Σε αυτά τα δέκα (ή σχεδόν) χρόνια που υπάρχει το Κουλούρι οι συνεντεύξεις που είχα κάνει με τους συντάκτες του ήταν πάντα ανώνυμες και χιουμοριστικές. Ανώνυμη είναι και η συνομιλία που είχαμε προχθές, αλλά είναι η πρώτη φορά που απαντούν σοβαρά (ή σχεδόν σοβαρά) ‒ γιατί μετά από δέκα χρόνια έπρεπε να δώσουν και μια σοβαρή συνέντευξη.
«Μεγαλώσαμε, τριανταρίσαμε, γεράσαμε. Κάποιοι είναι και στα τέλη των 30, κάποιοι έχουμε παιδιά...» λένε στο chat του Facebook οι πέντε από αυτούς ‒ πέντε που ζουν στην Ελλάδα, γιατί κάποιοι έχουν μεταναστεύσει σε άλλη ήπειρο.
Η αφορμή αυτήν τη φορά ήταν το βιβλίο τους που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Η Δεκαετία 2011-2020», μια ξεκαρδιστική ανασκόπηση των δύσκολων στιγμών που ζήσαμε αυτήν τη δεκαετία –που «ξεκίνησε την 01.01.2011, γιατί στην Ιστορία δεν υπήρξε ποτέ έτος μηδέν. Μια δεκαετία που μπήκε με τον Γιώργο Παπανδρέου να έχει μόλις γυρίσει από το Καστελλόριζο και κατέληξε με τον κορωνοϊό να έχει μόλις γυρίσει από την Κίνα».
Τα «κλασικά» κείμενα του site αλλά και νέο υλικό μπαίνουν ημερολογιακά στη σειρά και καταγράφουν την Ιστορία με μοναδικό τρόπο, από τη δική τους, φανταστική σκοπιά. Στην κουβέντα απαντούν και οι πέντε, αλλά στην απομαγνητοφώνηση δεν κατάφερα να εντοπίσω διαφορά στις φωνές, οπότε στον διάλογο μιλούν συνολικά, ως «Κουλούρι».
— Μετά από δέκα χρόνια «Κουλούρι», θα λέγατε ότι καταφέρατε τον στόχο που είχατε όταν ξεκινάγατε;
Όχι, γιατί στόχος απ' την αρχή ήταν να αγοράσουμε ένα κανάλι, που δεν το έχουμε κάνει ακόμα. Το Mega συγκεκριμένα, αλλά μας πρόλαβε οριακά ο Μαρινάκης. Δεν είναι δέκα χρόνια, κλέβουμε λίγο, «δεκαετία» βάλαμε στον τίτλο του βιβλίου.
— Ποια χρονιά ξεκινήσατε;
Τον Σεπτέμβριο του '12.
— Έχει αλλάξει κάτι όλα αυτά τα χρόνια στον τρόπο που αντιδρούν οι άνθρωποι σε όσα γράφετε;
Νομίζω ότι μας έβριζαν από την πρώτη μέρα, αλλά τότε είχαν λιγότερα νεύρα ‒ δεν ήταν ίδια και η κατάσταση, δεν είχαμε ακόμα μνημόνια. Ο κρίση κάπου εκεί ξεκίνησε, αλλά ήταν ακόμα η αρχή και δεν είχε νευριάσει τόσο ο κόσμος. Τα έπαιρνε λίγο πιο χαλαρά τα πράγματα και δεν ξέσπαγε τόσο στα social media, αν εξαιρέσεις οπαδούς ομάδων που κλασικά μάς έβριζαν. Οι πρώτοι, νομίζω, που μας έβρισαν ήταν οι οπαδοί του Παναθηναϊκού. Από κει ήταν οι πρώτες απειλές.
Το αγαπημένο μου εμένα είναι το Τσεπέλοβο, στα βουνά της Πίνδου, όπου ανακαλύφθηκε μια ξεχασμένη ασιατική φυλή που πίνει μόνο μητρικό γάλα, ή το υπερσύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο που κατασκευάζει το Ski Dubai στην Γκιώνα. Ολόκληρο ρεπορτάζ είχε γίνει και σχολίαζαν, έλεγαν «έρχεται η ανάπτυξη».
