«"Όλα έτοιμα;'' ρωτάει η υπεύθυνη του εικαστικού θεάτρου κούκλας ''Πράσσειν Άλογα'', Εμμανουέλα Καποκάκη λίγο πριν επιβιβαστούμε στο βανάκι για να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας για την Ανοιχτή Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας των Θερμοπυλών, εκεί όπου θα δοθεί μία παράσταση κουκλοθέατρου στα μικρά παιδιά της δομής.
Η ώρα είναι περίπου δώδεκα το μεσημέρι. Ο ήλιος της Αθήνας είναι αρκετά δυνατός, κάτι που κάνει ακόμη και την προσπάθεια να φορτώσουμε δύο τσάντες στο αυτοκίνητο, κάτι δύσκολο. Μαζί με την Εμμανουέλα Καποκάκη και η συγγραφέας Στέργια Κάββαλου, η οποία θα βοηθήσει στο σύνολο των δράσεων της ομάδας αυτό το καλοκαίρι.
Πέραν της συγκεκριμένης παράστασης, έχουν να δώσουν κι άλλες δύο σε προσφυγικά καμπ, μία στο Σχιστό και άλλη μια στη Ριτσώνα, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο έχει επιχορηγήσει τις συγκεκριμένες δράσεις.
Όλα είναι έτοιμα λοιπόν για να ξεκινήσουμε το ταξίδι το οποίο θα διαρκέσει περίπου δυόμιση ώρες. Κλείνουμε τα παράθυρα και ανοίγουμε το aircondition γιατί έξω «βράζει» ο τόπος.
Έξω από το χώρο που πρόκειται να γίνει η παράσταση είναι ήδη μαζεμένα αρκετά παιδιά. Στο άκουσμα της έλευσης του αυτοκινήτου, έρχονται σχεδόν όλα πάνω μας. Μερικά, μάλιστα, από αυτά ίσα ίσα που έχουν μάθει να περπατάνε.
Δίπλα μου στη δίπλα θέση ο Animesh, ένας Ινδός εικοσάρης φοιτητής ο οποίος γυρνά όλη την Ευρώπη ως εθελοντής. Βρίσκεται στην Ελλάδα περίπου ένα μήνα και σε δύο βδομάδες θα αναχωρήσει για Ρώμη και Παρίσι, μέχρι να πάρει πάλι το δρόμο της επιστροφής για την Ινδία.
Όσο οι ώρες περνούν, τόσο περισσότερο αρχίζουμε να κοιτάμε τα χαρτιά με τις οδηγίες για να μη χάσουμε το δρόμο. Δεξιά μας τώρα, όμως, υψώνεται το μνημείο του Λεωνίδα. Λίγα μέτρα αργότερα και ενώ έχουμε κάνει μια μικρή παράκαμψη, βρίσκουμε το προσφυγικό καμπ, μέσα στα έλατα των Θερμοπυλών.
Έξω από το χώρο που πρόκειται να γίνει η παράσταση είναι ήδη μαζεμένα αρκετά παιδιά. Στο άκουσμα της έλευσης του αυτοκινήτου, έρχονται σχεδόν όλα πάνω μας. Μερικά, μάλιστα, από αυτά ίσα-ίσα που έχουν μάθει να περπατάνε.
«Μιλάτε αραβικά;» μας ρωτάνε. Κάποια, κιόλας, μας βοηθούν στο ξεφόρτωμα του εξοπλισμού για την παράσταση.
Φαίνονται αρκετά ενθουσιασμένα. «Τα πιο πολλά δεν έχουν ξαναδεί ποτέ στη ζωή τους κουκλοθέατρο. Νομίζουν πως θα είναι κάτι σαν ένα πάρτι» μας λέει ένας υπάλληλος της δομής, ο οποίος βρίσκεται εκεί για να βοηθήσει στο στήσιμο.
Δίπλα του, ο προϊστάμενος του προσφυγικού καμπ στις Θερμοπύλες, Άρης Σώχος. Μόλις τον βλέπει η Εμμανουέλα, σπεύδει να τον συγχαρεί. Οι πιο πολλές από τις δομές, όπως εξηγεί αργότερα, δε δέχονταν να γίνουν παραστάσεις τις απογευματινές ώρες. «Μα πως γίνεται να δοθεί μια παράσταση για παιδιά το πρωί, την ώρα που βρίσκονται στο σχολείο;» αναρωτιέται η ίδια.
