Η Φώφη Γεννηματά, πέμπτη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από τις 14 Ιουνίου του 2015, γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου του 1964 στην Αθήνα. Λίγους μήνες πριν, στις εκλογές εκείνης της χρονιάς, στην Ελλάδα είχε θριαμβεύσει το κόμμα της Ένωσης Κέντρου, λαμβάνοντας 52,72%.
Ήταν η χρονιά που ο Νέλσον Μαντέλα καταδικάστηκε σε ισόβια, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πήρε το Νόμπελ Ειρήνης, ο Ζαν-Πολ Σαρτρ αρνήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο Νικίτα Χρουστσόφ καθαιρέθηκε από ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης και τη θέση του πήρε ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ.
Η Φώφη Γεννηματά ανατράφηκε στο πολιτικό περιβάλλον μιας ισχυρής οικογένειας και για τον λόγο αυτό δεν χρειάστηκε να διανύσει πολλά χιλιόμετρα για να ανέβει στην κορυφή του κόμματός της. Το επίθετό της ξεκλείδωνε αυτόματα τις πόρτες που άλλοι έκαναν πολύ κόπο για να τις ανοίξουν. Θα έλεγε κανείς ότι όσο δύσκολα ήταν όλα στην προσωπική της ζωή, τόσο εύκολος ήταν ο δρόμος στην πολιτική. Αλλά κι εκεί χρειάστηκε να σπαταλήσει πολλές δυνάμεις και να διαθέσει πολλή αντοχή για να αντεπεξέλθει.
Το αποτέλεσμα της ηγεσίας της έδειξε ότι τα πήγε καλύτερα απ' ό,τι περίμεναν οι περισσότεροι και η θητεία της ως προέδρου του ΚΙΝ.ΑΛ. με αντικειμενικά κριτήρια κρίνεται επιτυχημένη.
Το 2015 παρέλαβε το ΠΑΣΟΚ από τον Βαγγέλη Βενιζέλο έβδομο κόμμα, με 4,68%, και στις εκλογές του 2019 το ανέβασε στη θέση του τρίτου κόμματος, με 8,10%. Κυρίως, όμως, κατάφερε να κρατήσει ενωμένο το ΠΑΣΟΚ που είχε απομείνει και ως τότε συνέχιζε να σπαράσσεται.
«Το θέμα είναι να μπορείς να ζεις, να μη ζεις συνέχεια κάτω από τη σκιά και την αγωνία και τον φόβο. Αν ζεις με τον φόβο, αυτή δεν είναι ζωή, έχεις νικηθεί στην πραγματικότητα, στην καθημερινότητά σου. Εγώ δεν έζησα ποτέ έτσι».
Το ξεκίνημα
Κόρη ενός εκ των ισχυρότερων υπουργών και δημοφιλέστερων στελεχών του ΠΑΣΟΚ, έζησε στο περιβάλλον της εξουσίας από την εφηβεία της ακόμα. Στα δέκατα γενέθλιά της, το 1974, έγιναν οι πρώτες εκλογές μετά τη δικτατορία, στις οποίες ήταν υποψήφιος με το ΠΑΣΟΚ στην Α’ Περιφέρεια της Αθήνας ο πατέρας της Γιώργος Γεννηματάς. Το 1981, όταν ήταν δεκαεφτά ετών, μαθήτρια στα Εκπαιδευτήρια Κωστέα Γείτονα, ο πατέρας της έγινε υπουργός της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Η οικογένεια του πατέρα της δεν ήταν μια συνηθισμένη οικογένεια. Ο παππούς της, δικηγόρος και οικονομολόγος, Θεόδωρος Γεννηματάς, ήταν γενικός διευθυντής της UNRRA στην Ελλάδα (οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών που είχε αναλάβει να βοηθήσει τις χώρες που είχαν πληγεί από τις δυνάμεις του Άξονα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), σύμβουλος της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής και της Αμερικανικής Πρεσβείας. Ο θείος του πατέρα της ήταν ο αντιστράτηγος Ιωάννης Γεννηματάς, που διετέλεσε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού 1964, τη χρονιά που γεννήθηκε. Από τη μητέρα της είχε πιο «ταπεινή» καταγωγή, καθώς ο εφηβικός έρωτας του Γιώργου Γεννηματά, η γυναίκα που παντρεύτηκε , ήταν η κόρη ενός ταχυδρόμου από τη Σύμη.
Η Φώφη Γεννηματά σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πριν αποφοιτήσει, το 1986, διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα (απ' όπου συνταξιοδοτήθηκε στα 51 της χρόνια). Ως φοιτήτρια ήταν ενταγμένη στην ΠΑΣΠ, τη φοιτητική παράταξη του ΠΑΣΟΚ, ενώ παράλληλα ήταν οργανωμένη και στην Ένωση Γυναικών Ελλάδας, μια φεμινιστική οργάνωση που είχε ιδρύσει η Μαργαρίτα Παπανδρέου.
Η πολιτική καριέρα
Επαγγελματικά, η τραπεζική καριέρα μάλλον δεν τη συγκινούσε κι έτσι το 2000, με το πλεονέκτημα που της έδινε το επίθετό της, κατάφερε να εκλεγεί για πρώτη φορά βουλευτής στην Α’ Αθήνας. Με την εμφάνισή της στο πολιτικό προσκήνιο την περίοδο της πολιτικής κυριαρχίας του Κώστα Σημίτη άρχισε να αποκτά γρήγορα και προσωπική δημοφιλία.
Το 2002 εκλέχθηκε υπερνομάρχης Αθηνών-Πειραιά, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία, και επανεκλέχθηκε το 2006. Το 2007 παραιτήθηκε από τη θέση αυτή για να θέσει υποψηφιότητα ως βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, αλλά ο Άρειος Πάγος, που εξέτασε τη νομιμότητα της υποψηφιότητάς της, την απέκλεισε λόγω κωλύματος.
Στις εθνικές εκλογές του 2009 εξελέγη βουλευτής και ανέλαβε την πρώτη της κυβερνητική θέση ως υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στην τότε κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου. Το 2011, στην κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου, ήταν από τα πρόσωπα που επιβίωσαν, και μάλιστα αναβαθμίστηκε σε αναπληρώτρια υπουργό Εσωτερικών, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον Μάρτιο του 2012, οπότε και παραιτήθηκε για να αναλάβει εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ μετά από πρόταση του Βαγγέλη Βενιζέλου, δηλώνοντας: «Έχω μάθει να δίνω μάχες για το ΠΑΣΟΚ και την παράταξη και θα κάνω ό,τι μπορώ για να ανταποκριθώ».
Περίπου έναν χρόνο μετά βρέθηκε ξανά στην κυβέρνηση, του Αντώνη Σαμαρά αυτήν τη φορά (που συγκυβερνούσε με το ΠΑΣΟΚ του Βαγγέλη Βενιζέλου), στη θέση της αναπληρώτριας υπουργού Εθνικής Άμυνας, όπου παρέμεινε μέχρι τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015.
Μετά την ήττα της κυβέρνησης και την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, ο Βαγγέλης Βενιζέλος παραιτήθηκε και η Φώφη Γεννηματά αποφάσισε να κάνει άλλο ένα, μεγαλύτερο αυτήν τη φορά βήμα και να διεκδικήσει την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Κατάφερε να εκλεγεί με ποσοστό 51,7%, έχοντας ως αντιπάλους τον Ανδρέα Λοβέρδο και τον Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο. Τότε δήλωσε: «Αναλαμβάνω την ευθύνη της παράταξης με απόλυτη επίγνωση των δυσκολιών».
Η Φώφη Γεννηματά δεν είχε τη φήμη του εύκολου ανθρώπου στην Ιπποκράτους και πολλοί την κατηγορούσαν για αλαζονεία από τα πρώτα της πολιτικά βήματα ήδη. Μπορεί να ήταν «η κόρη του Γεννηματά», ιδιότητα που την προφύλασσε από πολλές δοκιμασίες, αλλά δεν απέφυγε ούτε την καχυποψία ούτε την αμφισβήτηση. Άκουσε πολλά όλα αυτά τα χρόνια, αλλά έμοιαζε να μην την αγγίζουν.
Η αλήθεια είναι ότι δίπλα της είχε έναν πανίσχυρο κομματικό μηχανισμό για να τη στηρίζει, τον περιβόητο μηχανισμό των «γεννηματικών», ο οποίος είναι ίσως ο μόνος από τους πολυάριθμους μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ που άντεξε όλα αυτά τα χρόνια και διατηρεί την εσωκομματική του ισχύ μέχρι σήμερα. Αυτοί που την αμφισβητούσαν στο κόμμα της συχνά έλεγαν στις μεταξύ τους συζητήσεις ότι ήταν αυτός ο μηχανισμός που την έλεγχε και στην ουσία διοικούσε το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ., βάζοντας τη Φώφη Γεννηματά μπροστά για να κάνει περίπου ό,τι της έλεγαν. Κάποιες φορές φαινόταν να συμβαίνει αυτό, κάποιες άλλες έδινε όμως την εντύπωση ότι αποφάσιζε χωρίς να τους ρωτήσει.
Πολλοί την υποτίμησαν όταν εξελέγη πρόεδρος για πρώτη φορά. Σχεδόν κανένας δεν πίστευε ότι αυτή, μια γυναίκα, χωρίς τα πολυπροβαλλόμενα προσόντα του Βενιζέλου, θα κατάφερνε να φέρει ένα καλύτερο αποτέλεσμα από αυτόν. Αφού δεν τα κατάφερε ο Βενιζέλος, η Φώφη θα τα πήγαινε ακόμα χειρότερα. Αυτό περίμεναν. Τον όλεθρο. Διαψεύστηκαν όμως και σήμερα όλοι της αναγνωρίζουν ότι πέτυχε να κρατήσει το κόμμα όρθιο και ενωμένο και να διπλασιάσει σχεδόν τα ποσοστά του.
Η δημιουργία του ΚΙΝ.ΑΛ. ως ομπρέλα του ΠΑΣΟΚ ήταν δική της πρωτοβουλία, καθώς από την αρχή προσπάθησε να απομακρύνει το κόμμα από το πρόσφατο παρελθόν του. Το καλοκαίρι του 2015 ήταν η δημιουργία της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, που σχηματίστηκε από το ΠΑΣΟΚ, τη ΔΗΜ.ΑΡ. και διάφορες Κινήσεις. Τον Ιούλιο του 2017 η Φώφη Γεννηματά ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου κεντροαριστερού φορέα, στον οποίο θα συμμετείχε και ο Σταύρος Θεοδωράκης με το Ποτάμι.
Στις 12 Νοεμβρίου 2017 έγιναν ξανά εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη του επικεφαλής του νέου σχήματος με εννέα υποψήφιους (Γεννηματά, Ανδρουλάκης, Καμίνης, Θεοδωράκης, Μανιάτης, Ραγκούσης, Γάτσιος, Πόντας, Τζιώτης) και 212.000 πολίτες προσήλθαν στις εσωκομματικές κάλπες.
Κέρδισε στον δεύτερο γύρο με αντίπαλο τον Νίκο Ανδρουλάκη, λαμβάνοντας το 56,75% των ψήφων. Λίγες μέρες μετά ανακοίνωσε και το νέο όνομα του κόμματος, «Κίνημα Αλλαγής», στο εξαμελές πολιτικό συμβούλιο στο οποίο συμμετείχαν, εκτός από την ίδια, ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο Γιώργος Καμίνης, ο Γιώργος Παπανδρέου και οι Σταύρος Θεοδωράκης και Θανάσης Θεοχαρόπουλος, που έχουν αποχωρήσει.
Η προσωπική ζωή και οι μεγάλες μάχες
Η Φώφη Γεννηματά έχει κάνει δύο γάμους. Τον πρώτο σε νεαρή ηλικία, μόλις στα είκοσι δύο της χρόνια, με τον Αλέξανδρο Ντέκα, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη που σήμερα είναι είκοσι τριών ετών, η οποία σπούδασε στη Γλασκώβη αρχιτεκτονική. Η ίδια είχε εξομολογηθεί σε συνέντευξή της ότι ήθελε πολύ να κάνει παιδιά, αλλά για ένα διάστημα αυτό ήταν δύσκολο.
«Όταν ήμουν είκοσι δύο χρονών, στον πρώτο μου γάμο, μας είπαν ότι δεν θα κάναμε παιδιά, μας το απέκλεισαν. Είπα "δεν το βάζω κάτω, δεν υπάρχει περίπτωση, δεν μπορώ να σκεφτώ τη ζωή μου χωρίς παιδιά" και ξεκίνησα έναν πάρα πολύ μεγάλο αγώνα που κράτησε δέκα χρόνια και τελικά ήρθε η Αιμιλία στη ζωή μας και τα άλλαξε όλα. Αποφασίσαμε να υιοθετήσουμε ένα παιδάκι, αρχίσαμε να ψάχνουμε τη διαδικασία και τότε έμεινα έγκυος στην Αιμιλία. Ήταν η τελευταία προσπάθεια εξωσωματικής που κάναμε. Μετά, τα άλλα δύο μου παιδιά ήρθαν φυσιολογικά. Είναι από τα περίεργα που συμβαίνουν στη ζωή».
Ο δεύτερος σύζυγός της είναι ο οδοντίατρος Ανδρέας Τσούνης, με τον οποίο παντρεύτηκαν το 2003. Μαζί του απέκτησε άλλα δύο παιδιά, μία κόρη κι έναν γιο. Πέντε χρόνια μετά τον δεύτερο γάμο της διαγνώστηκε με καρκίνο στον μαστό. Από τον καρκίνο έχει χάσει και τον πατέρα της και τη μητέρα της.
Σε συνέντευξή της πριν από τέσσερα χρόνια είχε πει, μιλώντας για τον πατέρα της: «Μου λείπουν όλα από τον πατέρα μου, η ζεστασιά, η αγκαλιά, το χαμόγελο, το μυαλό, η ανθρωπιά, ο παππούς που χρειάζονταν τα παιδιά μου. Μέσα σε επτά μήνες έχασα και τους δυο μου γονείς. Ο καρκίνος χτύπησε και εμένα και την αδερφή μου. Το πάλεψα σκληρά. Η μικρή μου κόρη ήταν δύο χρονών, δεν άντεχα να μεγαλώσουν τα παιδιά μου χωρίς μάνα. Είπα "θα το παλέψω". Πέρασαν εννέα χρόνια και είμαι εδώ» είχε πει τότε και πράγματι δεν το έβαλε κάτω ούτε στιγμή.
Θα έλεγε κανείς ότι η φιλοσοφία της ζωής της συμπυκνώνεται στις εξής φράσεις: «Το θέμα είναι να μπορείς να ζεις, να μη ζεις συνέχεια κάτω από τη σκιά και την αγωνία και τον φόβο. Αν ζεις με τον φόβο, αυτή δεν είναι ζωή, έχεις νικηθεί στην πραγματικότητα, στην καθημερινότητά σου. Εγώ δεν έζησα ποτέ έτσι».
Η Φώφη Γεννηματά πέθανε στις 25 Οκτωβρίου 2021, σε ηλικία 56 ετών, έπειτα από πολυετή μάχη με τον καρκίνο.
