Η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει μέρος της χρηματοδότησης από τη Frontex, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, καθώς βρίσκεται υπό διερεύνηση για 12 περιπτώσεις πιθανών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αριθμός που αποτελεί το υψηλότερο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Politico και της δημοσιογράφου Νεκταρίας Σταμούλη.
Η πλειονότητα των περιπτώσεων σχετίζεται με καταγγελίες για επαναπροωθήσεις μεταναστών στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα, μια πρακτική που παραβιάζει το Καταστατικό της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αλλά και το διεθνές δίκαιο.
Ο εκπρόσωπος της Frontex, Chris Borowski, δήλωσε ότι η υπηρεσία έχει εκδώσει ειδικές συστάσεις προς την ελληνική πλευρά και αν αυτές δεν εφαρμοστούν, η Frontex θα εξετάσει τη διακοπή ή τη μείωση της συγχρηματοδότησης που αφορά κυρίως πλοία του Λιμενικού Σώματος.
«Ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex αναμένει την εφαρμογή όλων των συστάσεων. Σε αντίθετη περίπτωση, εξετάζει τη διακοπή της χρηματοδότησης συγχρηματοδοτούμενων μέσων», ανέφερε χαρακτηριστικά. Εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης και του Λιμενικού δεν έχουν απαντήσει μέχρι στιγμής σε σχετικά αιτήματα σχολιασμού.
Τον Ιανουάριο του 2025, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε επίσημα την Ελλάδα για συστηματικές επαναπροωθήσεις, ενώ η Ε.Ε. έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Αθήνα να διερευνήσει καταγγελίες για εγκατάλειψη μεταναστών στη θάλασσα.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το πολύνεκρο ναυάγιο του 2023 στα νότια της Πελοποννήσου, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες θανάτους μεταναστών. Παρά την πίεση της Frontex, το Λιμενικό δεν διεξήγαγε εσωτερική έρευνα, με αποτέλεσμα να ανατεθεί σε ανεξάρτητο ελεγκτικό σώμα υπό τον Συνήγορο του Πολίτη, Ανδρέα Ποττάκη. Η έκθεση ζήτησε πειθαρχικά μέτρα για οκτώ στελέχη του Λιμενικού.
Ο αξιωματούχος της Frontex, Jonas Grimheden, είχε προτείνει την προσωρινή αναστολή της επιχειρησιακής παρουσίας της υπηρεσίας στην Ελλάδα, ενώ ο Chris Borowski τονίζει ότι οι διαπραγματεύσεις πλέον έχουν στο κέντρο τους τα θεμελιώδη δικαιώματα: «Στο παρελθόν, τα δικαιώματα ήταν δευτερεύον ζήτημα. Πλέον αποτελούν τον πυρήνα της συζήτησης», ανέφερε.
«Πρέπει να προστατεύουμε τα σύνορα, αλλά και τις αξίες μας. Να σεβόμαστε την αξιοπρέπεια των ανθρώπων με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή».
Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται κατηγορηματικά τις καταγγελίες για παράνομες πρακτικές. Ωστόσο, η επιλογή του Μάκη Βορίδη, πρώην ακροδεξιού φοιτητικού στελέχους, για την ηγεσία του Υπουργείου Μετανάστευσης, καθώς και η όξυνση της ρητορικής του Κυριάκου Μητσοτάκη κατά της μετανάστευσης, δείχνουν πολιτική σκλήρυνση.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι η Ελλάδα θα ηγηθεί της ευρωπαϊκής προσπάθειας για αυξημένες επιστροφές μεταναστών.
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία της Frontex, το 2024 καταγράφηκε η χαμηλότερη ροή παράτυπων εισόδων στην Ε.Ε. από το 2021. Ωστόσο, αυτό συνοδεύεται από κατηγορίες για ακραία μέτρα αποτροπής, οι οποίες πλέον εξετάζονται συστηματικά.
«Η αποχώρηση της Frontex θα έθετε σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις διάσωσης», είπε ο Borowski, «όμως υπάρχουν και άλλα εργαλεία πίεσης – ένα από αυτά είναι η περικοπή χρηματοδότησης».
Η τελική απόφαση θα εξαρτηθεί από τη συμπεριφορά της Ελλάδας το επόμενο διάστημα, καθώς η ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια των συνόρων και τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένει το πιο ακανθώδες σημείο της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής.