— Και του ΠΑΟΚ, θυμάμαι, κάποια στιγμή.
Κατά καιρούς όλοι μας έχουν βρίσει, αλλά δεν δημιουργούνταν αυτός ο οχετός κάτω από κάθε post παλιά. Yπήρχαν κάποιοι που έβριζαν, αλλά όχι τόσο χυδαία.
— Άλλαξε εντελώς και το τοπίο στο Internet από το 2012. Δεν υπήρχαν τόσα sites στην Ελλάδα, τόσα fake news, σελίδες που γράφει ο καθένας ό,τι του κατέβει, παραπλανώντας τον κόσμο χωρίς επιπτώσεις. Τότε που ξεκινάγατε ήταν πιο αθώα τα πράγματα.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρχε τόση παραπληροφόρηση, ήμασταν η μόνη πηγή τότε. Γι' αυτό και μπερδεύτηκε πολύς κόσμος με αυτό που κάναμε.
— Έχει, όμως, χιούμορ ο Έλληνας;
Έχει, όταν δεν τον πονάει αυτό που θα διαβάσει, όταν δεν τον θίγει προσωπικά. Και όταν δεν βλέπει Σεφερλή. Γελάνε οι Έλληνες, αρκεί να μην τους θίγεις κάτι που ο καθένας θεωρεί ιερό, οτιδήποτε, είτε την Εκκλησία, είτε τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε τη Νέα Δημοκρατία, είτε τον Σεφερλή. Γι' αυτά μας βρίζουν όλοι.
— Είχατε ποτέ σοβαρές αντιδράσεις για κάτι που γράψατε; Ρωτάω γιατί θυμάμαι ότι είχε γίνει χαμός με τον πατέρα Παστίτσιο.
Τότε ξεκινήσαμε, την ίδια εποχή που είχε γίνει θέμα με τον πατέρα Παστίτσιο. Αλλά όχι, δεν είχαμε ποτέ τόσο σοβαρές αντιδράσεις.
— Νομίζω ότι δύο πράγματα δεν ανέχεται να σατιρίσεις ο Έλληνας: τη θρησκεία και τη μάνα του.
Για τη θρησκεία το στάνταρ που θα σου πει είναι ότι «για τον Μωάμεθ δεν τολμάτε να γράψετε». Για μάνες δεν έχουμε γράψει ποτέ, ίσως είναι το επόμενο βήμα για τα δέκα χρόνια, να γράφουμε προσωπικά για μανάδες σχολιαστών. Πάντα το σκεφτόμασταν να το κάνουμε, αλλά δεν χόντρυνε ποτέ η φάση. Δεν μας έχει απειλήσει κανείς με μήνυση. Μια φορά παραπονέθηκαν από ένα Γραφείο Τύπου κόμματος, αλλά, τελικά, με αυτόν που μας έστειλε γίναμε φίλοι.
— Ένα site που είναι ξεκάθαρα σατιρικό το αντιμετωπίζουν όλοι διαφορετικά, με περισσότερη ανοχή από ένα άλλου τύπου site.
Γενικά, είναι πολλές οι ειδήσεις που ακούγονται περίεργες και θεωρούν ότι είναι από το Κουλούρι. Γιατί οι ειδήσεις μας είναι εντελώς φανταστικές, χωρίς καμία δόση αλήθειας.
— Πώς διαχειρίζεστε μια είδηση; Με κάτι που σας κάνει έξαλλους πώς μπορείτε να ασχοληθείτε χωρίς να είστε προκατειλημμένοι; Πόσο αντικειμενικός μπορείς να είσαι με κάποιον που σε κάνει έξαλλο;
Δεν μας κάνει έξαλλους τίποτα, είμαστε έτσι σαν άτομα, οπότε, και όταν σχολιάζουμε την επικαιρότητα, δεν έχουμε φτάσει στο σημείο να γίνουμε έξαλλοι. Ό,τι και να γίνει και μεταξύ μας, πλάκα κάνουμε, οπότε είναι εύκολο να αντιμετωπίσουμε κάτι.