Το συγκεκριμένο καμπ λειτουργεί σχεδόν τρία χρόνια. Εκεί στεγάζονται περίπου πεντακόσια άτομα. Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για οικογένειες.
Όπως μου εξηγεί ο κ. Σώχος, τα παιδιά σε αυτή τη δομή είναι πιο πολλά σε σχέση με άλλες. «Έχουν γεννηθεί κιόλας εξήντα σ' αυτά τα χρόνια λειτουργίας εδώ» σημειώνει. Οι πιο πολλές οικογένειες είναι Κούρδοι. Υπάρχουν επίσης Σύριοι και Ιορδανοί.
Ο συγκεκριμένος χώρος παλιότερα λειτουργούσε ως ξενοδοχείο του ΕΟΤ, καθώς πέραν της ιστορίας του τόπου, ακριβώς δίπλα υπάρχουν και ιαματικές πηγές στις οποίες σταματούν αρκετοί τουρίστες αλλά και διερχόμενοι οδηγοί για να κάνουν μπάνιο.
Είχε όμως να λειτουργήσει κανονικά πολλά χρόνια. Με κάποιες πρωτοβουλίες της τοπικής κοινωνίας της Λαμίας, ξεκίνησαν οι διαδικασίες ανακαίνισης και τελικά ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ξανά.
Οι εγκαταστάσεις, ωστόσο, κτιριακά ήταν πλήρως εξοπλισμένες. Λειτουργεί, μάλιστα, μαγειρείο στο οποίο οι πρόσφυγες ετοιμάζουν τα γεύματα μόνοι τους.
Για να μπορούν, μάλιστα, οι οικογένειες να προμηθεύονται τις πρώτες ύλες, παίρνουν ένα επίδομα το οποίο μπορεί να φτάσει μέχρι και τα πεντακόσια ευρώ το μήνα, ανάλογα με το πόσο πολυπληθείς είναι.
Τα δωμάτια είναι εξοπλισμένα με aircondition και ψυγεία προκειμένου να συντηρούνται τα τρόφιμα.
Τις καθημερινές το πρωί η Ανοιχτή Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας «αδειάζει», καθώς λεωφορεία έρχονται και παίρνουν τα παιδιά του καμπ για να τα μεταφέρουν στα δημόσια σχολεία της Λαμίας όπου κάνουν μάθημα.
«Ευτυχώς δεν υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία. Δε χρειάστηκε να επέμβουν τα ΜΑΤ όπως σε άλλες περιοχές» εξηγεί ο Άρης Σώχος.
Δεν είναι όμως εύκολο, όπως συνεχίζει ο ίδιος, να κρατήσει κανείς τις ισορροπίες μέσα στη δομή. «Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να φύγουν για το εξωτερικό» σημειώνει. Πριν από λίγο καιρό στο καμπ έφτασαν δύο οικογένειες Αφγανών, οι οποίες, όμως, θα μεταφερθούν σε άλλη δομή καθώς, εξαιτίας της καταγωγής και της διαφορετικής γλώσσας που μιλούν, δημιουργούνται εντάσεις με τους υπολοίπους.
Εκεί που σε λίγη ώρα θα γίνει η παράσταση, παλιότερα λειτουργούσε το εστιατόριο του ξενοδοχείου. Σήμερα ουσιαστικά αποτελεί ένα μικρό σχολείο για τα παιδιά του καμπ, στο οποίο γίνονται διάφορες δραστηριότητες, όπως φροντιστήρια και κατασκευές.
Τον εξοπλισμό του συγκεκριμένου κτηρίου έχει αναλάβει η διεθνής Μ.Κ.Ο, Happy Caravan. Εθελόντριες, μάλιστα, της οργάνωσης βρίσκονται όλους τους μήνες εκεί για τη φροντίδα των προσφύγων. Μια εξ αυτών είναι και η Brittany, η οποία εκείνη την ώρα παίρνει στην αγκαλιά της ένα μικρό προσφυγόπουλο και προσπαθεί να το κοιμίσει.
