Ρεπορτάζ για τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων σε καταυλισμούς στην Ελλάδα, καθώς η θερμοκρασία έχει πέσει, και εν μέσω καταγγελιών για κακοδιαχείριση κονδυλίων και μη καλή προετοιμασία για τον χειμώνα, φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της η βρετανική Guardian, ως κεντρικό θέμα.
Ο απεσταλμένος της Guardian στη Θεσσαλονίκη, Patrick Kingsley, αναφέρει: «Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και το τμήμα ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ κατηγορούνται από άλλες ομάδες βοήθειας για κακοδιαχείριση ενός ταμείου πολλών εκατομμυρίων λιρών που προορίζεται για τους πλέον ευάλωτους πρόσφυγες στην Ευρώπη, αφήνοντας χιλιάδες να κοιμούνται σε συνθήκες ψύχους στην Ελλάδα.
»Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία έχει την τελική δικαιοδοσία επί των ενεργειών στους καταυλισμούς, έχει επίσης επικριθεί για την αποτυχία να χρησιμοποιήσει σχεδόν 90 εκατομμύρια ευρώ, μιας ξεχωριστής χρηματοδότησης από την ΕΕ, προκειμένου να βελτιώσει επαρκώς τις συνθήκες στους καταυλισμούς πριν από την έναρξη του χειμώνα. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας που να έχει τον συνολικό έλεγχο επί της χρηματοδότησης και των αποφάσεων στους καταυλισμούς, επιτρέπει στις περισσότερες πλευρές να αποποιούνται των ευθυνών τους».
Όπως επισημαίνει η Guardian, το τμήμα ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ, γνωστό ως Echo, έχει δώσει στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) περισσότερα από 14 εκατ. ευρώ από τον Απρίλιο, προκειμένου να προετοιμάσει περίπου 50 καταυλισμούς στην Ελλάδα για τις συνθήκες του χειμώνα -υπολογίζεται ότι περίπου 50.000 άτομα, κυρίως πρόσφυγες από τη Συρία, έχουν εγκλωβιστεί σε αυτούς τους καταυλισμούς από τον Μάρτιο. Επίσης, η Ύπατη Αρμοστεία έχει λάβει ακόμα 24 εκατ. ευρώ για άλλα έργα.
«Και οι δύο οργανώσεις κατηγορούνται από άλλες ομάδες βοήθειας για διασπάθιση αυτών των χρημάτων, μετά την αποτυχία τους να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για τον χειμώνα ή να εκκενώσουν δεκάδες καταυλισμούς, πριν χιονίσει στην Ελλάδα στις αρχές Δεκεμβρίου». Σύμφωνα με τη Guardian, εκτός από το να παρέχει πιο ζεστά κλινοσκεπάσματα και ρούχα, η UNHCR αναμενόταν να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρήματα για να μετακινήσει πρόσφυγες από τις σκηνές σε θερμαινόμενα κοντέινερς ή κανονικά καταλύματα, να θερμάνει άλλα κοντέινερς όπου έμεναν άλλοι πρόσφυγες, να παρέχει ζεστό νερό και να εγκαταστήσει δάπεδα για όσους εξακολουθούν να μένουν σε σκηνές.
Ωστόσο, μήνες αφότου διανεμήθηκαν αυτά τα χρήματα, περίπου οι μισοί από τους πρόσφυγες που διέμεναν στους καταυλισμούς δεν είχαν μεταφερθεί σε κανονικά καταλύματα, πριν την έναρξη του χειμώνα, τονίζει το δημοσίευμα. Από τους 45 καταυλισμούς, που ήταν ακόμη ενεργοί στις αρχές του Δεκεμβρίου, η Guardian επισκέφτηκε ή είχε ενημερωθεί για τουλάχιστον 15 που δεν είχαν ακόμη αναπροσαρμοστεί όταν ξεκίνησε η χιονόπτωση στη βόρεια Ελλάδα. Η Ύπατη Αρμοστεία παραδέχθηκε ότι η ίδια γνωρίζει μόνο οκτώ καταυλισμούς, όπου όλοι οι κάτοικοι έχουν μετακινηθεί από τις σκηνές σε προκατασκευασμένα κοντέινερ.
Μάλιστα, η Guardian επισημαίνει πως σε πρόσφατο βίντεο της Ύπατης Αρμοστείας, που προωθήθηκε από την Echo, οι δύο οργανισμοί χαιρέτισαν την επιτυχία του έργου τους για την προετοιμασία ενόψει χειμώνα. Στις αρχές Δεκεμβρίου, η ΕΕ δήλωσε επίσης ότι η Ελλάδα ήταν αρκετά ασφαλής προκειμένου να επιστρέψουν σε αυτή πρόσφυγες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ωστόσο, πρόσφυγες και ανεξάρτητες ομάδες βοήθειας υποστηρίζουν ότι η Echo και η UNHCR, είχαν αγνοήσει αρχικά τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ο επικεφαλής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα, Loic Jaeger, περιέγραψε την κατάσταση ως αποτυχία.
