Η κυριακάτικη ησυχία έχει απλωθεί ακόμα και στην πολύβουη λεωφόρο Θηβών. Τα αυτοκίνητα είναι ελάχιστα και τα καταστήματα κλειστά.
Στην κάθοδο προς Πειραιά, στο ύψος της Παλιάς Κοκκινιάς, πίσω από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης Σωτήρος, θα συναντήσεις το Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών. Στεγάζεται στο κτίριο του 14ου Γυμνάσιου και μόλις φθάσεις, συνειδητοποιείς αμέσως ότι κυκλοφορείς σε μια εργατική συνοικία.
Απλωμένα ρούχα στις πλατείες, μουσικές που ξεπηδούν από τις παρακείμενες αυλές και ανοιχτές πόρτες για να φύγει το τσιγάρο από τα μεσημεριανά κυριακάτικα τραπέζια. Λίγα παιδιά παίζουν στις κούνιες της διπλανής παιδικής χαράς, νεαροί «σκοτώνουν» την ώρα τους στα παγκάκια, ενώ μερικά μέτρα πιο πέρα ένας νεαρός πλένει το αυτοκίνητό του με το πράσινο λάστιχο που έχει ρίξει από το μπαλκόνι.
Περνώ την πόρτα του Σχολείου και στην αίθουσα των καθηγητών με περιμένει η πρόεδρος με τους εθελοντές. Οι πρώτες εικόνες που βλέπεις είναι μετανάστες που μπαινοβγαίνουν συνεχώς, είτε γιατί περιμένουν να ξεκινήσει το μάθημα είτε για να εγγραφούν. Έχουν έρθει ντυμένοι με τα καλά τους, συζητούν, γελούν, σχολιάζουν και περιμένουν το νεύμα των δασκάλων για να πάνε στην τάξη για μάθημα.
Κατηγορούμε ανθρώπους για παραβατικότητα, όταν το ίδιο το κράτος δεν τους αφήνει άλλη πιθανότητα υπεράσπισης του εαυτού τους. Λέμε ότι μας παίρνουν τις δουλειές, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλουμε να τους δίνουμε το δικαίωμα στην εργασία. Οι μαθητές μου και τα αποτελέσματα της δουλειάς μας είναι για μένα η πιο μεγάλη ελπίδα. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το στέκεσαι ισάξια απέναντι στον άλλον καθώς και να μοιράζεσαι τις ίδιες ανάγκες ή τα ίδια συναισθήματα, χωρίς να απαξιώνεις με κανέναν τρόπο τη ζωή οποιουδήποτε.
Τους ακολουθώ στο μάθημα των Ελληνικών μαζί με τον διδάσκοντα και εθελοντή Νίκο Αγαπάκη. Ανεβαίνοντας για τις τάξεις, παρατηρείς παντού συνθήματα που κρύβουν μηνύματα αλληλεγγύης. «Μέχρι το Εγώ να γίνει Εμείς», διαβάζω σε ένα από αυτά.
«Είμαστε σε λειτουργία επί δέκα συναπτά έτη και είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ιδρυθήκαμε πριν από την κρίση», λέει ο κ. Αγαπάκης. «Θέλαμε με αυτή την κίνηση να φέρουμε στο Σχολείο όσους ανθρώπους έχουν "αποβληθεί" από το εκπαιδευτικό μας σύστημα και στη συνέχεια να βοηθήσουμε στην κοινωνική τους ένταξη.
»Εδώ θα δείτε μετανάστες που θεωρούνται παράτυποι, Έλληνες που θέλουν να μάθουν ξένες γλώσσες, αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πάνε σε φροντιστήρια κι επίσης μετανάστες που λόγω των δυσχερειών στη χώρα μας θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό και επιθυμούν να μάθουν τη γλώσσα της χώρας στην οποία θέλουν να πάνε.