— Συγκρατεί ο ένας τον άλλον;
Δεν χρειάζεται. Τα πρώτα χρόνια είχε γίνει κάνα-δυο φορές, όχι να συγκρατήσουμε κάποιον να μην κράξει, αλλά είχαμε διαφωνίες ως προς το τι είναι ok να γράψουμε και τι όχι. Τώρα πια δεν χρειάζεται. Είμαστε πολύ ψύχραιμοι τελικά. Βασικά, κάνουμε πλάκα με όλα, οπότε νομίζω ότι σώζεται η φάση. Εξάλλου, ο κόσμος δεν διαβάζει, γενικά, κείμενα, μόνο τους τίτλους. Πολλοί κράζουν για τον τίτλο και δεν ασχολούνται καν με το τι γράφει.
— Η εμπειρία με το Κουλούρι πόσο σας έχει αλλάξει ως ανθρώπους;
Πήραμε όλοι το εξοχικό που θέλαμε, κάποιοι και στις Μπαχάμες, που μας λείπει τώρα. Αν εξαιρέσεις τα λεφτά και τη φήμη και τις κοπέλες, κατά τ' άλλα ίδιοι μείναμε.
— Και πώς σας γνώριζαν οι κοπέλες; Αφού δεν δείχνετε το πρόσωπό σας.
Είχαμε φτιάξει κάρτες και μπλουζάκια. Και στη χειραψία αφήνουμε κάρτα. Το παίζουμε ταπεινοί, αλλά, εντάξει, άμα δεν βγάλουμε και κάτι από αυτό... Πέρα από την πλάκα, όμως, μας άλλαξε πολύ αλλά και καθόλου. Επειδή είναι όλο αυτό το ανώνυμο του πράγματος, όντως, μερικές φορές δεν μπορώ να συνειδητοποιήσω ότι είναι κάτι που το ξέρει αρκετός κόσμος. Δεν θα μας σταματήσει κανείς στον δρόμο να μας πει «α, είστε από το Κουλούρι». Ακόμα κάνουμε πλάκα μεταξύ μας γι' αυτό το πράγμα, γιατί κάθε φορά που γράφουμε κάτι μπορεί να είναι και μια βλακεία που έχουμε πει μεταξύ μας. Τον χαβαλέ τον έχουμε ακόμα, όπως τις πρώτες μέρες, που δεν πιστεύαμε ότι θα μας διαβάσει κανένας ‒ πιστεύω ότι ακόμα έτσι γράφουμε. Αρέσει σ' εμάς, τώρα, αν θα το διαβάσουν κιόλας... Η μόνη διαφορά είναι ότι για κάποια πράγματα λέμε «γι' αυτό πρέπει να γράψουμε κάτι».
— Πόσοι είστε τώρα που γράφετε σε σταθερή βάση;
Είμαστε οκτώ, όσοι και όταν ξεκινήσαμε.
— Έχετε καμία γυναίκα;
Όχι βέβαια. Έχουμε γυναίκα δικηγόρο, και γυναίκα εκδότη, και λογίστρια, και σχεδιάστρια εξωφύλλου ‒ στην ευρύτερη ομάδα έχουμε γυναίκες. Μα γι' αυτό ξεκίνησε το Κουλούρι, αν είχαμε γυναίκες τότε μπορεί και να μην ξεκινάγαμε. Δεν είναι τυχαίο το ότι ξεκινήσαμε οκτώ άντρες.
— Κάποια στιγμή βγάλατε και ένα έντυπο. Γιατί δεν ξαναβγάλατε;
Αυτό ήταν για κάτι συγκεκριμένο, για το Plisskën, ήταν one off, και δεν είχε συνέχεια. Πάντα θέλαμε να τυπωθούμε, μας αρέσει το έντυπο, είναι πιο ρομαντικό, αλλά δεν έκατσε. Από μια στιγμή κι ύστερα, το να κρατάμε το site με κείμενα ήταν ήδη πάρα πολλή δουλειά και οτιδήποτε πέραν αυτού ήταν πολύ δύσκολο. Είχαμε πάρα πολλές ιδέες, θέλαμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα, αλλά ήθελαν χρόνο και ενέργεια που δεν μπορούσαμε να δώσουμε.