«Είμαστε εξοργισμένοι για τις θετικές ανακοινώσεις [από UNHCR και ΕΕ] που είναι πλήρως αποσυνδεδεμένες από την πραγματικότητα», τονίζει ο Jaeger, σε δηλώσεις του πριν η UNHCR αρχίσει να παραδέχεται τα λάθη στις 9 Δεκεμβρίου. Επισημαίνει ότι προσπαθούν να παρουσιάσουν την κατάσταση σαν να είναι εντάξει, κάτι που δεν ισχύει, καθώς στα νησιά δεν υπάρχει προετοιμασία για τον χειμώνα ενώ στη βόρεια Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται σε σκηνές μες στο χιόνι. «Τι γίνεται με όλα αυτά τα χρήματα; Ποιος ελέγχει; Πού είναι η έκθεση από την ΕΕ ή τη UNHCR με την αξιολόγηση του τι πρέπει ακόμη να γίνει; Πού είναι η διαφάνεια; Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του τι ισχυρίζονται και ποια είναι η πραγματικότητα», υπογραμμίσει ο Jaeger.
Σε τρία στρατόπεδα τα οποία επισκέφθηκε ο Guardian, τρεις πρόσφυγες με νεογέννητα μωρά κατήγγειλαν τις συνθήκες στις οποίες βρίσκονται εκείνοι και τα παιδιά τους. «Κάνει πολύ κρύο εδώ για ένα μωρό», δήλωσε η Sonya, μία 17χρονη Κούρδισσα από τη Συρία, της οποίας το πρώτο παιδί γεννήθηκε πρόωρα την εβδομάδα που χιόνισε στη Θεσσαλονίκη.
Σε ερώτηση της Guardian, τόσο η Ύπατη Αρμοστεία όσο και η ΕΕ, δημοσίευσαν μία κατανομή των δαπανών τους για την προετοιμασία για τον χειμώνα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότερα από 21.000 άτομα τοποθετήθηκαν σε κανονικά καταλύματα, αλλά περίπου 20.000 παρέμεναν στους καταυλισμούς στις αρχές Δεκεμβρίου. Αξιωματούχοι και από τους δύο οργανισμούς, κατηγόρησαν εν μέρει την ελληνική κυβέρνηση με την ανεπάρκεια ταμειακών διαθεσίμων, για την αποτυχία να φιλοξενήσει σωστά τους πρόσφυγες.
Απαντώντας, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής στην Ελλάδα, δήλωσε πως παρότι είναι υπεύθυνο για τους καταυλισμούς, έχει περιορισμένες δυνατότητες λόγω έλλειψης ανεξάρτητης χρηματοδότησης. Όπως σημειώνει η Guardian, τα κονδύλια της ΕΕ είναι διασκορπισμένα στον ελληνικό στρατό και σε άλλα ελληνικά ιδρύματα -και στην UNHCR και 13 άλλους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς και φιλανθρωπικά ιδρύματα- και όχι στο ίδιο το υπουργείο Μετανάστευσης.
«Δεν έχουμε δικούς μας πόρους», δήλωσε ο Νίκος Ράγκος, περιφερειακός συντονιστής του υπουργείου για τη Βόρεια Ελλάδα. «Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πιέζουμε και να πιέζουμε τους εταίρους μας στην Echo, την Ύπατη Αρμοστεία και μεγάλες ΜΚΟ ... [οι οποίοι] δεν μπορούν να υπερβούν τις εσωτερικές τους διαδικασίες για να παρέχουν βοήθεια πιο γρήγορα».
«Το συνεχιζόμενο παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών αναδεικνύει το επίπεδο της αποδιοργάνωσης στην ανταπόκριση στην ελληνική προσφυγική κρίση», τονίζει η Guardian, σημειώνοντας ότι από έρευνα μηνών διαπίστωσε ότι η ΕΕ, η Ύπατη Αρμοστεία, μεγάλες ΜΚΟ, η ελληνική κυβέρνηση και ο ελληνικός στρατός, όλοι χρησιμοποιούν την απουσία μιας σαφούς ιεραρχικής κλίμακας για να αποποιηθούν την ευθύνη για το δυσλειτουργικό σύστημα.
Επιπλέον, η Guardian διαπίστωσε, μεταξύ άλλων, ότι η Echo διένειμε σχεδόν 190 εκατομμύρια ευρώ σε μια ομάδα σημαντικών οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων που εργάζονται στους ελληνικούς καταυλισμούς προσφύγων -χωρίς να διασφαλίσει ότι η ενίσχυση θα διαμοιραζόταν εξίσου σε όλους τους καταυλισμούς. Μόνο λίγοι έχουν συγκεκριμένη χρηματοδότηση για όλο το φάσμα των υπηρεσιών που προσφέρονται από τις φιλανθρωπικές οργανώσεις. Τέλος, ομάδες ισχυρίζονται ότι οι αποδέκτες της χρηματοδότησης από την ΕΕ συχνά αργούν να την ξοδέψουν, αναγκάζοντας μικρότερες ομάδες εθελοντών να χρησιμοποιούν τους περιορισμένους πόρους τους για να καλύψουν τα κενά.