»Δεχόμαστε προσφορές από ανθρώπους που ευαισθητοποιούνται και στέκονται αλληλέγγυοι στην προσπάθειά μας. Παράλληλα, δίνουμε τρόφιμα σε μετανάστες, αλλά και σε Έλληνες που έχουν ανάγκη, μαζεύουμε ρούχα, πηγαίνουμε σε φυλακές και κάνουμε μαθήματα» υποστηρίζει.
Ο κ. Νίκος Αγαπάκης είναι τέσσερα χρόνια άνεργος και ανασφάλιστος και τις Κυριακές του προτιμά να τις περνά μαζί με αυτούς τους ανθρώπους.
«Τις περισσότερες φορές μαθαίνουμε πολλά από τους μαθητές. Ξέρετε, δεν εκπαιδεύουμε γκανιάν και φωστήρες, αλλά δεν μπορώ να διανοηθώ ότι υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από το να μαθαίνει ο καθένας μας να σέβεται τις ιδιομορφίες διαφορετικών ανθρώπων, να μαθαίνουν και εκείνοι τις δικές μας, ώστε να υπάρχει στο τέλος μια θετική αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτισμών.
»Επιλέγω να δίνω όλο το δυναμικό μου σε αυτές τις δομές, διότι πιστεύω ότι διά της ανάθεσης δεν λύνουμε προβλήματα. Σημασία έχει να σκεφτείς τι μπορώ να κάνω εγώ για τη ζωή μου και πώς μπορεί να την καλυτερεύσω. Οφείλουμε να μάθουμε να λύνουμε μόνοι μας τα προβλήματα, δεν είμαστε εδώ για να γεμίσουμε τα κενά της πολιτείας αλλά για να σταθούμε υπεύθυνοι απέναντι στις ζωές μας.
»Η γλώσσα απελευθερώνει τον άνθρωπο και τον μαθαίνει να διεκδικεί. Όταν ένας άνθρωπος, λοιπόν, θέλει να επικοινωνήσει και να υπερασπιστεί τη ζωή του, είναι άδικο να του στερείς αυτό το δικαίωμα. Κατηγορούμε ανθρώπους για παραβατικότητα, όταν το ίδιο το κράτος δεν τους αφήνει άλλη πιθανότητα υπεράσπισης του εαυτού τους.
»Λέμε ότι μας παίρνουν τις δουλειές, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλουμε να τους δίνουμε το δικαίωμα στην εργασία. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε. Οι μαθητές μου και τα αποτελέσματα της δουλειάς μας είναι για μένα η πιο μεγάλη ελπίδα.
»Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να στέκεσαι ισάξια απέναντι στον άλλον καθώς και να μοιράζεσαι τις ίδιες ανάγκες ή τα ίδια συναισθήματα, χωρίς να απαξιώνεις με κανέναν τρόπο τη ζωή οποιουδήποτε» τονίζει.
Αργότερα, συνομιλώ με μαθητές και ακούω τις ιστορίες τους. Ο Δαυίδ, 30 ετών, είναι από την Αρμενία, εργάζεται σε ξενοδοχείο και τη μόνη μέρα που έχει ελεύθερο χρόνο επισκέπτεται το Σχολείο Μεταναστών. Βρίσκεται στην Ελλάδα από το 2001 και τον ενδιέφερε πάντα να μάθει ελληνικά, αλλά και την Ιστορία της χώρας μας.
«Μου αρέσει να μαθαίνω την εξέλιξη της γλώσσας αλλά και να ξέρω τι συνέβη στο παρελθόν», λέει και θα προσθέσει, «ό,τι κάνει ο καθένας, να το κάνει για τη ζωή του, ώστε να γίνεται καλύτερος άνθρωπος. Να μαθαίνεις από τα λάθη σου, να γνωρίζεις το χθες για να πορεύεσαι στο αύριο».
Η Κάρμεν, 25 ετών, είναι από την Ρουμανία και ήρθε στην Ελλάδα το 2010. Σήμερα είναι άνεργη και έμαθε για το Σχολείο από το Διαδίκτυο.
