Σε ένα διαμέρισμα στο Περιστέρι, ο Άγγελος Μιτσιάλης συγκατοικεί αυτήν τη στιγμή με δεκαπέντε χνουδωτά πλάσματα, μια και είναι ένας από τους διασώστες κουνελιών της Αθήνας.
Οι σελίδες και οι ομάδες που υπάρχουν στο ελληνικό Facebook με δημοσιεύσεις που αφορούν τα συγκεκριμένα ζώα είναι γύρω στις δέκα με δεκαπέντε, ο ίδιος χρησιμοποιεί το «γύρω» για κάτι μετρήσιμο, αφού κάποιες είναι ανενεργές, ενώ άλλες συγκεντρώνουν χιλιάδες άτομα, διαδικτυακά τουλάχιστον.
Πριν από τρία χρόνια, μαζί με τη φίλη του Δήμητρα Φλέσσα, αποφάσισαν να αποκτήσουν ένα κουνέλι. «Δεν είναι ότι ψάχναμε κάτι ιδιαίτερο σε κατοικίδιο, έγινε αυτό που λένε ότι το ζώο σε διαλέγει», όπως περιγράφει εκείνος.
«Κάναμε το σύνηθες λάθος και πήγαμε να αγοράσουμε. Μέσα από το πρώτο μας κουνέλι, τη Νέλλη, μάθαμε πράγματα γι’ αυτά τα ζώα με τον δύσκολο τρόπο. Άρχισε να αρρωσταίνει και τότε μπήκαμε σε μια διαδικασία έρευνας, ψάχναμε να βρούμε τι κάναμε λάθος. Ενώ ήμασταν έξω από το κτηνιατρείο και περιμέναμε το ζωάκι να εγχειριστεί, καθώς ήταν σε πρώιμο στάδιο καρκίνου της μήτρας, ήρθε και χώθηκε στην αγκαλιά μου. Αυτή ήταν η στιγμή που αρχίσαμε να δενόμαστε, που άρχισε να μεγαλώνει το άγχος μου αν θα τα καταφέρει. Η Νέλλη είναι μια χαρά στην υγεία της μέχρι σήμερα, μάλιστα, όταν ξύπνησε από τη νάρκωση, έκανε τη ζωή των κτηνιάτρων δύσκολη, μας έλεγαν “ελάτε να την πάρετε, μας έχει φάει τα πάντα”».
Θα ήταν ιδανικό να μαθαίνουν τα παιδιά, μέσα από τη διαδικασία της εκπαίδευσης, να σέβονται τα ζώα, γιατί στην ουσία μαθαίνουν να σέβονται κάτι πιο αδύναμο από εκείνα. Νομίζουμε πως αυτό θα είχε νόημα και άλλες, σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις.
Μετά από αυτή την περιπέτεια άρχισαν να διαβάζουν για τις ανάγκες των κουνελιών, να είναι ενεργοί σε πολλές ομάδες των social media. Με κάποιες από αυτές κρατάνε ακόμα επαφή, με άλλες διαφωνούν στο ζήτημα των κτηνιάτρων, καθώς και οι δύο υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν όλοι τα κουνέλια και προτείνουν μόνο εκείνους που έχουν αναλάβει πολλαπλά περιστατικά. Υιοθέτησαν άλλα πέντε δικά τους, ενώ ο Άγγελος φροντίζει και φιλοξενεί προσωρινά όσα κουνέλια βρίσκει στον δρόμο. Μαζί προσπαθούν να τους βρουν σπίτια, ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να ενημερωθούν γι’ αυτά.
«Δεν θέλουμε να δώσουμε ένα ζώο στον πρώτο που θα μας πει ότι το θέλει, πρώτα θα του πούμε πόσο κοστίζει η φροντίδα του, θα τον ενημερώσουμε για την κατάσταση της υγείας του και για το τι πρέπει να παρακολουθεί, αφού βέβαια έχει δεχτεί ότι θα παρακολουθούμε κι εμείς την πορεία του, ότι θα ρωτάμε γι’ αυτό. Κανείς δεν θα πάρει άρρωστο κουνέλι από εμάς, πρώτα θα το φροντίσουμε και μετά θα το δώσουμε».
