Όχι πολύ παλιά, το ποδήλατο στην Αθήνα συνδεόταν με τα παιδικά, άντε και τα πρώτα εφηβικά σουλάτσα στη γειτονιά, καταλήγοντας να σκουριάζει κάπου μισοδιαλυμένο όταν ο ενήλικος, πλέον, - ή ακόμα κι ανήλικος - κάτοχός του το αντικαθιστούσε πανευτυχής με μηχανή ή αμάξι. Οι λίγοι που συνειδητά το υιοθετούσαν ως βασικό μέσο μετακίνησης και μάλιστα στο κέντρο της πόλης φάνταζαν «φτωχοί συγγενείς», γραφικά αξιοθέατα μέσα σε ασφαλτοστρωμένα πελάγη λαμαρινών, ηχορρύπανσης και καυσαερίου.
Ήταν λίγο μετά την Ολυμπιάδα που η κυκλοφορία ποδηλάτων στους δρόμους της πρωτεύουσας και των άλλων μεγάλων πόλεων άρχισε να αυξάνεται γεωμετρικά, για να εκτιναχθεί στα χρόνια της μεγάλης κρίσης. Ολοένα περισσότεροι Αθηναίοι τα χρησιμοποιούμε συστηματικά πια στις μετακινήσεις μας, κερδίζοντας με υπομονή κι επιμονή ένα σχετικά μικρό ακόμα μεν (1.5% έναντι 7% του ευρωπαϊκού μέσου όρου), υπολογίσιμο όμως μερίδιο του κυκλοφορικού, το καθυστερημένο και λειψό, έστω, ενδιαφέρον της πολιτείας και – το σημαντικότερο – την προσοχή των υπόλοιπων οδηγών. Το ποδήλατο έγινε μόδα, γκάτζετ, φετίχ, η βραδινή «βόλτα της Παρασκευής», κουλτούρα ολόκληρη με δικές της «φυλές» και σημειολογία, κατά βάση, όμως, ένα καθημερινό εργαλείο για κορίτσια κι αγόρια κάθε ηλικίας και βαλαντίου. Μόνο στον ποδηλατικό γύρο της Αθήνας π.χ. έφτασαν να συμμετέχουν πάνω από 15.000 άτομα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία καθημερινοί άνθρωποι (οι ορκισμένοι fans και οι αθλητές προτιμούν δυσκολότερες πίστες!). Αλλά και οι επαγγελματίες του χώρου βρέθηκαν στους ελάχιστους ευνοημένους της εποχής, παρά κάποια σημάδια κορεσμού ή μάλλον εξομάλυνσης της αγοράς μετά το αρχικό «μπαμ».
Αν μόλις το 15% των Ευρωπαίων στραφεί στο ποδήλατο, ποσοστό που θεωρείται ιδανικό σαν μέσος όρος, υπολογίζεται ότι θα εξοικονομηθούν κάπου 500 τρισ. ευρώ το χρόνο από καύσιμα, ρύπανση, χαμένες λόγω κίνησης εργατώρες, προβλήματα υγείας λόγω των παραπάνω αλλά και της έλλειψης άσκησης
Κάπως έτσι από σπορ ή «βίτσιο» μάλλον μοναχικό έγινε κίνημα «παλλαϊκό». Όλοι όσοι νιώθουμε ότι μ' αυτά και μ' εκείνα μας κάνανε τη ζωή ποδήλατο κυριολεκτικά, το πήραμε ζεστά και ξηγιόμαστε πια στου βίου στις ανηφόρες με ορθοπεταλιές! Η σχέση μας με την πόλη άλλαξε, οι αποστάσεις μίκρυναν χωρίς να «αδειάζει» η τσέπη, αποκτήσαμε μεγαλύτερη ευεξία και ευελιξία κι ας τρώμε κάποτε και καμια «χύμα», δεν τρέχει... Το καβαλάμε μέχρι στις νυχτερινές εξόδους, σε φεστιβάλ, συναυλίες, σε πορείες ακόμα. Υπολογίζεται ότι πάνω από 300.000 ποδήλατα πουλιούνται πια ετησίως στην Ελλάδα. Οι τακτικοί ή περιστασιακοί χρήστες υπερβαίνουμε το 1εκ., οι μισοί δε και παραπάνω από αυτούς κυκλοφορούμε σε μια πόλη που θεωρούνταν (και εν πολλοίς παραμένει) «μη φιλική» στο μέσο λόγω εδαφικού ανάγλυφου, χωροταξίας, κυκλοφοριακών συνθηκών αλλά κι επίκτητης... αρτηριοσκλήρωσης - εδώ «αμάν» κάναμε να μας δεχτούνε στο μετρό! Πιστέψτε με, πάντως, είναι πιο φιλική από όσο νομίζετε οι επιφυλακτικοί αν την ψάξετε λίγο παραπάνω.
