Την ώρα που φτάνω στον χώρο που φιλοξενεί τις δράσεις του Άλλου Ανθρώπου, στο ισόγειο της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου στον Κεραμεικό, οι άνθρωποι που τον διαχειρίζονται έχουν μόλις τελειώσει τη διανομή φαγητού κι έχουν καθίσει να φάνε. Το πρώτο πράγμα που με ρωτούν μόλις τους χαιρετώ είναι «φίλε, έχεις φάει;». Είναι η ομάδα του Άλλου Ανθρώπου, τουλάχιστον μερικά μέλη της, που όσο περνάει ο καιρός μεγαλώνει και εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. «Οι άνθρωποι που βοηθούν εθελοντικά σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πάνω από δύο εκατομμύρια, αποδεδειγμένα πλέον» λέει εμφανώς συγκινημένος ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος, ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από την ιδέα του Άλλου Ανθρώπου και ψυχή της Κοινωνικής Κουζίνας. Είναι αυτός που εδώ και σχεδόν μία δεκαετία έχει ενώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλη την Ελλάδα, αλλά και πέρα από αυτή, έχει βοηθήσει, έχει συμπαρασταθεί σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και έχει οργανώσει ένα κύμα αλληλεγγύης που είναι εμφανές μέσα στην πόλη αλλά και σε κάθε σημείο της Ελλάδας που έχει πληγεί από την καταστροφή.
Μόλις έχει επιστρέψει από την Καρδίτσα, κατάκοπος από το ταξίδι και τις δύο εβδομάδες που βρισκόταν εκεί για να ταΐσει –και να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί‒ τους ντόπιους που είχαν πληγεί από τις πλημμύρες. «Η Καρδίτσα μπορεί να μην είχε τους νεκρούς που είχαν άλλες καταστροφές, αλλά είχε τη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή που έχω δει ποτέ μου με τα μάτια μου» λέει. «Το 70% του νομού είναι κατεστραμμένο. Από τους 55.000 αγρότες που έχει η Καρδίτσα, οι 40.000 καταστράφηκαν εντελώς. Από τις επιχειρήσεις στο κέντρο της πόλης δεν υπήρχε μία που να έχει γλιτώσει, ούτε μικρή ούτε μεγάλη. Έφυγα μετά από δύο εβδομάδες, αλλά ο Άλλος Άνθρωπος συνεχίζει να προσφέρει βοήθεια. Μάλιστα, από προχθές έχουν έρθει τρεις σεφ, οι οποίοι έχουν αναλάβει. Και στη Χαλκίδα το ίδιο, δημιουργήθηκε μια ομάδα μετά την καταστροφή.
Στον Άλλο Άνθρωπο δεν επωφελείται μόνο ένας αλλά όλοι. Το καταλαβαίνεις, το αισθάνεσαι αυτό. Σε ενώνει με ανθρώπους διαφορετικούς, που κάποτε ίσως να είχες τσακωθεί μαζί τους για κομματικές διαφορές, σε ενώνει με όλους, και ξέρεις γιατί; Γιατί ήρθες μόνος σου, δεν σου το επέβαλε κανένας, μόνο ο εαυτός σου. Ο μακαρίτης ο Ραφαηλίδης είχε πει «ναι, είμαστε διαφορετικοί, άσπροι, μαύροι, από διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές πατρίδες, έχουμε ένα πράγμα που μας ενώνει, όμως, και είναι βασικό, γιατί χωρίς αυτό δεν υπάρχει κανένας μας: είναι το αίμα μας, το χρώμα του αίματός μας, βαθύ κόκκινο. Κατακόκκινο».
Το μόνο τείχος απέναντι στον φασισμό είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, οι διαφορετικοί άνθρωποι που ενώνονται απέναντι σε έναν κοινό σκοπό, κι αυτό γίνεται με την επικοινωνία, όταν μιλάμε μεταξύ μας δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα.
