Μετά τις πλημμύρες, επακόλουθο της κακοκαιρίας Daniel, στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας αναδύονται σοβαρά υγειονομικά ζητήματα.
Η Lifo επικοινώνησε με τον Θανάση Τσακρή, καθηγητή Μικροβιολογίας, διευθυντή του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής και αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ, προκειμένου με την γνώση και την εμπειρία του να αποτυπώσει τους βραχυπρόθεσμους αλλά και μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία των κατοίκων των περιοχών, οι οποίες επλήγησαν.
«Μεγάλος και άμεσος κίνδυνος και για τους κατοίκους, και για τα μέλη των σωστικών συνεργείων προέρχεται από ασθένειες κυρίως υδατογενείς, καθώς και μεταδιδόμενες με κουνούπια ή τρωκτικά:
-τη λεπτοσπείρωση ή πυρετό των βάλτων (που προκαλεί από υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία και μυαλγίες έως και, πιο σπάνια, μηνιγγίτιδα, ίκτερο ή νεφρική ανεπάρκεια),
-την ηπατίτιδα Α,
- τη σαλμονέλλωση (που προκαλείται από νερό μολυσμένο από κόπρανα ανθρώπων και ζώων),
-την καμπυλοβακτηριδίωση,
-την ιογενή γαστρεντερίτιδα,
-ακόμα και τη χολέρα – όχι και τόσο πιθανό αλλά όχι και απίθανο δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν» ανέφερε ο καθηγητής.
Σε πρώτη φάση, σύμφωνα με τον ίδιο, επείγει να οργανωθούν εμβολιασμοί στις πληγείσες περιοχές για ηπατίτιδα Α και τυφοειδή πυρετό, ως μια πρώτη θωράκιση. «Και, φυσικά, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος λοίμωξης από ιούς και παράσιτα που μεταφέρονται με κουνούπια, όπως είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου. Άλλωστε, αναμένεται οι πληθυσμοί των κουνουπιών να αυξηθούν δραματικά στις πληγείσες περιοχές», προσθέτει.
Σε ό,τι αφορά τους άμεσους, αλλά και τους πιο μακροπρόθεσμους κινδύνους ο Θανάσης Τσακρής σημειώνει πως «το αυξημένο στρες που υφίστανται και η κακουχία ενδέχεται να προκαλέσουν εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος σε πολλούς κατοίκους της Θεσσαλίας, γι' αυτό και είναι αναγκαίο να οργανωθούν εμβολιασμοί για παρωτίτιδα/ιλαρά/ερυθρά, για έρπητα ζωστήρα και διφθερίτιδα/τέτανο (ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν κάνει τις αναμνηστικές δόσεις). Ειδικά για τα παιδιά είναι απαραίτητος είναι ο εμβολιασμός κατά της διφθερίτιδας και διαφόρων μορφών μηνιγγίτιδας στις περιπτώσεις που το πρόγραμμα εμβολιασμού δεν έχει ολοκληρωθεί».
Τέλος, η παράμετρος της ψυχικής υγείας πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στην αντιμετώπιση της «επόμενης μέρας», σύμφωνα με τον καθηγητή. Επικαλείται έρευνα που διεξήχθη πρόσφατα στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία κατέδειξε ότι η πιθανότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών και νοσημάτων (μετατραυματικό στρες, κρίσεις αϋπνίας, κατάθλιψη, ακόμα και ψύχωση) είναι 4-9 φορές μεγαλύτερη για όσους έχουν βιώσει πλημμυρικά φαινόμενα.