«Έξι χρόνια κλείνει φέτος το Φεστιβάλ, όσα κι αυτά των μνημονίων», αστειεύομαι με τον Σταύρο Παπαγεωργίου, «ιθύνοντα νου» του Athens Bike Festival που διεξάγεται αυτό το ΠΣΚ στην Τεχνόπολη. «Δεν θα πω ότι είναι τυχαίο, λέω όμως ότι είναι ένα event που σίγουρα έλειπε από την πόλη μας και χαίρομαι που έχει πια καθιερωθεί!», απαντά. Μου λέει για την πληθώρα των εκθεμάτων, από ποδήλατα δρόμου, «σπαστά» και mountain bikes μέχρι εξεζητημένα αγωνιστικά, πολυτελείς «κούρσες» συν τα διάφορα αξεσουάρ, οι διάφορες ποδηλατοδράσεις και happenings (ξεχωρίζουν τα ακροβατικά των Dirt Riders, το MTB fun park, ο τροχός της χαράς, το τρίαθλο, η διαδρομή Γκάζι-Υμηττός αλλά και το skirt ride Γκάζι-Φάληρο μόνο για κυρίες, ενώ λειτουργεί και έκθεση παλιών ποδηλάτων), τις δυνατές μουσικές και την κοσμοσυρροή που αναμένεται και φέτος – «πέρσι πέρασαν από δω κάπου 35.000 άτομα και περάσαμε όλοι σούπερ». «Κολλημένος» με το πετάλι εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, εκδίδει επίσης το γνωστό ποδηλατικό free press Mbike και διαχειρίζεται την ομώνυμη ιστοσελίδα (mbike.gr). Η διοργάνωση γίνεται και φέτος στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, συμπίπτει μάλιστα, διαπιστώνω, με τα 140 χρόνια από την εμφάνιση του πρώτου ποδηλάτου με σύγχρονη μορφή (δύο ισομεγέθεις ρόδες, αλυσίδα, μεταλλικές ακτίνες, λάστιχα, ταχύτητες) που κατασκεύασε ο Βρετανός εφευρέτης John Kemp Starley το 1885.
«Λέμε συχνά πόσο ποδήλατο κάνουν στο Άμστερνταμ, το Παρίσι, το Βερολίνο και τις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ξεχνάμε όμως ότι κι εκεί διαδόθηκε κυρίως τα χρόνια του '70 οπότε η ύφεση, η πετρελαϊκή κρίση, το αυξημένο κόστος ζωής και η αναζήτηση πιο εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης το ανέδειξε σε είδος πρώτης ανάγκης. Μέχρι τότε οι περισσότερες ήταν, όπως και η Αθήνα, προσανατολισμένες τυφλά στην εξυπηρέτηση του αυτοκινήτου – ούτε καν του πεζού! Όλα γίνονταν για το αυτοκίνητο, οι δρόμοι, τα φανάρια, τα δημόσια έργα... Αυτό γρήγορα άλλαξε και σήμερα βλέπεις πόλεις που κυκλοφοριούνται καλύτερα με ποδήλατο από ό,τι με οποιοδήποτε άλλο μέσο! Όχι, δεν είναι η Αθήνα πόλη "αντιποδηλατική". Έχει βέβαια έντονο κυκλοφορικό, ελάχιστους ποδηλατόδρομους, κακά οδοστρώματα κι αρκετούς βιαστικούς, «ό,τι να'ναι» οδηγούς, όμως ο χρήστης γρήγορα ανακαλύπτει τρόπους γρήγορης, άνετης κι ασφαλούς μετακίνησης μέσω των παραδρόμων», συνεχίζει κι έχει δίκιο απόλυτο.
Συμφωνούμε ότι από την πρωτεύουσα δεν λείπουν τα «συν» όπως το καλό κλίμα κι οι πολλές εναλλαγές τοπίου, ενώ υπάρχουν πολλές περιοχές δίχως ιδιαίτερες υψομετρικές διαφορές. Λείπει όμως η πολιτική βούληση για την κατασκευή περισσότερων κι ασφαλέστερων ποδηλατόδρομων, την προώθηση του ποδηλάτου, καλύτερη κυκλοφορική αγωγή κ.λπ. – γιατί τι να τον κάνεις π.χ. τον ποδηλατόδρομο όταν ο άλλος πάει και παρκάρει ακριβώς πάνω του! Αλλά και τα σχέδια για κοινόχρηστα δημοτικά ποδήλατα στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προχώρησαν, «δεν είμαστε ανθρώποι για τέτοια πράματα παιδί μ'», καθώς θα έλεγε η γιαγιά μου. Εννοείται ότι υπάρχουν και ποδηλάτες που οδηγούν απρόσεκτα και επικίνδυνα, κάτι που παρακίνησε και τον ίδιο να συμπεριλάβει την ασφαλή οδήγηση στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ («Ασφαλώς Ποδηλατώ»). Ο "Mr. Mbike" είναι βέβαια λάτρης του μέσου, όμως απορρίπτει τον όρο «φανατικός»: «Το ποδήλατο δεν είναι αίρεση ή καταναγκασμός αλλά ανάγκη κι ευχαρίστηση. Δεν ανταγωνίζεται αλλά συμπληρώνει τα άλλα μέσα μεταφοράς – γι΄αυτό άλλωστε η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας έχει σύνθημα "Επιλέγω, Αλλάζω, Συνδυάζω". Υπάρχουν άλλωστε ευρύτερα οικονομικά οφέλη από τη χρήση του: Αν μόλις το 15% των Ευρωπαίων στραφεί στο ποδήλατο, ποσοστό που θεωρείται ιδανικό σαν μέσος όρος, υπολογίζεται ότι θα εξοικονομηθούν κάπου 500 τρισ. ευρώ το χρόνο από καύσιμα, ρύπανση, χαμένες λόγω κίνησης εργατώρες, προβλήματα υγείας λόγω των παραπάνω αλλά και της έλλειψης άσκησης κ.λπ.».
Είναι βασικό να κατανοήσουμε όλοι ότι ένα ποδήλατο είναι απλά... ένα ποδήλατο, ευχάριστο, ευπρόσιτο κι εύκολο στη χρήση, καταλήγει. Δεν χρειάζεται να το «ψειρίζεις» δα πολύ: «Οι περισσότεροι μπορούμε να κάνουμε άνετα τη δουλειά μας με ένα σχετικά φτηνό και αξιόπιστο μέσο, δίχως να χρειαζόμαστε εξεζητημένα αξεσουάρ... Οδηγιέται ακόμα και με κουστούμι ή φούστα μακριά, αν είσαι γυναίκα. Αν πάλι είσαι αρχάριος, καλύτερα να «προπονηθείς» πρώτα ένα γύρω στην περιοχή σου προτού ανοιχτείς παραέξω. Σε κάθε περίπτωση, να το διατηρείς πάντα καλά ρυθμισμένο και να οδηγείς με μεγάλη προσοχή». Όμως η ώρα πέρασε και οι πυρετώδεις προετοιμασίες τον γυρεύουν πίσω στο πόστο του. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για σήμερα και ήδη λαδώνω την αλυσίδα.
Info: 18-20/9 6th Athens Bike Festival, Τεχνόπολη, Γκάζι, έναρξη σήμερα Παρασκευή 6μμ, είσοδος ελεύθερη, πλήρες πρόγραμμα bikefestival.gr
σχόλια