«Είναι μια πολύ χρήσιμη εμπειρία το Ανοιχτό Σχολείο και με βοήθησε σε πολλά πράγματα. Επίσης, το Σχολείο για μένα δεν είναι μόνο διάβασμα αλλά αποτελεί και το δεύτερο σπίτι μου. Είμαστε μια οικογένεια με τους συμμαθητές μου. Βγαίνουμε, πάμε εκδρομές, κάνουμε κάμπινγκ, γιορτές και πάρτι» λέει γελώντας.
Δίπλα κάθεται η Βίλμα, 46 ετών, η οποία ήρθε στη χώρα μας από τον Παναμά το 1994.
«Είμαι δύο χρόνια στο Σχολείο και έμαθα γι' αυτό από μια φίλη μου. Ήθελα πάντα να μάθω καλά ελληνικά και είναι κάτι που μου αρέσει πολύ. Εργάζομαι ως οικιακή βοηθός σε μια οικογένεια εδώ και 18 χρόνια και βλέπω να παίρνω σύνταξη εδώ (γέλια). Όταν μένεις τόσο πολλά χρόνια σε μια χώρα, το λιγότερο που μπορείς να κάνεις είναι να μάθεις να μιλάς σωστά» θα πει.
Τρομάζουμε, γιατί έχουμε ζήσει δύσκολες καταστάσεις στο παρελθόν, ειδικά με τη Χρυσή Αυγή. Σκεφτείτε ότι φτάσαμε στο σημείο να αναγκαστούμε να αλλάξουμε τις ώρες των μαθημάτων γιατί είχαμε πάρα πολλές επιθέσεις. Κάποιοι μπήκαν μέσα στο Σχολείο, έσπασαν τζάμια κι έγραψαν συνθήματα.
Απέναντί μας ο Ασίφ, που έχει έρθει από το Πακιστάν και μένει στην Ελλάδα δέκα χρόνια. Δουλεύει στη λαϊκή αγορά και χρειαζόταν να μάθει καλά ελληνικά, ώστε να μπορεί να συνεννοείται, αλλά και να γράφει.
«Στην Ελλάδα αποφάσισα να έρθω όταν σταμάτησα το σχολείο στο Πακιστάν και δεν είχα εργασία. Ο πατέρας μου με πίεζε να κάνω κάτι, ενώ ο αδερφός μου είχε φύγει για το Ιράν. Έτσι, αποφάσισα να πάω κι εγώ εκεί. Όμως δεν έκατσα πολύ και επέλεξα να φύγω για την Ελλάδα. Έκανα έναν μήνα να έρθω από το Ιράν, με αυτοκίνητα, φορτηγά ή και με τα πόδια.
»Θυμάμαι που στα σύνορα Ιράν-Τουρκίας ήμουν μέσα σε ένα φορτηγό για 30 ώρες περίπου και δεν μπορούσες όχι μόνο να κάνεις κάτι αλλά ούτε και να κουνήσεις τα πόδια σου. Όταν βγήκα, δεν μπορούσα να περπατήσω. Η οικογένειά μου μένει ακόμη στο Πακιστάν. Αν και αγαπώ πολύ την Ελλάδα και έχω άδεια παραμονής, η πατρίδα μου μού λείπει αρκετά.
»Στην αρχή, όταν ήρθα, όλα ήταν πολύ δύσκολα. Δεν ήξερα κανέναν, για όλους ήμουν ένας ξένος και δεν μπορούσα να συνεννοηθώ. Υπήρξαν πολλά βράδια που κοιμήθηκα σε πλατείες. Έχω το ίδιο αφεντικό εδώ και δέκα χρόνια και με τον γιο του είμαστε σαν αδέρφια. Σκεφτείτε ότι τον γιο του αφεντικού μου τον αισθάνομαι πιο κοντά από τον πραγματικό αδερφό μου» αφηγείται με τη νοσταλγία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του.