Με τον Άλλο Άνθρωπο έχουμε ξεπεράσει τις 15 εκατομμύρια μερίδες φαγητού όλα αυτά τα χρόνια. Μπορεί να είναι λίγο, αλλά για μια ιδέα που δεν έχει νομική μορφή, δεν στηρίζεται πουθενά και δεν παίρνει κονδύλια από κανέναν, μόνο από τους ανθρώπους, είναι πάρα πολλά. Η ιδέα που είχα μετά το Σύνταγμα (τους "Αγανακτισμένους") υλοποιήθηκε το 2011. Ο στόχος δεν ήταν να ταΐσουμε απλώς τους ανθρώπους, ήταν μια καθημερινή διαμαρτυρία στον δρόμο με το πρόσχημα του φαγητού. Και πραγματικά ερχόντουσαν άνθρωποι που είχαν ανάγκη για ένα πιάτο φαγητό, αλλά ταυτόχρονα, αυτοί που ήταν πίσω από τον πάγκο, έτρωγαν μαζί τους. Δηλαδή, ο στόχος του Άλλου Ανθρώπου, η ιδέα του, ήταν η ενίσχυση των ανθρώπινων σχέσεων, η ένωση διαφορετικών ανθρώπων, με διαφορετικές αντιλήψεις και πολιτικές σκέψεις. Μέσω του φαγητού είναι πιο εύκολο να ενωθούν οι άνθρωποι, γιατί τότε είναι πιο ήπια η αντίδραση σε μια διαφωνία. Το ερέθισμα για να ξεκινήσω μου το έδωσε ένα περιστατικό που είδα σε μια λαϊκή αγορά, στο Αιγάλεω συγκεκριμένα.
Δυο πιτσιρίκια 13-14 χρονών τσακώνονταν γύρω στη μιάμιση το μεσημέρι για τα πράγματα που πέταγαν οι άνθρωποι στις λαϊκές. Το ότι καθόμουν απέναντι και τα έβλεπα χωρίς να κάνω τίποτα με πείραξε πάρα πολύ. Ταυτόχρονα, έβλεπα τους παραγωγούς, έβλεπα τους πελάτες, που κι εκείνοι δεν έκαναν τίποτα, κι αυτή η αδιαφορία κόντεψε να με πεθάνει. Τότε ήμουν ήδη δύο χρόνια άνεργος, τα 'χα πουλήσει όλα, ό,τι είχα και δεν είχα, και είχα γυρίσει στο σπίτι της μητέρας μου, που με φιλοξενούσε. Τότε έπαιρνε μια σύνταξη 500 ευρώ, τώρα παίρνει 280, σε ένα σπίτι για το οποίο πληρώναμε 300 ευρώ νοίκι. Ήμουν απελπισμένος γιατί ήμουν έξι μήνες μέσα στο σπίτι. Είναι μεγάλο πλήγμα να είσαι 45 χρονών και να γυρίζεις στο σπίτι της μάνας σου.
Ξεκίνησα με μεγάλη οργή. Καταλαβαίνεις τι είναι να είσαι 45 χρονών, να δουλεύεις 25 χρόνια και να σου λένε ότι είσαι μεγάλος για τη δουλειά που κάνεις; Μου έλεγαν "γιατί να πάρω εσένα και να μην πάρω 30 πιτσιρίκια που δεν θα μου κοστίζουν τίποτα και θα μου κάνουν την ίδια δουλειά με σένα;". Σε έκαναν να νιώθεις παράσιτο. Εγώ την αυτοκτονία τη θεωρώ δειλία, γιατί παρατάς τα πάντα ‒ δεν θα αυτοκτονούσα ποτέ, ούτε θα τα παρατούσα. Έπρεπε, λοιπόν, να κάνω κάτι για να αποδείξω στον εαυτό μου ότι δεν ήμουν παράσιτο, όπως μου έλεγαν, κι αυτό έκανα. Και εξακολουθώ και το κάνω.