«Να υπάρξουν κινητές υγειονομικές μονάδες»
Σε ερώτημα αν κάποιοι από τους κατοίκους ή από τους διασώστες παρατηρήσουν κάποια συμπτώματα είτε δερματικά, είτε παθολογικά πώς πρέπει να αντιδράσουν δεδομένης και της καταστροφής και σε υγειονομικές υποδομές σε κάποιες περιοχές, ο Θανάσης Τσακρής τόνισε την ανάγκη σύστασης κινητών υγειονομικών μονάδων. «Οι υγειονομικές αρχές της χώρας είναι εκείνες που οφείλουν πρώτες να αντιδράσουν. Σε μια τέτοιας έκτασης καταστροφή πρέπει να υπάρξουν κινητές υγειονομικές μονάδες για την παροχή ιατρικής βοήθειας στους κατοίκους. Ας μην ξεχνάμε ότι άτομα από ευπαθείς ομάδες δεν μπορούν καν εδώ και μέρες να πάρουν τα φάρμακά τους. Η χορήγηση προληπτικής φαρμακευτικής αγωγής για λεπτοσπείρωση σε όσους έχουν εκτεθεί στα μολυσμένα ύδατα και η διανομή αντικουνουπικών προϊόντων είναι από τα πρώτα σημαντικά βήματα στη διαχείριση της κρίσης. Ταυτόχρονα, χρειάζεται εκτίμηση κινδύνου για κάθε νόσημα που ελλοχεύει και συνεχής επιτήρηση».
Οι κίνδυνοι σε νερό και τρόφιμα
Όσον αφορά τους κινδύνους από το νερό και τα τρόφιμα ο καθηγητής Μικροβιολογίας «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου». «Ειδικά στο νερό οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι, για μετάδοση όλων των υδατογενών νοσημάτων που προανέφερα. Θυμηθείτε τι έγινε στην Ουκρανία: στις πλημμύρες που ακολούθησαν την καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόφκα, τον Ιούνιο, το πόσιμο νερό μολύνθηκε με παθογόνα βακτήρια 28.000 φορές πάνω από τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια. Μόνο εμφιαλωμένο, λοιπόν, αφού μάλλον δεν υπάρχει δυνατότητα για βράσιμο νερού. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, επομένως και ψυγεία, τα νωπά τρόφιμα έχουν αλλοιωθεί. Ακόμα και συσκευασμένα τρόφιμα που έχουν έρθει σε επαφή με τα λιμνάζοντα νερά είναι πιθανότατα ακατάλληλα για βρώση. Το ίδιο ισχύει για λαχανικά και φρούτα – όσα έχουν απομείνει στις πλημμυρισμένες καλλιέργειες».
Μπορεί να κινδυνέψουν γειτονικές περιοχές που δεν επλήγησαν άμεσα;
Αναφορικά με το ενδεχόμενο να μετακυλιστούν σε άλλες γειτονικές περιοχές οι απειλές είτε από τον υδροφόρο ορίζοντα είτε από την ατμόσφαιρα ο Θανάσης Τσάκρης ήταν σαφής:
«Το μολυσμένο νερό δεν υπάρχει μόνο στα «επίσημα» δίκτυα ύδρευσης αλλά και σε ρυάκια, πηγές και ποτάμια. Το νερό στις πλημμυρισμένες περιοχές μπορεί να μολύνει το πόσιμο νερό και σε γειτονικές περιοχές. Ορισμένα μικρόβια από τα επιφανειακά ύδατα μπορούν να εισέλθουν στα υπόγεια ύδατα και να επηρεάσουν πηγάδια πόσιμου νερού και δημοτικά συστήματα νερού που χρησιμοποιούν υπόγεια ύδατα. Επίσης, ορισμένα παθογόνα μικρόβια μπορούν δυνητικά να μεταφερθούν και από την ατμόσφαιρα (π.χ. αν υπάρχουν νεκρά ζώα σε αποσύνθεση). Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι αναμφίβολα «ναι».»
Τέλος ερωτώμενος σχετικά με το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η περιοχή προκειμένου να θεωρηθεί υγειονομικά ασφαλής ο καθηγητής τόνισε πως εξαρτάται από συγκεκριμένα πράγματα. «Αυτό θα εξαρτηθεί από πόσο γρήγορη και αποτελεσματική θα είναι η διαχείριση της κρίσης. Εξαρτάται από το πόσο σύντομα θα απομακρυνθούν τα νερά, θα καθαριστεί η περιοχή από φερτά υλικά, λάσπες, νεκρά ζώα κ.τ.λ. Μετά πόσο σύντομα θα γίνει η αποκατάσταση της υδροδότησης και του αποχετευτικού συστήματος. Σίγουρα θα χρειαστεί χρόνος και εντατικοί έλεγχοι για το νερό και κυρίως έργα για την πρόληψη τέτοιων πλημμυρικών φαινομένων. Κάθε πρόβλεψη αυτή τη στιγμή θα ήταν παρακινδυνευμένη και άστοχη», καταλήγει.