Πηγαίνω στη διπλανή αίθουσα, την «Άλφα-Μηδέν», όπως μου λέει ο καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, κ. Βασίλης Μπακούρος.
«Τι σημαίνει "Άλφα-Μηδέν";» ρωτάω. «Εδώ κάνουμε μάθημα σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν να γράφουν ούτε τη μητρική τους γλώσσα. Δηλαδή, πρέπει να γνωρίσουν από την αρχή στον πολιτισμό της γραφής μέσα από την ελληνική, που δεν είναι η μητρική τους γλώσσα.
»Για παράδειγμα, τώρα μαθαίνουμε τη ροή του χρόνου και πώς η μέρα συναντά τη νύχτα ή το αντίθετο. Σ' εμάς μπορεί να φαίνεται παιδαριώδες, αλλά οι δύο όψεις του χρόνου δεν είναι κάτι αυτονόητο γι' αυτούς», αναφέρει.
Τι τον παρακίνησε να ασχοληθεί με τη διδασκαλία στο Ανοιχτό Σχολείο;
«Ήρθα στο Σχολείο γιατί, διδάσκοντας την Ελληνική σε ανθρώπους που δεν τη γνωρίζουν, μαθαίνω πώς να αντιμετωπίζω προβλήματα που μπορεί να έχουν τα παιδιά που μιλούν ως μητρική την Ελληνική. Για την ακρίβεια, με βοηθάει πάρα πολύ στην πρωινή μου δουλειά.
»Επιπλέον, ποιο είναι το νόημα του ελεύθερου χρόνου; Να καθόμαστε σπίτι μας με το ένα πόδι πάνω στο άλλο; Σκοπός είναι να κάνουμε πράγματα που μας αρέσουν και μας κάνουν να αισθανόμαστε πλήρεις» επισημαίνει.
Η επόμενη επίσκεψη αφορά την αίθουσα όπου κάνει μάθημα ο κ. Γιάννης Μπαβέας. Τα θρανία είναι σε σχήμα «Π» και μια σόμπα καίει στη μέση της τάξης για λίγη ζέστη. Ο κ. Μπαβέας διδάσκει εθελοντικά στο Σχολείο από το 2006 και όταν τον ρωτώ γιατί το επέλεξε, μου λέει:
«Είναι κάτι που γεμίζει την ψυχή μου. Έρχομαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και άλλα στερεότυπα. Εδώ εκπαιδεύουμε μετανάστες στη διαχείριση συμπεριφορών ή αναγκών, εφόδιο που θα τους χρειαστεί. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι στο τέλος του μαθήματος ο δάσκαλος μαθαίνει πιο πολλά από τους μαθητές και όχι οι μαθητές από τον δάσκαλο».
Επιστροφή στην αίθουσα των καθηγητών, ώστε να συναντήσω την πρόεδρο, Σεβαστή Μωραϊτίνη.
«Το σχολείο έχει πάρει νομική μορφή από το 2006 και προσφέρουμε βοήθεια σε όλους, ανεξαρτήτως κατάστασης, είτε σε μορφή αλληλεγγύης είτε σε μορφή εκπαίδευσης. Το Σχολείο διαθέτει είκοσι εθελοντές και 400 μαθητές περίπου, διότι είναι πολλοί που έρχονται, αλλά στη διάρκεια του έτους μπορεί να φύγουν, είτε γιατί επιστρέφουν στην πατρίδα τους είτε γιατί φεύγουν προς άλλες χώρες της Ευρώπης.
»Λειτουργούμε κάθε Σάββατο με ξενόγλωσσα τμήματα καθώς και το τμήμα χορού κατά τις ώρες 17:00-20:00 και την Κυριακή με τμήματα Ελληνικών, πάλι τις ίδιες ώρες» μας λέει.
«Πώς συλλέγονται όλα αυτά που χρειάζεται ένα σχολείο για να λειτουργήσει;» τη ρωτάω.