Μέχρι τότε δούλευα μάρκετινγκ σε διάφορες πολυεθνικές, στην προβολή και προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, επέβλεπα τους πωλητές. Μόλις μου ήρθε η ιδέα, μετά το Σύνταγμα, πήγα σε διάφορες συλλογικότητες, οι οποίες έκαναν συνελεύσεις, παρασυνελεύσεις ‒ δεν είμαι εναντίον αυτής της διαδικασίας, είμαι πολύ υπέρ του να συζητάμε, αλλά να τα κάνουμε και πράξη. Μετά από πολλές συνελεύσεις, λοιπόν, αποφάσισα να δράσω μόνος μου, άμεσα. Έφτιαξα δέκα τοστ στο σπίτι μου και πήγα στην Ασκληπιού, ψηλά, στη λαϊκή της Καλλιδρομίου, για να τα δώσω σε ανθρώπους που έψαχναν τα σκουπίδια. Έτσι ξεκίνησε η ιδέα του Άλλου Ανθρώπου. Ήταν 5 Δεκέμβρη του 2011, η αρχή της μεγάλης κρίσης τότε, και ήταν πολύ φανερά τα πράγματα, έβλεπες δυστυχία στον δρόμο. Τώρα είναι διαφορετικά, δεν τη βλέπεις τη δυστυχία. Δηλαδή, άνθρωποι που τότε με βοήθαγαν, μου έφερναν τρόφιμα, τώρα έρχονται και παίρνουν τρόφιμα. Οι άποροι είναι πολύ περισσότεροι απ' ό,τι ήταν τότε και οι οικογένειες που έχουν οικονομικό πρόβλημα τώρα είναι πολύ περισσότερες. Υπάρχουν οικογένειες που δεν έχουν λεφτά να πάρουν τα σχολικά για τα παιδιά τους, τετράδια, μολύβια, παπούτσια, κάλτσες, στιλό, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι άστεγοι. Από 15 Σεπτέμβρη μέχρι 15 Οκτώβρη μαζεύουμε σχολικά, 450 λίστες, κάθε χρόνο περισσότερες, για να πάνε τα παιδιά σχολείο. Από το '14-'15 και μετά κάθε χρόνο χειροτέρευε η κατάσταση και φτάσαμε σήμερα να στηρίζουμε σχολεία ολόκληρα από διάφορες περιοχές της Αθήνας, όχι μόνο από το κέντρο.
Μοίρασα τα τοστ στη λαϊκή της Καλλιδρομίου και την επόμενη μέρα πήρα δανεική μια κατσαρόλα και πήγα και την έστησα δίπλα σε δυο πάγκους ‒ ο ένας πούλαγε πατάτες και ο άλλος αυγά. Είχα 4 ευρώ στην τσέπη μου και είπα στον πατατά "παρακαλώ, θέλω μια πατάτα" ‒ του έδωσα το ένα δίευρο. Με κοιτάει και μου ρωτάει "τι θα την κάνεις μία πατάτα;". Του απαντάω "θα μαγειρέψω μια πατάτα από σένα, ένα αυγό απ' τον άλλο, ένα κρεμμύδι απ' τον τρίτο". "Και ποιος θα φάει;" μου είπε. "Καταρχάς, θα φάω εγώ, μαγειρεύω για μένα, δεύτερον μαγειρεύω για σένα, άμα γουστάρεις, τρίτον για τους πελάτες σου και τέταρτον, και πιο σημαντικό, μαγειρεύω για τους ανθρώπους που τρώνε τις σάπιες πατάτες που πετάς στα σκουπίδια". Ο άνθρωπος βούρκωσε και μου έδωσε ένα τσουβάλι πατάτες. Το ίδιο ακριβώς έγινε με όλους τους πάγκους της λαϊκής, όπως και με τους περαστικούς και με την καφετέρια που ήταν απέναντι και με ρώτησαν τι χρειαζόμουν. Όλοι με ρωτούσαν "τι χρειάζεσαι;" και πήγαιναν και μου το έφερναν. Εκεί, λοιπόν, μάζεψα το πρώτο εβδομαδιαίο μαγείρεμα. Μαγείρευα καθημερινά και τα κουβάλαγα όλα μόνος μου, απ' την Καλλιδρομίου μέχρι την πλατεία στο Θησείο, στον ώμο. Έτσι ξεκίνησε ο Άλλος Άνθρωπος και ακολουθεί πιστά αυτά τα χνάρια. Τίποτα δεν είναι κρυφό, όλα γίνονται στον δρόμο. Οι μόνες αποδείξεις για τα πράγματα που μας φέρνουν είναι οι φωτογραφίες. Βγάζω φωτογραφίες κάθε μέρα το μέρος όπου είμαι ή το μέρος όπου δεν είμαι, αλλά έχουν κι άλλες κουζίνες του Άλλου Ανθρώπου, και προχωράει έτσι.
