Οι New York Times δημοσίευσαν ένα μακροσκελές άρθρο σύμφωνα με το οποίο οι ελληνικές αρχές εγκαταλείπουν πρόσφυγες και μετανάστες στα ανοικτά των θαλάσσιων συνόρων της.
«Η ελληνική κυβέρνηση απέλασε στα κρυφά περισσότερους από 1.000 πρόσφυγες, από τα σύνορα της Ευρώπης τους τελευταίους μήνες, οδηγώντας τους με βάρκες στην άκρη των ελληνικών χωρικών υδάτων και εγκαταλείποντάς τους σε φουσκωτά σκάφη και, μερικές φορές, σε σωσίβιες λέμβους με υπεράριθμους επιβάτες», υποστηρίζουν οι δημοσιογράφοι Patrick Kingsley και Karam Shoumali, που επικαλούνται τρία ανεξάρτητα παρατηρητήρια, δύο ακαδημαϊκούς ερευνητές αλλά και την τουρκική ακτοφυλακή.
Οι NYT κατέγραψαν τις μαρτυρίες πέντε ατόμων που ισχυρίζονται πως βρέθηκαν σε μία από αυτές τις βάρκες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρείχαν βίντεο και φωτογραφικό υλικό - σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ. «Πολλοί Έλληνες έχουν αγανακτήσει καθώς δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που αναζητούν άσυλο μαραζώνουν σε ελληνικά νησιά. Τώρα, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία πως η νέα, συντηρητική κυβέρνηση έχει μία νέα μέθοδο για να τους κρατάει εκτός» της χώρας.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τουλάχιστον 1.072 άνθρωποι που αναζητούσαν άσυλο επαναπροωθήθηκαν στη θάλασσα από Έλληνες αξιωματικούς, σε τουλάχιστον 31 ξεχωριστές επιχειρήσεις απελάσεων.
«Ήταν απάνθρωπο», λέει η Najma al-Khatib, μια 50χρονη δασκάλα από τη Συρία που υποστηρίζει ότι Έλληνες αξιωματικοί με καλυμμένα πρόσωπά, απομάκρυναν απροειδοποίητα αυτήν και 22 ακόμα άτομα, συμπεριλαμβανομένων δύο μωρών, από ένα κέντρο κράτησης στη Ρόδο. Κατά την ίδια, η επιχείρηση έγινε μέσα στο σκοτάδι και οι ελληνικές αρχές τους εγκατέλειψαν σε μία σωσίβια λέμβο χωρίς κουπιά ή μηχανή, προτού διασωθούν από την τουρκική ακτοφυλακή.
«Έφυγα από τη Συρία υπό τον φόβο των βομβαρδισμών, αλλά όταν συνέβη αυτό ευχόμουν να είχα πεθάνει από μία βόμβα», δήλωσε στους New York Times. «Παράνομες με βάση το διεθνές δίκαιο, αυτές οι απελάσεις είναι η πλέον ευθεία απόπειρα ενός ευρωπαϊκού κράτους να μπλοκάρει την μετανάστευση διά θαλάσσης με δικές της δυνάμεις, από την κορύφωση της μεταναστευτικής κρίσης το 2015. Τότε η Ελλάδα ήταν η βασική ανοικτή δίοδος για πρόσφυγες και μετανάστες που επιχειρούσαν να εισέλθουν στην Ευρώπη».
Η ελληνική κυβέρνηση διαψεύδει κατηγορηματικά
«Οι ελληνικές αρχές δεν συμμετέχουν σε μυστικές-παράνομες δραστηριότητες» απαντά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας. «Η Ελλάδα έχει αποδεδειγμένο ιστορικό τήρησης του διεθνούς δικαίου, των συμβάσεων και των πρωτοκόλλων».
Από την πλευρά τους, ανεξάρτητα παρατηρητήρια και ερευνητές που επικαλούνται οι NYT επιμένουν πως η ελληνική κυβέρνηση παίρνει «ολοένα και περισσότερο την κατάσταση στα χέρια της»: «Για παράδειγμα μετανάστες εξωθήθηκαν σε λέμβους που σε μερικές περιπτώσεις έμπαζαν νερά, και αφέθηκαν παρασυρθούν από τα ρεύματα μεταξύ τουρκικών και ελληνικών χωρικών υδάτων, ενώ άλλοι εγκαταλείφθηκαν στις βάρκες τους, αφού Έλληνες αξιωματούχοι αχρήστευσαν τις μηχανές τους».
