Πέθανε σε ηλικία 92 ετών, ο πρωτοπόρος τραπεζίτης και οικονομολόγος, Μίνως Ζομπανάκης.
Ο Μίνως Ζομπανάκης είχε γεννηθεί το 1926 στο χωριό «Καλύβες» στην Κρήτη. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και θεωρείτο ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους στον κόσμο.
Επηρεασμένος από τη σχολή σκέψης του Γιόζεφ Σουμπέτερ, άφησε το στίγμα του στο Σίτι του Λονδίνου, διαμορφώνοντας τον θεσμό των διατραπεζικών επιτοκίων (Libor). Πάνω στα διατραπεζικά επιτόκια βασίστηκε ολόκληρη η ευρωαγορά, τη δεκαετία του 1970.
Ο Ζομπανάκης υπήρξε ένας εκ των θεμελιωτών της σύγχρονης μορφής δανεισμού με την απελευθέρωση της διακίνησης κεφαλαίων.
Ήδη από το 1976, προειδοποιούσε ότι το «το ιδιωτικό χρηματοοικονομικό σύστημα έχει εκτεθεί σε τεράστιο βαθμό προς χώρες οι οποίες ίσως δεν θα έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν ένα ολοένα αυξανόμενο βάρος εξωτερικού χρέους».
Το «όχι» στη Χούντα
Ο ίδιος αρνήθηκε να γίνει πρωθυπουργός όταν του το πρότεινε η χούντα των συνταγματαρχών και υπήρξε άτυπος και άμισθος σύμβουλος των μεταπολεμικών ελληνικών κυβερνήσεων.
Διατήρησε επαφές με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ενώ συνεργάστηκε στενά και με μέλη της βασιλικής δυναστείας της Σαουδικής Αραβίας, τον σάχη του Ιράν και με τον μεγαλοτραπεζίτη Τζέικομπ Ρότσιλντ.
Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας από το 1995 έως το 2005, Τζέιμς Γούλφενσον, έχει πει για τον Έλληνα οικονομολόγο: «Ο Μίνως Ζομπανάκης βίωσε αλλά και υπήρξε μέρος των μεγαλύτερων ιστορικών αλλαγών στις χρηματαγορές. Είναι ένας θρύλος όχι μόνο λόγω των δεξιοτήτων του στα χρηματοοικονομικά αλλά και λόγω του ότι, όντας Ελληνας, είναι μία από τις λιγοστές παγκόσμιες προσωπικότητες που έχουν διαμορφώσει το διεθνές σύστημα χρηματαγορών».
Σε νεαρή ηλικία, εκπροσώπησε τη Διοίκηση Εξωτερικού Εμπορίου μέσα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Μετά τη στρατιωτική του θητεία και την υπηρεσία στον πόλεμο της Κορέας, ο Μίνως Ζομπανάκης εργάστηκε στην ομάδα του Γιώργου Καρτάλη, στο πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας.
Το μεγάλο βήμα για τον Ζομπανάκη ήρθε το 1952, στις ΗΠΑ.
«Τότε με έστειλε ο Μαντζαβίνος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, στην Ουάσιγκτον, στην επιτροπή επαλήθευσης των λογαριασμών του Σχεδίου Μάρσαλ. Εκεί έμεινα ώς το 1955. Αλλά έπρεπε πια να σπουδάσω. Με μια μαύρη Κράισλερ που άνοιγε μόνο η μία πόρτα της, πήγα στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Χάρβαρντ. Δεν είχα πτυχίο αλλά πλούσιο βιογραφικό και συστατικές επιστολές - μία ήταν από έναν Αμερικανό υφυπουργό Οικονομικών. Με τα πολλά, δέχθηκαν να παρακολουθήσω τα μαθήματα χωρίς να έχω δικαίωμα να δώσω εξετάσεις. Οταν βρέθηκα να βοηθάω τους συμφοιτητές μου, μου επέτρεψαν να δώσω εξετάσεις και αρίστευσα - μολονότι τον Κέινς ούτε ως όνομα δεν τον ήξερα. Στο μεταξύ, λίγο πριν πάω στο Χάρβαρντ παντρεύτηκα τη μνηστή μου, η οποία είχε έρθει από την Ελλάδα», είχε πει σε συνέντευξή του.