Τη βοήθεια τη βρίσκουμε πάντα από τον κόσμο. Δεν θέλαμε ποτέ να επιβαρύνουμε το ελληνικό κράτος με διάφορα κονδύλια, ούτε την Ευρώπη. Για να το πω πιο ωμά, δεν θέλω, δεν γουστάρω να μου δώσουν αυτοί που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση ούτε ένα πενηνταράκι. Μου έδωσαν και βραβείο, αλλά τι βραβείο να δεχτώ; Από ποιον; Από την Ευρωπαϊκή Ένωση που επέβαλε τη λιτότητα και μας έφερε σε αυτή την κατάσταση; Να μου μιλάει η Ευρωπαϊκή Ένωση για αλληλεγγύη, που έδινε λεφτά και τα τόκιζε; Συγγνώμη, αυτό είναι εμπορική πράξη, δεν είναι αλληλεγγύη.
Από την πολιτεία δεν ζήτησα ποτέ βοήθεια. Για να είμαι αντικειμενικός, έχουν έρθει πολλοί πολιτικοί, δήμαρχοι, και έχουμε μιλήσει, αλλά δεν ζήτησα ποτέ τη βοήθειά τους. Κακά τα ψέματα, αν δεν φύγει η γραφειοκρατία, δεν μπορεί να δεχτεί ένας δήμος κάποιον χωρίς ταυτότητα και χωρίς εκκαθαριστικό για να του δώσει πράγματα. Εμένα δεν με νοιάζει. Δεν χρειάζεται γραφειοκρατία για να δώσεις ένα πιάτο φαΐ.
Καθημερινά δίνουμε εδώ 600-700 σακούλες τρόφιμα σε οικογένειες, μαγειρεύουμε γύρω στις 300-400 μερίδες φαΐ μόνο στο κέντρο της Αθήνας, συν ό,τι γίνεται παντού όπου πάμε. Στην Καρδίτσα π.χ. μαγειρεύαμε 3.000 μερίδες φαγητό την ημέρα, στο Μάτι το ίδιο, στη Μάνδρα το ίδιο, στη Χαλκίδα, στη Μυτιλήνη, στην Κεφαλλονιά. Και όλα αυτά γίνονται αποκλειστικά και μόνο από προσφορές ανθρώπων σε τρόφιμα ή χρήματα, ό,τι μπορεί ο καθένας. Το χρήμα δεν είναι αυτοσκοπός ποτέ.
Ξέρεις κάτι; Το μόνο τείχος απέναντι στον φασισμό είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, οι διαφορετικοί άνθρωποι που ενώνονται απέναντι σε έναν κοινό σκοπό, κι αυτό γίνεται με την επικοινωνία, όταν μιλάμε μεταξύ μας δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα.
Εκτός από φαγητό, προσφέρουμε παρέα, επικοινωνία, πρωινό, καφέδες. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να έρθουν και να πιουν καφέ δωρεάν, να κάνουν μπάνιο, ενισχυτική διδασκαλία, δωρεάν μαθήματα από εθελοντές δασκάλους, να πάρουν ρούχα. Έχουμε και μια θεατρική ομάδα, επίσης προσφέρουμε δωρεάν νομικές συμβουλές και δωρεάν ψυχολόγο, δηλαδή οτιδήποτε αφορά την κοινωνία και μπορούμε να το προσφέρουμε.