«Αυτά τα pushback είναι εντελώς παράνομα από κάθε άποψη, τόσο με βάση το διεθνές όσο και το ευρωπαϊκό δίκαιο», λεέι ο καθηγητής François Crépeau, ειδικός στο διεθνές δίκαιο και πρώην εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών. «Είναι μία ανθρωπιστική καταστροφή», σχολιάζει.
«Οι Έλληνες έδειχναν παλιότερα πολύ μεγαλύτερη κατανόηση για την φρικτή κατάσταση των μεταναστών. Αλλά πολλοί έχουν αγανακτήσει και έχουν γίνει εχθρικοί μετά από μισή δεκαετία κατά την οποία οι ευρωπαϊκές χώρες προσέφεραν σχετικά περιορισμένη βοήθεια στην Ελλάδα, ενώ δεκάδες χιλιάδες μετανάστες μαράζωναν σε ρυπαρούς καταυλισμούς υπερφορτωμένων ελληνικών νησιών».
«Μετά την περσινή εκλογή μιας νέας, συντηρητικής κυβέρνησης υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, η Ελλάδα υιοθέτησε πολύ πιο σκληρή γραμμή απέναντι σε μετανάστες και συχνά πρόσφυγες πολέμου από την Συρία, που αποπλέουν από τις τουρκικές ακτές για την Ευρώπη», γράφουν οι NYT.
«Η πιο σκληρή προσέγγιση έρχεται σε μία περίοδο που κλιμακώνεται η ένταση με την Τουρκία, η οποία έχει επιβαρυνθεί με 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, πολύ περισσότερους από οποιοδήποτε άλλο κράτος».
«Η Ελλάδα θεωρεί ότι η Τουρκία έχει προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει ως όπλο (σ.σ εργαλειοποιήσει) τις ροές μεταναστών και προσφύγων για να εντείνει την πίεση στην Ευρώπη. Όμως ενέτεινε την πίεση και στην Ελλάδα σε μία περίοδο που τα δύο έθνη και άλλοι φιλονικούν για αμφισβητούμενα οικόπεδα με φυσικό αέριο στην ανατολική Μεσόγειο»
«Επί σειρά ημερών στα τέλη του Φεβρουαρίου και στις αρχές Μαρτίου, οι τουρκικές αρχές έβαζαν σε λεωφορεία χιλιάδες μετανάστες με κατεύθυνση τα ελληνικά σύνορα, σε μια προσπάθεια να πυροδοτήσουν μια αντιπαράθεση, που οδήγησε σε πυροβολισμό τουλάχιστον ενός Σύρου πρόσφυγα και στις άμεσες εξωδικαστικές απελάσεις εκατοντάδων μεταναστών που έφτασαν στην ελληνική επικράτεια.
«Για χρόνια, Έλληνες αξιωματούχοι κατηγορούνταν κατά καιρούς για παρεμπόδιση και απελάσεις προσφύγων - μεταναστών, συνήθως πριν οι βάρκες τους αγγίξουν ελληνικό χώμα. Όμως ειδικοί λένε πως η στάση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της πανδημίας κάθε άλλο από συντονισμένη και συστηματική ήταν. Αρνήθηκαν σε εκατοντάδες μετανάστες και πρόσφυγες το δικαίωμα να διεκδικήσουν άσυλο, ακόμα και μετά την άφιξη τους σε ελληνικό έδαφος, και τους απαγορεύθηκε να ασκήσουν έφεση στην απέλασή τους».
«Άδραξαν την στιγμή», λέει ο καθηγητής Crépeau για την ελληνική πλευρά. «Ο κορωνοϊός παρείχε ένα παράθυρο ευκαιρίας για να κλείσουν τα εθνικά σύνορα σε όποιον ήθελαν».
«Ενθαρρυμένη από την έλλειψη συστηματικής κριτικής από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου το ζήτημα της μετανάστευσης έπληξε την πολιτική, η Ελλάδα έχει σκληρύνει την προσέγγισή της στην Ανατολική Μεσόγειο τους τελευταίους μήνες», μεταδίδουν οι NYT.
«Μετανάστες που κατέφτασαν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία αναγκάστηκαν σε αρκετές περιπτώσεις να επιβιβαστούν σε φουσκωτές λέμβους, που κάποιες φορές έμπαζαν νερό, και αφέθηκαν στα όρια μεταξύ τουρκικών και ελληνικών υδάτων. Τα ρεύματα τους παρέσυραν και τελικά διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή.»
«Αυτή η πρακτική είναι χωρίς προηγούμενο στην Ελλάδα», λέει η Niamh Keady-Tabbal, διδακτορική ερευνήτρια στο Ιρλανδικό Κέντρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ένα από τα πρώτα που κατέγραψε το φαινόμενο. Η Tabbal κατηγορεί τις ελληνικές αρχές ότι χρησιμοποιούν τον σωστικό εξοπλισμό για να απελαύνουν παρανόμως ανθρώπους που αναζητούν άσυλο, κάνοντας λόγο για «βίαιο και φανερό μοτίβο pushback από αρκετά νησιά του Αιγαίου».
Η al-Khatib αφηγήθηκε στους NYT την δική της περιπέτεια από τη Συρία ως τα σύνορα της Ελλάδας. Εισήλθε στην Τουρκία τον περασμένο Νοέμβριο, μαζί με τους δύο γιους της, ηλικίας 12 και 14 ετών αντίστοιχα, ξεφεύγοντας από την ανάπτυξη του συριακού στρατού. Ο σύζυγός της, που είχε εισέλθει στην Τουρκία αρκετές εβδομάδες νωρίτερα, πέθανε από καρκίνο.
Με ελάχιστες προοπτικές στην Τουρκία, η οικογένεια προσπάθησε τρεις φορές να περάσει στην Ελλάδα με βάρκα. Την πρώτη, τον περασμένο Μάιο, δεν τα κατάφεραν γιατί δεν εμφανίστηκε ο διακινητής τους. Την δεύτερη, τον Ιούνιο, τους εντόπισαν οι ελληνικές αρχές και τους εξώθησαν πάλι πίσω από τα τουρκικά σύνορα.
Στην τρίτη τους απόπειρα, στις 23 Ιουλίου περί τις 7π.μ, έφτασαν στο νησί της Ρόδου, κατά τα λεγόμενά της, «που συνάδουν και με τις μαρτυρίες τεσσάρων ακόμα επιβατών» που μίλησαν στους NYT. «Τέθηκαν υπό κράτηση από την ελληνική αστυνομία και μεταφέρθηκαν σε ένα μικρό, πρόχειρο κέντρο κράτησης αφού παρέδωσαν τα προσωπικά τους έγγραφα.»
Με υλικό από βίντεο που τράβηξαν δύο από τους επιβάτες, ένας ρεπόρτερ των Times κατάφερε να εντοπίσει το σημείο, δίπλα στο λιμάνι του νησιού, και να επισκεφθεί τον καταυλισμό. Αξιωματικός της ακτοφυλακής και μέλος των τοπικών αρχών υποστήριξαν πως ο χώρος είναι στην δικαιοδοσία της αστυνομίας του λιμανιού.
Παλαιστίνιος πρόσφυγας που μένει σε κλειστό σφαγείο δίπλα στον καταυλισμό, επιβεβαίωσε πως η κα al-Khatib είχε βρεθεί εκεί, περιγράφοντας πως θυμάται να της μιλά μέσα από τον φράκτη και να της αγοράζει χάπια για την υπέρταση, όταν οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν να την προμηθεύσουν.
«Το απόγευμα της 26ης Ιουλίου, η κα al-Khatib και άλλοι που είχαν τεθεί υπό κράτηση, λένε ότι αξιωματικοί της αστυνομίας τους φόρτωσαν σε ένα λεωφορείο και τους είπαν ότι θα μεταφέρονταν σε καταυλισμό σε άλλο νησί και από εκεί στην Αθήνα. Αντί για αυτό όμως, αξιωματικοί με καλυμμένα πρόσωπα τους επιβίβασαν σε δύο σκάφη και τους έβγαλαν στην θάλασσα, πριν τους ρίξουν σε λέμβους στα σύνορα με την Τουρκία».
«Μέσα στην ταραγμένη θάλασσα, οι επιβάτες, μεταξύ των οποίων ήταν και δύο μωρά, αναγκάστηκαν να βγάλουν τα νερά από την λέμβο με τα χέρια τους και τελικά διασώθηκαν στις 4:30 τα ξημερώματα από την τουρκική ακτοφυλακή, σύμφωνα με αναφορά της υπηρεσίας που συνοδεύτηκε από φωτογραφία της al-Khatib καθώς αποβιβάζεται από την βάρκα».