Λίγο μετά την αποφοίτησή του, συνάντησε τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη που του πρότεινε να εργαστεί ως οικονομολόγος σε ένα οικιστικό πρόγραμμα στον Λίβανο. Παρέμεινε δέκα μήνες στη Βηρυτό και μετά διορίστηκε γενικός αντιπρόσωπος της αμερικανικής τράπεζας Manufacturers Trust με έδρα τη Ρώμη, αναλαμβάνοντας τον τομέα της Μέσης Ανατολής.
«Ηταν στη της Νέας Υόρκης. Σιγά σιγά ανέλαβα όλη την Ιταλία, επεκτάθηκα στην Ευρώπη κι έγινα ο πιο γνωστός τραπεζίτης στη Μέση Ανατολή ώσπου το 1969 πήγα στο Λονδίνο για να δημιουργήσω μια νέα τράπεζα προκειμένου να θέσω σε εφαρμογή την ιδέα που είχα για τα κοινοπρακτικά δάνεια. Τότε δημιούργησα τα LIBOR (σήμερα είναι γνωστό ως το επιτόκιο αναφοράς) κι έθεσα τις βάσεις για τη σύγχρονη μορφή δανεισμού απελευθερώνοντας τη διακίνηση των κεφαλαίων. Το 1970 κινούσαμε το 40% των κρατικών δανείων του κόσμου. Αποδείξαμε στη διεθνή αγορά ότι μπορούσαμε να βρούμε χρήματα και να αποφύγουν χώρες με έλλειμμα την πειθαρχία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου».
Ο Ζομπανάκης μεταπήδησε στον τομέα των επενδύσεων και έγινε ο πρώτος Έλληνας αντιπρόεδρος σε διοικητικό συμβούλιο αμερικανικής τράπεζας.
Έζησε τη Μάχη της Κρήτης. «Εχω τη θεωρία ότι σε πολέμους ή φοβάσαι ή ενθουσιάζεσαι (...) Φαίνεται ότι ανήκω στη δεύτερη κατηγορία, παρακολουθούσα τους βομβαρδισμούς λες κι επρόκειτο για πολεμικό έργο».
Τον Απρίλιο του 2010, η Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ ίδρυσε την έδρα που φέρει το όνομα του, με αντικείμενο η έρευνα της «αρχιτεκτονικής του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τους τρόπους βελτίωσής του».
Ο Ζομπανάκης είχε κάποτε πει πως «ο υπερβολικός πλούτος είναι κατάρα που δεν σου επιτρέπει να χαρείς τα όμορφα πράγματα στη ζωή».
«Η συμπόνια είναι μία από τις αρχές μου. Τρία συσσίτια την εβδομάδα και επιπλέον δωρεάν φαγητό για να παίρνουν μαζί τους στο ενδιάμεσο. Με βοηθάει ένας εξαιρετικός ιερέας και οι κάτοικοι προσφέροντας λαχανικά και φρούτα. Τους έχω πάρει έναν μεγάλο καταψύκτη ειδικά γι' αυτό τον σκοπό. Εχω δύο γιους και τέσσερα εγγόνια και είμαστε όλοι αγαπημένοι, όμως δεν θα ξεχάσω αυτό που είχε γράψει ο Δέλτας στη διαθήκη του: να με συγχωρέσουν τα παιδιά μου που δεν τους αφήνω τίποτα αλλά δούλεψα γι' αυτή την κοινωνία στην οποία είμαστε όλοι συνεταίροι. Κανένας δεν με ξέρει στην Ελλάδα και στο χωριό μου δεν ξέρουν καν τι κάνω στη ζωή μου. Αλλά αυτό που μετράει για μένα είναι η έλλειψη συμπόνιας στην ελληνική κοινωνία».
σχόλια