Η δική τους ομάδα λέγεται voice of rabbits και τη διαχειρίζονται από κοινού, ο Άγγελος από την Αθήνα και η Δήμητρα από τη Ρόδο. Όπως λέει εκείνη, άλλαξαν πολλά στην καθημερινότητά της τα τελευταία χρόνια, κυρίως το πώς περνάει τον ελεύθερο χρόνο της. «Έχω φτιάξει το πρόγραμμά μου έτσι ώστε να είμαι συνεπής στη σχολή μου, να είμαι παρούσα στο κομμάτι της ενημέρωσης σχετικά με τα κουνέλια και, φυσικά, να βοηθάω σε όσα περιστατικά εγκατάλειψης προκύπτουν. Η αλήθεια είναι πως αφιερώνω αμέτρητες ώρες στον εθελοντισμό, δεν είναι λίγες οι φορές που προκύπτει κάτι επείγον. Στην αρχή κουραζόμουν πάρα πολύ και ουκ ολίγες φορές ένιωθα πως μου έπεσαν όλα μαζεμένα. Πλέον γνωρίζουν αρκετοί από τον κύκλο μου ότι έχω δώσει βάρος σε αυτό το κομμάτι και συχνά με προσεγγίζουν για να ενημερωθούν».
Ενώ λοιπόν σπουδάζει στο τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, έχει αναλάβει να απαντά στις απορίες όσων θέλουν να φροντίσουν σωστά το κουνέλι τους, διαχειρίζεται το κομμάτι των εκκλήσεων για οικονομική βοήθεια, αναζητά σε όλες τις ομάδες, είτε αυτές ασχολούνται μόνο με κουνέλια είτε όχι, δημοσιεύσεις γι' αυτά που έχουν εγκαταλειφθεί και κάποιος τα είδε φευγαλέα έξω ή δεν κατάφερε να τα πιάσει. Στις περιπτώσεις εγκατάλειψης ενημερώνει τον Άγγελο και εκείνος σπεύδει στην εκάστοτε περιοχή για να τα εντοπίσει.
«Προσπαθώ να ευαισθητοποιήσω τον κόσμο σε όλους τους τομείς, από τη διατροφή μέχρι και την αγορά στα pet shops, όσο αυτό είναι εφικτό. Προωθώ τα φιλοξενούμενά μας προς υιοθεσία, τηρώντας τη νομοθεσία, και μιλάω με τους υποψήφιους κηδεμόνες. Δεν είμαστε σωματείο, ώστε να έχουμε δικό μας λογαριασμό και να χειριζόμαστε λεφτά, ζητάμε από κόσμο να προσφέρει εξοπλισμό που δεν χρειάζεται πια, να αγοράσει πράγματα που μπορεί να χρειαζόμαστε κι εμείς πάμε απλά να τα παραλάβουμε, να βοηθήσει με τα ιατρικά έξοδα, πληρώνοντας απευθείας το ιατρείο. Ο αριθμός των ανθρώπων που είναι ενεργοί, όπως εμείς, είναι πολύ περιορισμένος, ενώ τα καταφύγια ζώων δεν ασχολούνται με τα κουνέλια».
Ο Άγγελος είναι 29 ετών, δουλεύει σε μια εταιρεία ψυκτικών μηχανημάτων, ενώ παράλληλα σπουδάζει στο τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών του ΠΑΔΑ. Χρειάζεται δύο ώρες την ημέρα τις καθημερινές για να ταΐσει και να αλλάξει το νερό στα κουνέλια, για να τα ελέγξει ένα προς ένα, μήπως έχουν κάποιο πρόβλημα στα δόντια ή κάπου άλλου. Τα Σαββατοκύριακα ασχολείται πιο εντατικά με την καθαριότητα του χώρου τους, κάτι που δεν προλαβαίνει τις καθημερινές.
Οι διασώσεις που κάνει στον δρόμο μπορεί να διαρκέσουν από μία ώρα μέχρι και δύο μέρες. «Αν ρωτήσεις σε μια γειτονιά “έχετε δει κανένα κουνέλι εδώ τριγύρω”, θα σε κοιτάξουν λες κι είσαι εξωγήινος. Το αντιμετωπίζω αρκετά συχνά, αλλά ας πούμε ότι αυτή η αντίδραση έχει λίγη πλάκα. Πρόσφατα βρέθηκα στην Καλλιθέα, είχε εγκαταλειφθεί στον ποδηλατόδρομο ένα μικρό και τόσο υποσιτισμένο κουνέλι, που με ένα κομματάκι άνηθο κατάφερα να του τραβήξω την προσοχή. Όμως, σε ένα άλλο περιστατικό στο Χαϊδάρι χρειάστηκα δύο βράδια. Εκεί, το κουνέλι είχε βρει καταφύγιο σε ένα αδιέξοδο, υπήρχε ένας χωματόδρομος, τρεφόταν από τα φυτά που είχαν αναπτυχθεί και κρυβόταν μέσα στις μηχανές εγκαταλελειμμένων αυτοκινήτων. Το πρώτο βράδυ δεν τα κατάφερα, είχα πάει απροετοίμαστος, αλλά το δεύτερο έφτιαξα μια αυτοσχέδια παγίδα και μέσα σε αυτήν έβαλα φαγητό αρκετά ελκυστικό. Τότε με προσέγγισε, ήταν πολύ τρομαγμένο».