Η γυναίκα προσπάθησε να επιστρέψει στην Ελλάδα, για τέταρτη φορά, στις 6 Αυγούστου, αλλά κατά τα λεγόμενά της η λέμβος στην οποία επέβαινε παρεμποδίστηκε από Έλληνες αξιωματικούς στα ανοικτά της Λέσβου, που αφαίρεσαν τα καύσιμα από την μηχανή και τους ώθησαν πάλι σε τουρκικά νερά.
«Στις 13 Μαΐου, ο Amjad Naim, ένας 24χρονος φοιτητής νομικής από την Παλαιστίνη ήταν μεταξύ μιας ομάδας 30 μεταναστών που ανακόπηκε από τις ελληνικές αρχές καθώς προσέγγιζαν τις ακτές της Σάμου. Μεταφέρθηκαν σε δύο μικρές λέμβους που άρχισαν να χάνουν αέρα κάτω από το βάρος των περισσότερων επιβατών. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε δύο άλλες βάρκες και επαναπροωθήθηκαν σε τουρκικά νερά.»
Σύμφωνα με τους New York Times, βίντεο που τράβηξε ο Naim με το κινητό του, δείχνει δύο βάρκες να εξωθούνται στα ανοικτά από ένα μεγάλο, λευκό σκάφος. Το βίντεο δημοσιεύτηκε και από την τουρκική ακτοφυλακή, δείχνοντας τους επιβάτες των συγκεκριμένων βαρκών να διασώζονται από την τουρκική ακτοφυλακή αργότερα μέσα στην ημέρα.
Μετανάστες και πρόσφυγες έχουν επίσης αφεθεί στις βάρκες με τις οποίες καταφτάνουν, αφού πρώτα Έλληνες αξιωματικοί αχρηστεύσουν τις μηχανές τους, σύμφωνα με επιζώντες και ερευνητές που επικαλούνται οι NYT. «Σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, μετανάστες εγκαταλείφθηκαν στην ακατοίκητη νήσο Ciplak, σε τουρκικά νερά, αντί να τοποθετηθούν σε σωσίβιες λέμβους.
«Αρκετές οργανώσεις δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουν καταγράψει πως οι ελληνικές αρχές έχουν μαζέψει μετανάστες που ζουν νόμιμα στην Ελλάδα και τους απελαύνουν χωρίς νομική προσφυγή, από τον ποταμό Έβρο, που χωρίζει την Ελλάδα από την Τουρκία», υποστηρίζουν οι δύο αρθρογράφοι.
Οι Times αναφέρονται στην περίπτωση του Feras Fattouh, 30χρονου τεχνικού ακτινολογικών μηχανημάτων που συνελήφθη στις 24 Ιουλίου στην Ηγουμενίτσα από την αστυνομία. Κατά το ρεπορτάζ, ο Fattouh έμενε νόμιμα στην Ελλάδα από τον Νοέμβριο του 2019, μαζί με τον γιο και την σύζυγό του, σύμφωνα με αποδεικτικά στοιχεία που επέδειξε στους Times.
Αφού κρατήθηκε στην Ηγουμενίτσα, ο κ. Fattouh λέει πως των λήστεψαν (σ.σ του πήραν τα προσωπικά αντικείμενα) και τον οδήγησαν περίπου 400 μίλια ανατολικά στα τουρκικά σύνορα, όπου τον έβαλαν μαζί με άλλους δεκαοχτώ σε ένα πλοιάριο και τους πέρασαν στην άλλη όχθη του ποταμού. Ο γιος του και η γυναίκα του παραμένουν στην Ελλάδα.
«Οι Σύροι υποφέρουν στην Τουρκία» λέει ο κ. Fattouh. «Υποφέρουμε και στην Ελλάδα. Πού υποτίθεται πως πρέπει να πάμε;»
Η Ylva Johansson που επιβλέπει την μεταναστευτική πολιτική στην Κομισιόν, εκφράζει τον προβληματισμό της για τις κατηγορίες αυτές, προσθέτοντας πως δεν έχει δικαιοδοσία να τις διερευνήσει. «Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα ευρωπαϊκά μας σύνορα παραβιάζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ευρωπαϊκές αξίες», σχολιάζει σε ένα email. «Ο έλεγχος των συνόρων πρέπει να γίνεται με σεβασμό στα στοιχειώδη δικαιώματα».
Με πληροφορίες από New York Times
σχόλια