Πολλοί αναρωτιούνται πώς βιοπορίζομαι, πώς ζω. Αυτό είναι το πιο εύκολο πράγμα. Τον χώρο όπου βρισκόμαστε τον πληρώνουν άλλοι άνθρωποι κι εγώ ζω σε αυτόν. Το τζιπάκι μάς το έκανε δώρο μια παιδίατρος γιατί πήγε στην Αιθιοπία. Πήρε τη σύνταξή της και θα έφευγε για να γιατρεύει παιδάκια, οπότε μου είπε: "Κώστα, δικό σου, κάν' το ό,τι θέλεις". Τα τσιγάρα μου τα παίρνω από το κουτί, τα φέρνει ο κόσμος. Καλύπτονται οι ανάγκες της Κουζίνας, οι δικές μου και των παιδιών, γιατί όλοι όσοι είναι εδώ ήταν άνεργοι και άστεγοι πριν. Τους έχουμε βρει σπίτια με τη βοήθεια του κόσμου, πληρώνουμε τα νοίκια τους, ψάχνουμε να τους βρούμε δουλειά, έχουμε βγάλει από τον δρόμο πάνω από 20 αστέγους. Αυτό κάνει ο Άλλος Άνθρωπος, ενσωματώνει ανθρώπους, δίνει το παράδειγμα το δικό μου ώστε να το ακολουθήσουν κι άλλοι.
Εγώ δεν είχα τίποτα, ή θα έμενα κλεισμένος στο σπίτι μου ή θα έκανα κάτι. Αφού μπορώ και το κάνω εγώ, λοιπόν, μπορεί να το κάνει ο καθένας. Αυτό είναι το όραμά μου, αυτό που κάνουμε εμείς να το κάνουν κι άλλοι άνθρωποι, κι άλλες ομάδες, κι άλλες συλλογικότητες, με όποιο όνομα θέλουν, σε κάθε γειτονιά. Για μένα αυτό είναι το πρωτεύον, δηλαδή οι άνθρωποι μεταξύ μας να αρχίσουμε να μιλάμε. Να ξαναγίνουμε άνθρωποι. Ο καθένας μόνος του τσακίζεται εύκολα, όταν είμαστε πολλοί μαζί, δεν είναι εύκολο αυτό. Και δεν εννοώ μόνο απέναντι στην εξουσία αλλά σε όλες τις στιγμές της καθημερινότητάς μας, στις δυσκολίες και στις χαρές. Ακόμα και τη χαρά είναι πιο ωραίο να τη μοιράζεσαι, είναι σπουδαίο. Και στη λύπη θέλεις έναν ώμο να ακουμπήσεις, ρε φίλε, κι ας μην κλάψεις, απλώς να νιώσεις ένα στήριγμα. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό.
Ευχαριστώ τον Θεό που έμεινα άνεργος. Δεν έχω τίποτα και έχω τα πάντα. Έχω γυρίσει όλη την Ελλάδα. Το είχα κάνει με τη δουλειά μου, αλλά δεν το είχα κάνει γνωρίζοντας τους ανθρώπους. Έχω γυρίσει σχεδόν τη μισή Ευρώπη, όπου με έχουν προσκαλέσει, έχω πραγματικούς φίλους, γιατί δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από μένα, αφού δεν έχω τίποτα. Έχω πολλά σπίτια να μείνω πλέον, δεν μένω μόνο εδώ.
