Ξεκινώντας με ένα κλισέ το Internet έχει αλλάξει τις ζωές όλων μας. Παράλληλα, η εποχή σηματοδοτείται από μια οικονομική κρίση που έρχεται να ταρακουνήσει παραδοσιακά νομικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά συστήματα αμφισβητώντας δομές πάνω στις οποίες ζούσαμε τα τελευταία χρόνια. Η χρήση του Διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών μπήκε στη ζωή μας και έγινε καθημερινότητα. Δημιουργήθηκε αυτόματα η ανάγκη για αναπροσαρμογή και ίσως κατάργηση νόμων αλλά και βασικών εννοιών που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ως δεδομένων. Η έννοια της ιδιοκτησίας συγκεκριμένα όσο αφορά το περιεχόμενο έχει κλονιστεί. Η ανάγκη για διαμοιρασμό και η ευκολία με την οποία ο κόσμος ξεκίνησε να το κάνει πράξη από το Napster στο Pirate Bay και από το Facebook στο YouTube κίνησε τις παραδοσιακές νομικές διαδικασίες οι όμως φάνηκαν ανεπαρκείς και πεπερασμένες στην ψηφιακή εποχή. Παράλληλα, μεγάλες βιομηχανίες του παρελθόντος όπως οι δισκογραφικές εταιρείες κλονίστηκαν και αυτές συθέμελα και δεν κατάφεραν ποτέ να κερδίσουν την μάχη ενάντια στην πειρατεία.
Παραδοσιακά, οι κανόνες Πνευματικής Ιδιοκτησίας και το Copyright δίνουν αποκλειστικά δικαιώματα στον ιδιοκτήτη. Το κίνημα του Copyleft και κατ’ επέκταση της Ανοιχτής Αδειοδότησης ήρθε να δώσει έναν εναλλακτικό τρόπο αδειοδότησης για τη χρήση περιεχομένου που να ταιριάζει πιο πολύ στην εποχή του Ίντερνετ και των νέων τεχνολογιών και που να παρέχει περισσότερη ευελιξία σε σχέση με τους παραδοσιακούς κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας. Ορμώμενος από το κίνημα Ανοιχτού Λογισμικού, ο εναλλακτικός τρόπος αυτός αδειοδότησης έρχεται να ενισχύσει την καινοτομία και την δημιουργία και να βοηθήσει τον διαμοιρασμό και την επαναχρησιμοποίηση περιεχομένου. Ειδικά στην περίοδο οικονομικής κρίσης που διανύουμε παγκοσμίως, γίνεται αντιληπτό ότι η καινοτομία και η δημιουργία πρέπει να ενισχυθούν και να ακμάζουν χωρίς να βρίσκουν εμπόδια σε παλαιωμένα νομικά συστήματα και παρωχημένα οικονομικά μοντέλα που βρίσκονται σε εποχή παρακμής.
Πιο συγκεκριμένα, ο λόγος γίνεται για τις άδειες Creative Commons! Με λίγα λόγια οι άδειες αυτές είναι νομικά και τεχνολογικά εργαλεία πλήρως αναγνωρισμένα από δικαστήρια στα περισσότερα μέρη του κόσμου (Ελλάδα – 2007) και προσφέρουν την δυνατότητα στον δημιουργό να αποφασίσει ο ίδιος το πως θα χρησιμοποιηθεί το έργο του. Ουσιαστικά, πρόκειται για συμβόλαια που παρέχονται δωρεάν και που παραχωρούν όλα ή κάποια από τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη στο χρήστη αυτόματα όπως το δικαίωμα εγγραφής και αναπαραγωγής, το δικαίωμα δημιουργίας παράγωγων έργων ή χρήσης μερών των έργων σας, το δικαίωμα διανομής και/ή το δικαίωμα οικονομικής εκμετάλλευσης αυτών.
Η ιδέα πίσω από το Creative Commons είναι ότι κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μη θέλουν να εξασκήσουν όλα τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που τους επιφυλάσσει ο νόμος. Πολλοί άνθρωποι έχουν καταλήξει από καιρό στο συμπέρασμα ότι η επιδίωξη ολοκληρωτικής προστασίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας εμποδίζει τη διάδοση του έργου τους στο ευρύτερο δυνατό κοινό και δεν τους βοηθά να αποκτήσουν την αναγνώριση που επιθυμούν. Πολλοί επιχειρηματίες και καλλιτέχνες έχουν καταλήξει ότι προτιμούν να βασίζονται σε καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα αντί της ολοκληρωμένης προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας προκειμένου να εξασφαλίσουν καρπούς από την «επένδυση» τους σε δημιουργικότητα. Άλλοι πάλι αισθάνονται ικανοποίηση συνεισφέροντας και συμμετέχοντας σε μια δημιουργική κοινότητα διανόησης (intellectual commons). Ανεξάρτητα από το λόγο, είναι φανερό ότι πολλοί χρήστες του Διαδικτύου θέλουν να μοιράζονται γενναιόδωρα με άλλους το έργο τους, καθώς και τη δυνατότητα άλλοι να επαναχρησιμοποιούν, να τροποποιούν και να διακινούν το ίδιο αυτό έργο.
Οι άδειες Creative Commons ήδη αριθμούν πολλούς υποστηρικτές και αρχίζουν και εισχωρούν σε διάφορα κομμάτια της κοινωνίας παγκοσμίως. Πανεπιστήμια και Βιβλιοθήκες αρχίζουν και ελευθερώνουν το αρχείο τους και το παραχωρούν με άδειες Creative Commons ενισχύοντας το Κίνημα της Ανοιχτής Εκπαίδευσης. Στην Ευρώπη η EUROPEANA, η πρώτη Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, Μουσείο και Αρχείο χρησιμοποιεί Creative Commons. Επιπλέον, μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία και websites χρησιμοποιούν άδειες Creative Commons όπως το Al Jazeera και το Wired.com. Στην Ελλάδα, όλες οι αποφάσεις των Δημόσιων Αρχών που αναρτώνται στο Διαδίκτυο στο πλαίσιο του προγράμματος Διάυγεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μοναδικό όρο χρήσης την αναφορά στην πηγή. Ομοίως, όλες οι πληροφορίες στους δικτυακούς τόπους του Γραφείου του Πρωθυπουργού, του Γραφείου του Αντιπροέδρου, του OpenGov.gr και του geodata.gov.gr. Η χρήση αδειών Creative Commons ενθαρρύνονται σε όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση». Επιπλέον, διάσημα μουσικά συγκροτήματα διαμοιράζουν πλέον το έργο τους με Creative Commons όπως οι Nine Inch Nails και γνωστοί Djs που ευνοούνται ιδιαίτερα από τις άδειες καθώς το remix και η επαναχρησιμοποίηση υλικού γίνεται πιο εύκολη και φυσικά είναι νόμιμη.
Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα χρήσης των αδειών. Οι δυνατότητες των Creative Commons είναι τεράστιας σημασίας και καθώς πρόκειται για μια διεργασία που συνεχίζεται και συνεχώς εξελίσσεται ανάλογα τις ανάγκες που προκύπτουν ακόμα δεν γνωρίζουμε ακόμα που μπορούν να φτάσουν. Γίνεται όμως αντιληπτό ότι η Ανοιχτή Αδειοδότηση και η Κοινότητα αυτή των «Κοινών» (Commons) που μεγαλώνει συνεχώς ταιριάζει απόλυτα στο πνεύμα της εποχής και την ψηφιακή πραγματικότητα μας...
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Ο οργανισμός Creative Commons είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα την Μασαχουσέτη. Δημιουργήθηκε από τον Καθηγητή Lawrence Lessig, τον Hal Abelson και τον Eric Elderd σε συνέχεια του κινήματος του Ανοιχτού Λογισμικού και της Ανοιχτής Αδειοδότησης. Στην Ελλάδα τα Creative Commons καλωσορίστηκαν το 2007 και συντηρούνται από τον Οργανισμό Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα .
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο www.creativecommons.gr.
σχόλια