Αυτές είναι όμως οι καλές περιπτώσεις διάσωσης. «Συνήθως βρίσκω τα ζώα με μια απλή ψώρα, κόσμος τα εγκαταλείπει γι’ αυτό. Αλλά μπορεί να τα βρω και τυφλά ή έχω βρει ένα που, όταν το πήγα στον κτηνίατρο και βγήκαν οι ακτινογραφίες του, με έπιασαν τα κλάματα. Η σπονδυλική του στήλη ήταν σπασμένη σε δύο σημεία, δεν ένιωθε τίποτα. Φαντάσου να βρίσκεις ένα ζώο πιο μικρό από γάτα, ταλαιπωρημένο από χτυπήματα, εκτεθειμένο σε καιρικές συνθήκες και σε άλλα αδέσποτα που θα το σκοτώσουν για παιχνίδι. Eίναι κρίμα να αφήνεις ζώα στη μοίρα τους επειδή δεν έχεις ενημερωθεί σωστά. Τα έχω δει να περιφέρονται στους δρόμους του κέντρου, μέχρι και σε κλειστούς κάδους τα έχουν αφήσει, ανάμεσα στα σκουπίδια».
Τα κουνέλια κάνουν συνήθως ανάποδο πρόγραμμα από εκείνους που τα έχουν σπίτια τους, ως ζώα «θηράματα» είναι δραστήρια τις βραδινές και τις πρώτες πρωινές ώρες. Πόσα ακόμα δεν γνωρίζουμε γι’ αυτά;
Η κτηνίατρος Βανέσσα Μάντακα εξηγεί ότι εσφαλμένα έχουν περιληφθεί στη κατηγορία των εξωτικών ζώων. «Στην πραγματικότητα, ανήκουν στα “μη συνηθισμένα” κατοικίδια, αν και με τα χρόνια έχει αρχίσει να καταρρίπτεται αυτός ο μύθος, καθώς τα συναντάμε όλο και περισσότερο. Έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ο κόσμος ότι είναι αξιαγάπητα. Λόγω της φυσιολογίας τους, που διαφέρει αρκετά από αυτήν του σκύλου και της γάτας, οι κτηνίατροι που τα παρακολουθούν θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένες γνώσεις πάνω στους ιδιαίτερους αυτούς οργανισμούς».
Η πιο μεγάλη σύγχυση που υπάρχει σχετικά με τα κουνέλια είναι ότι ο περισσότερος κόσμος τα θεωρεί τρωκτικά, ενώ ανήκουν στην κατηγορία των λαγόμορφων. «Δεν επιτρέπεται να καταναλώνουν ξηρούς καρπούς, ψωμιά και άλλα τρόφιμα που δίνουμε στα τρωκτικά». Επίσης, επικρατεί η αντίληψη ότι τα κουνέλια χρειάζονται κλουβί. «Κανένα ζώο δεν είναι γεννημένο για να ζει σε κλουβί, αλλά ειδικά τα κουνέλια χρειάζονται πολύ χώρο και ελευθερία για να μπορούν να γυμναστούν, να τρέξουν και να καταναλώσουν τα πολύ υψηλά ποσοστά ενέργειας που διαθέτουν».
Σε αντίθεση με άλλα κατοικίδια, τα κουνέλια δεν έχουν φωνή, δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί μας με ήχους, γαβγίζοντας ή νιαουρίζοντας. Άραγε, είναι αυτός ένας λόγος για τον οποίο είναι λιγότερο δημοφιλή; «Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι δεν μπορούν να δημιουργήσουν το ίδιο δέσιμο με τον ιδιοκτήτη τους, όπως ο σκύλος και η γάτα. Αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει. Με υπομονή και στοργή γίνονται εξαιρετικά κατοικίδια και δείχνουν πολλή αγάπη στους ιδιοκτήτες-κηδεμόνες τους», κατά την κτηνίατρο.
Τα πιο συνηθισμένα θέματα υγείας που αντιμετωπίζει με τα κουνέλια έχουν να κάνουν με το γαστρεντερικό τους σύστημα και τη στοματική τους φροντίδα, ενώ μπορεί να αποκτήσουν προβλήματα που σχετίζονται με το στρες. «Τα δόντια των κουνελιών έχουν τη τάση να μακραίνουν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Αυτό τα καθιστά επιρρεπή σε πληγές εντός της στοματικής κοιλότητας, προκαλούνται οδοντικά αποστήματα και δυσκολία στη σίτιση. Για να αποφεύγονται τέτοιου τύπου προβλήματα, θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένο διατροφολόγιο, ώστε να μπορούν τα δόντια να “φθείρονται” με φυσικό τρόπο, και να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από κτηνίατρο. Τα κουνέλια μπορούν να επηρεαστούν πολύ από τις λάθος τροφές, πρέπει να έχουν αυστηρή διατροφή αποτελούμενη, κατά κύριο λόγο, από αποξηραμένο χόρτο, λαχανικά, χορταρικά και ειδικές τροφές, πάντα ανάλογα με την ηλικία τους. Τέλος, λόγω του μεγέθους τους και της ευαίσθητης φύσης τους στρεσάρονται πολύ εύκολα, γι’ αυτό θα πρέπει να τους προσφέρουμε ένα ήρεμο και φιλικό περιβάλλον, ώστε να μπορούν να ηρεμούν και να απολαμβάνουν τη φροντίδα που τους προσφέρουμε».
«Δεν θα δημοσιεύσουμε ποτέ κάτι για το οποίο δεν είμαστε σίγουροι, χωρίς να έχουμε ρωτήσει πρώτα τους γιατρούς» λέει ο Άγγελος. «Παρακολουθούμε βίντεο που δημοσιεύονται από ομάδες κι αν δούμε κάποιο κουνέλι να παραπατάει ή να κινείται περίεργα, παρεμβαίνουμε και ενημερώνουμε αυτόν που πόσταρε ότι το ζωάκι του έχει κάποιο πρόβλημα και πρέπει να ελεγχθεί από κτηνίατρο. Ή βλέπουμε να βάζουν κουνέλια να κάθονται ανάσκελα, κάτι που τα κάνει να παραλύουν από τον φόβο τους, κι ας μη φαίνεται, αν δεν ακούσεις την καρδιά τους.
Το θέμα δεν είναι να ανεβάζουμε μόνο φωτογραφίες και βίντεο, να σχολιάζουμε πόσο χαριτωμένα είναι τα συγκεκριμένα ζώα και να τελειώνει εκεί η δραστηριότητα μιας ομάδας. Από τις λάθος τροφές μέχρι τις κακές συνθήκες διαβίωσης, ο κόσμος έχει ελλιπή ενημέρωση σχετικά με τα κουνέλια κι έτσι μπορεί να δει το ζώο του να καταλήγει, νομίζοντας ότι αυτό έγινε ξαφνικά, ενώ τα σημάδια υπήρχαν και δεν έγιναν άμεσα αντιληπτά».
Ως προς την παραπληροφόρηση, η Δήμητρα θεωρεί πως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το κομμάτι της στείρωσης. «Στα καταστήματα λένε πως αυτά τα ζώα όχι μόνο δεν χρειάζεται να στειρωθούν αλλά και πως θα τα σκοτώσει η επέμβαση, δεν μπαίνουν στη διαδικασία να ενημερωθούν για τα πλάσματα που εμπορεύονται. Επομένως, βλέπουμε άτομα να προσπαθούν να ζευγαρώσουν τα ζώα τους, κάτι που οδηγεί σε αύξηση των αδέσποτων και των εγκαταλείψεων. Παράλληλα, τα ζώα εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Είναι σημαντικό να βρεθεί ο κατάλληλος γιατρός για να τα στειρώσει, προκειμένου να είμαστε σίγουροι πως, ό,τι κι αν προκύψει, θα μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε.
Επίσης, παρότι ακούγεται το αντίθετο, είναι από τα καθαρότερα ζώα που μπορούμε να επιλέξουμε για συντροφιά. Είναι πολύ εύκολο να μάθουν να πηγαίνουν στην τουαλέτα τους, το μόνο που χρειάζεται είναι να ασχοληθούμε μαζί τους. Έχει δημιουργηθεί εσφαλμένα η εντύπωση ότι δεν ζουν πολύ, στην ουσία τα δικά μας λάθη μειώνουν το προσδόκιμο ζωής τους. Με την κατάλληλη φροντίδα ένα κουνέλι μπορεί να φτάσει τα εννιά με δώδεκα έτη. Στοχεύουμε στην ενημέρωση όχι μόνο για τις ανάγκες τους αλλά και για το τι συμβαίνει εκεί έξω.
Μπορούμε να πούμε πως όλο αυτό που κάνουμε είναι μια έκκληση να σταματήσει η υποστήριξη του εμπορίου. Υπάρχουν αμέτρητα αδέσποτα τα οποία προσπαθούμε να φροντίσουμε καθημερινά, όμως όλο και αυξάνονται. Μακάρι να εισακουστούμε, να αρχίσει ο κόσμος να σκέφτεται λίγο πιο υπεύθυνα, πριν προχωρήσει σε αγορά».
«Δυσκολευόμαστε με τον αριθμό των ζώων που έχουμε συγκεντρώσει, αλλά δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και να τα αφήνουμε στους δρόμους, δεν μπορούν να επιβιώσουν για πολύ στη φύση, πόσο μάλλον στην πόλη» συμπληρώνει ο Άγγελος. «Όμως δεν έχουμε βοήθεια από κανέναν φορέα, από καμία φιλοζωική ή τον δήμο, ενώ πλέον η Αθήνα έχει αδέσποτα κουνέλια, όπως έχει σκυλιά και γάτες. Αυτήν τη στιγμή προσπαθούμε να καταφέρουμε το ακατόρθωτο. Τη στιγμή που πωλούνται πενήντα ζώα την ημέρα σε πανελλαδικό επίπεδο, πόσοι έχουν ενημερωθεί γι’ αυτά; Μπορεί και κανένας.
Βλέπουμε κουνέλια ημερών προς πώληση, κάτι το οποίο απαγορεύεται. Δεν μπορείς να πάρεις το ζώο από τη μάνα του προτού περάσουν δύο μήνες. Νιώθουμε ότι υπάρχει ένα μαρκετίστικο κόλπο, τα παιδιά βλέπουν μια χνουδόμπαλα, τη ζητάνε και οι γονείς απλώς την αγοράζουν. Αν το ζώο, που δεν έχει τραφεί σωστά τους πρώτους μήνες ζωής του, παρουσιάσει αμέσως προβλήματα υγείας, η αντιμετώπιση των καταστημάτων είναι “να σας το αλλάξουμε”, λες και μιλάνε για ένα ζευγάρι παπούτσια».
«Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι δεν θα σου ροκανίσει τα έπιπλα και τα καλώδια, έχουν αυτή την τάση, υπάρχουν όμως τρόποι να το περιορίσεις. Είναι πανέξυπνα ζώα, απλώς πρέπει να μάθεις τις ανάγκες τους, τότε μπορείς να τα αφήσεις ελεύθερα στον χώρο, λες και έχεις γάτα. Θα σε αγαπήσουν, μπορεί να κοιμούνται δίπλα σου.
Θέλουμε μελλοντικά να τα δούμε να τσιπάρονται, όπως τα άλλα κατοικίδια, να φτιαχτεί ένας σύλλογος γι’ αυτά κι ένας χώρος που θα αναλαμβάνει τη φροντίδα τους. Θα έπρεπε να ενταχθεί και στην εκπαίδευση η συμπεριφορά απέναντι στα κατοικίδιο. Πολλές φορές βλέπουμε παιδιά που θέλουν ένα ζώο, αλλά επειδή ο γονιός δεν είχε ασχοληθεί ποτέ μαζί τους, τα φοβάται, αδιαφορεί γι’ αυτά ή κάνει λες και τα μισεί. Θα ήταν ιδανικό να μαθαίνουν τα παιδιά, μέσα από τη διαδικασία της εκπαίδευσης, να σέβονται τα ζώα, γιατί στην ουσία μαθαίνουν να σέβονται κάτι πιο αδύναμο από εκείνα. Νομίζουμε πως αυτό θα είχε νόημα και άλλες, σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις».
«Άλλοι ζορίζονται με ένα ζώο, φαντάσου τι περνάω εγώ» μου λέει ο Άγγελος, αλλά γελάει, τελειώνοντας τη φράση του, κάπως γλυκόπικρα. «Και δεν μιλάω για τη σωματική κούραση αλλά για την ψυχολογική. Έχω ένα ζωάκι που δεν θυμάμαι πλέον σε πόσα χειρουργεία το έχω τρέξει. Είναι λίγο ψυχοφθόρο, κάθε άνθρωπος που ασχολείται με κάτι τέτοιο θα σου πει ότι ο χρόνος που αφιερώνει είναι το μικρότερο του πρόβλημα. Θέλω απλώς να τα δω να υιοθετούνται από αυτούς που νοιάζονται».