Κάθε μέρα συμβαίνουν περιστατικά και μου έχουν μείνει όλα στη μνήμη. Ο παππούλης που όταν μαγείρευα στο Πεδίον του Άρεως για τα παιδάκια που έμεναν μέσα, πριν από το προσφυγικό, το 2012, με είδε και ήρθε με δάκρυα στα μάτια να μου κόψει τη μισή του φραντζόλα. Ο Πακιστανός που με συνάντησε στη Λεωνίδου στις 11 το βράδυ και ήρθε, με αγκάλιασε, με φίλησε κι έβγαλε ένα εικοσάρικο και μου το έβαλε στην τσέπη, γιατί έναν χρόνο έτρωγε από μένα και βρήκε δουλειά κι έτσι τώρα μπορεί να ταΐζει την οικογένειά του. Ξέρεις τι μου είπε; "Συνέχισε, σε παρακαλώ, αυτό που κάνεις γιατί είναι και Έλληνες και δικοί μου που ψάχνουν να βρουν δουλειά". Στη Μόρια 4.000 άνθρωποι είχαν κρεμαστεί στο αυτοκίνητό μου κι ένας έβαλε το μαχαίρι στον λαιμό του απειλώντας να αυτοκτονήσει, αν δεν του 'δινα φαΐ για τα παιδιά του, γιατί είχαν να φάνε πέντε μέρες. Έρχονται άνθρωποι από 14 μέχρι 90. Στη Μόρια, όπου μαγείρευα πριν από δύο εβδομάδες στα καμένα, ήρθε ο κυρ-Γιάννης, 90 χρονών με Πάρκινσον, και έδωσε 2.000 μερίδες. Γιατί, όπως μου είπε, "κι εγώ πέρασα από απέναντι και ήρθα εδώ". Ή η κυρία Καίτη, 90 χρονών επίσης, που ερχόταν κάθε μέρα στην Καρδίτσα από τη Λάρισα για να βοηθήσει. Ενεργή οργανώτρια, όχι καθιστή. Έχω πολλές ιστορίες να σου πω, αλλά το πιο σημαντικό είναι η επανένταξη. Πολλά παιδιά, τα οποία ήταν στον δρόμο, παραιτημένα από τη ζωή, βρήκαν νόημα. Ήταν εξαρτημένα από ουσίες και καθάρισαν. Άνοιξαν σπίτια, έγιναν γάμοι, γεννήθηκαν παιδιά.
Τα νέα παιδιά είναι πολύ καλύτερα. Είναι αυτά που τα στηρίζουν όλα. Στο Μάτι, τα παιδιά 17-22 ετών δεν πήγαν διακοπές για να είναι εκεί, στη Μάνδρα και στη Χαλκίδα το ίδιο. Έρχονται νέα παιδιά, το μέλλον, όχι μόνο τα ντόπια. Το πιο ωραίο είναι ότι παντού όπου έχουν σημειωθεί καταστροφές τα νέα παιδιά μεταφέρονται από τη μία πόλη στην άλλη, έτσι έρχονται και γίνονται όλα μαζί μια παρέα. Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα που ζούμε. Για μένα είναι η μεγαλύτερη ελπίδα και παίρνω δύναμη απ' αυτό, από την ανταπόκριση των νέων παιδιών. Στην Καρδίτσα πήγα μόνος μου και με περίμεναν εκεί 40 άτομα, τα 35 παιδιά.
Αυτό που θέλουμε από την οργανωμένη πολιτεία, αν πραγματικά θέλει κι εκείνη να υπάρχουμε, είναι να μας δώσει έναν χώρο στο κέντρο του Μεταξουργείου για να μπορούμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα απ' όσα τώρα, εδώ. Θέλουμε έναν χώρο μεγάλο, πολύ μεγάλο, να τον διαμορφώσουμε μόνοι μας. Όχι να μας το χαρίσει, ούτε να μας δίνει δωρεάν ρεύμα και νερό, αυτά τα πληρώνουμε μόνοι μας. Τώρα είμαστε σε 100 τετραγωνικά και ασφυκτιούμε».
— Πόσο διαφορετικός άνθρωπος είσαι από τότε που ξεκίνησες, Κωνσταντίνε;
Σαν τον Δεκέμβρη με τον Αύγουστο. Και οι δυο είναι ωραίοι, αλλά είμαι τόσο διαφορετικός.
Μπορείς να βοηθήσεις τον Άλλο Άνθρωπο με τους τρόπους που αναφέρει στο blog του και στο κτίριο της Κοινωνικής Κουζίνας,
Μ. Αλεξάνδρου 122 Κεραμεικός- Μεταξουργείο, 6940 882355 (Κωνσταντίνος)
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια