθοεργίες.
Θυμήθηκα τα λόγια του Ατζέμπ την ώρα που με πήγαινε με το ταξί στο σπίτι ότι μία φορά την εβδομάδα δεν παίρνει λεφτά από Έλληνες, τους πάει στο σπίτι τους δωρεάν επειδή του έχουν φερθεί τόσο καλά που αισθάνεται υποχρεωμένος. Παρόλο που έχουν αυξηθεί τα κρούσματα ρατσισμού και έχουν αγριέψει αρκετά τα πράγματα, εκείνος δεν αισθάνθηκε ποτέ φόβο.
«Μην σε τρομάζει η εμφάνιση» λέει, «δεν πρέπει να κρίνεις κανέναν από την εμφάνιση, αλλά από αυτό που έχει στην καρδιά».