«Κοιτάξτε, επιδιώκουμε κινήσεις που μπορεί να μας αποφέρουν κάποια χρήματα. Για παράδειγμα, κάναμε ένα πάρτι από το οποίο μαζέψαμε ένα μικρό χρηματικό ποσό, ενώ κάποια άλλη μέρα ετοιμάσαμε τη "Mέρα του Mετανάστη", κατά την οποία πουλούσαμε πράγματα που είχαμε φτιάξει εμείς. Σίγουρα έχουμε και δωρεές, αλλά υπάρχουν αρκετές φορές που δίνουμε δικά μας χρήματα. Ό,τι μπορούμε κάνουμε» απαντά.
Η κρίση αύξησε τις συμμετοχές; «Η κρίση άλλαξε τις εθνικότητες και είδαμε πολλούς Πακιστανούς, λιγότερους Αφγανούς και πολλούς Κινέζους».
Πως σχολιάζει το προσφυγικό πρόβλημα; «Τρομάζουμε, γιατί έχουμε ζήσει δύσκολες καταστάσεις στο παρελθόν, ειδικά με τη Χρυσή Αυγή. Σκεφτείτε ότι φτάσαμε στο σημείο να αναγκαστούμε να αλλάξουμε τις ώρες των μαθημάτων γιατί είχαμε πάρα πολλές επιθέσεις. Κάποιοι μπήκαν μέσα στο Σχολείο, έσπασαν τζάμια κι έγραψαν συνθήματα. Δεν προχωρήσαμε σε επώνυμες καταγγελίες, αφού ήταν ανήλικα παιδιά.
»Βέβαια, υπήρχαν πολλές μέρες που αφήναμε τους μαθητές μας να φύγουν νωρίτερα για να ξεγελάμε τους ανθρώπους της Χρυσής Αυγής που γνώριζαν τα ωράρια. Άλλες φορές τούς πηγαίναμε στη στάση και τους λέγαμε να κατέβουν μια στάση πριν ή μετά τα Village, γιατί θα τους περίμεναν για να τους χτυπήσουν.
»Ευτυχώς, έχουν περιοριστεί αρκετά αυτά τα κρούσματα και το θετικό είναι ότι η σχέση μας με τη γειτονιά είναι εξαιρετική. Προσπαθούμε να δείξουμε ότι δεν είμαστε βρόμικοι, κακοί ή περίεργοι» προσθέτει.
Ένα μάθημα ζωής που αποκόμισε από την εμπειρία της στο Σχολείο; «Το να βοηθάς όλο αυτό τον κόσμο είναι μια προσωπική ικανοποίηση και αισθάνεσαι υπέροχα που προσφέρεις».
Τη βλέπω που συγκινείται και διστακτικά συμπληρώνει: «Αυτό το "ευχαριστώ" που βλέπεις στα μάτια τους, το ξεχωριστό χαμόγελο, ένα δώρο που θα σου φέρουν, όπως ένα λουλούδι ή ένα στιλό, είναι η πιο όμορφη ανταπόκριση για όλα αυτά που τους δίνουμε. Το σημαντικό είναι να μην απογοητευόμαστε, θα βγούμε από την κρίση και κάτι καλύτερο θα γίνει. Η Ελλάδα δεν θα γονατίσει» καταλήγει.
Ο ήλιος σιγά-σιγά χάνεται από τον ορίζοντα και το απόγευμα σταδιακά συναντά το βράδυ. Πίσω μου έχω αφήσει Έλληνες και μετανάστες που σέβονται ο ένας τη διαφορετικότητα του άλλου. Κατεβαίνοντας τις σκάλες για την έξοδο, ένα σύνθημα που έχουν γράψει σε έναν αυτοσχέδιο πίνακα τραβά το βλέμμα μου: «Ο άνθρωπος είναι η απάντηση, όποια και αν είναι η ερώτηση».
http://asmpeiraia.blogspot.gr/
14ο Γυμνάσιο Πειραιά, Αγ. Αναργύρων & Κω, Παλιά Κοκκινιά, e-mail: [email protected], 210 4200917