Η ίδια κατάγεται από την Βρετανία, έχει σπουδάσει παιδαγωγικά, και τον τελευταίο περίπου χρόνο βρίσκεται στη προσφυγική δομή στις Θερμοπύλες για να βοηθήσει. Τον ερχόμενο Αύγουστο πρόκειται να φύγει όμως και νιώθει άσχημα καθώς με πολλά από τα παιδιά του καμπ έχει δεθεί όλους αυτούς τους μήνες.
Όσο εμείς μιλάμε, οι υπόλοιποι αρχίζουν να στήνουν τα σκηνικά και τα φώτα για την παράσταση. Τα περισσότερα από τα παιδιά φαίνονται ανήσυχα. Είναι, πράγματι, η πρώτη φορά που βλέπουν κουκλοθέατρο στη ζωή τους.
Η Εμμανουέλα Καποκάκη προσπαθεί να τους μιλήσει στην αρχή. Δεν υπάρχει, όμως, μεταφραστής. Ξαφνικά ένα κορίτσι από το κοινό, όχι πολύ μεγάλο σε ηλικία, σηκώνεται και αναλαμβάνει το ρόλο. Η ευχέρεια με την οποία μεταφράζει τα ελληνικά μάς προκαλεί έκπληξη. «Μπράβο της. Πρέπει να είναι πολύ καλή μαθήτρια» λέμε μεταξύ μας.
«Σ' αυτήν την παράσταση θέλω πιο πολύ να ενεργοποιηθούν οι αισθήσεις των παιδιών. Γι' αυτό και δεν έχει πολλά λόγια» παραδέχεται η κ. Καποκάκη. Όλο το στόρι της παράστασης κινείται γύρω από τον τρόπο με τον οποίο ο κύκλος του νερού επηρεάζει τον κύκλο της ζωής. Πρόκειται ουσιαστικά για μια βουβή παράσταση που σκοπό έχει να δημιουργήσει εικόνες στα μικρά παιδιά.
Μερικά από αυτά είναι τόσο ανυπόμονα που σηκώνουν τα υφάσματα για να δουν τι γίνεται στο παρασκήνιο.
Όταν τελειώνει τελικά η παράσταση αυτά αρχίζουν να τραγουδούν. Δεν έχει περάσει πολλή ώρα και τα περισσότερα από αυτά έχουν παραμείνει στις θέσεις τους για το δεύτερο σκέλος των δραστηριοτήτων. Να φτιάξουν δικές τους κούκλες με τα χέρια τους. Τα πιο πολλά φαίνεται να το διασκεδάζουν.
«Αυτό που συναντώ εδώ, δεν το έχω ξαναδεί σε ελληνικά σχολεία που έχω πάει. Τα προσφυγόπουλα είναι τολμηρά στο να μάθουν μόνα τους να φτιάχνουν κάτι. Έχουν ζήσει έτσι» καταλήγει η κ. Καποκάκη.
Σιγά-σιγά, όμως, έχει έρθει η ώρα να φύγουμε. Πολλά προσφυγόπουλα πέφτουν πάνω στη Στέργια Κάββαλου και την αγκαλιάζουν. Ίσως επειδή ήταν αυτή που τους βοηθούσε καθ' όλη τη διάρκεια των κατασκευών. «Δε συναντάς συνέχεια τόσο ευγενικά παιδιά» παραδέχεται η ίδια λίγο πριν αποχωρήσουμε.
Συνεχίζουν να μας κάνουν παρέα μέχρι να μπούμε στο αυτοκίνητο. Έξω από τα παράθυρα δε σταματούν να μας χτυπούν και να μας χαιρετούν γελώντας. Ένας από αυτούς βγάζει και δίνει στη Στέργια Κάββαλου ένα μικρό βραχιόλι. «Θα ξανάρθετε αύριο;» μας ρωτούν και πριν προλάβουμε να απαντήσουμε, μας προλαβαίνουν. «Να 'ρθειτε. Εμείς εδώ θα είμαστε».
σχόλια