— Το βιβλίο γιατί το βγάλατε;
Επειδή ο κόσμος βαδίζει προς το τέλος του, δεν βλέπουμε να έχουμε πολύ ακόμα, θέλαμε να αφήσουμε κάτι ως παρακαταθήκη, για τους εξωγήινους που θα έρθουν σε εκατό χρόνια στη Γη. Το πώς φτάσαμε μέχρι εδώ δεν απευθύνεται σε ανθρώπους, οι άνθρωποι το ξέρουν, οι εξωγήινοι, όταν το βρουν, θα καταλάβουν πώς διαλύσαμε τον κόσμο.
— Αστεία-αστεία, πάντως, αν γινόταν κάτι και χανόταν το Internet και ο ψηφιακός κόσμος, έχετε σκεφτεί πόσα πράγματα από τον σημερινό πολιτισμό θα χάνονταν; Μουσικές, ταινίες, κείμενα. Αν χανόταν η τεχνολογία, δεν θα έμενε σχεδόν τίποτα από σήμερα, ούτε ένα site. Ούτε ένα τραγούδι. Αν δεν είναι σε φυσική μορφή, τίποτα δεν σώζεται.
Scripta manent. Γι' αυτό το βγάλαμε το βιβλίο.
— Και τι περιέχει;
Δεν θυμόμαστε, γιατί ήμασταν σε περίεργη κατάσταση όταν το φτιάχναμε. Είναι τα αγαπημένα κλασικά κείμενα από το Κουλούρι, πώς φτάσαμε μέχρι εδώ, αλλά και καινούργια. Να πούμε ότι είναι μεγάλη μας τιμή που το βιβλίο το προλογίζει ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Αποκλειστικά για το Κουλούρι έλυσε τη σιωπή του και θα θέλαμε να τον ευχαριστήσουμε και από αυτό το βήμα. Και μόνο γι' αυτό άξιζε που βγάλαμε το βιβλίο. Έχει για τη χρονιά που δεν υπήρχαμε ακόμα, το 2011, έχει και κάποια ιστορικά κείμενα, πιάνει και την αρχαιότητα πολύ συνοπτικά για να καταλάβουμε λίγο τι έχει συμβεί, και επίσης προβλέπει και τι θα γίνει από δω και πέρα. Το 2020 δεν έχει τελειώσει, αλλά γράφει για όλο το 2020, γιατί ξέρουμε τι θα γίνει.
— Φαντάζομαι, περιέχει και όλες τις κρίσεις που έχουμε περάσει αυτήν τη δεκαετία.
Βέβαια, κρίση, εκλογές, δημοψηφίσματα, και τα κείμενα είναι γραμμένα έτσι ώστε να διαβάζεται σαν ιστορικό βιβλίο, δεν είναι copy paste στον ενεστώτα, όπως ήταν πολλά από αυτά τα κείμενα στο site. Έχει προσωπικές στιγμές του Γιάνη Βαρουφάκη, στιγμές απ' όλη τη δεκαετία του πέρασε, παρακολουθεί όλη τη διαδρομή του Θύμιου Λυμπερόπουλου, έχει εστιάσει σε όλα τα σημαντικά πρόσωπα της δεκαετίας. Είναι καθαρά ιστορική καταγραφή το βιβλίο και κανονικά θα έπρεπε να διδάσκεται και στα σχολεία. Αυτός είναι ο στόχος. Εκτός από τα λεφτά, στόχος είναι να μπει ένα απόσπασμα και στις πανελλήνιες εξετάσεις.
— Δεν είναι στόχος πια να βρείτε γυναίκες ‒ έχετε βρει μετά από τόσα χρόνια;
Όχι με τόση επιτυχία όση φαντάζεσαι. Οι περισσότεροι βρήκαν μία και μείναν σ' αυτή ‒ ξέραμε ότι δεν θα βρούμε πολλές, οπότε στην πρώτη που βρήκαμε, μείναμε. Κάποιοι παντρεύτηκαν αμέσως, έκαναν και παιδιά, πριν φύγει η επίδραση. Δύο χρειάστηκε να κινηθούν εκτός Ελλάδας για να βρουν γυναίκα, να τα λέμε κι αυτά, επειδή οι γυναίκες τους δεν ήξεραν ελληνικά να διαβάσουν το Κουλούρι. Το Κουλούρι έχει και τουρκική πτέρυγα πλέον.
— Ποια ήταν τα δικά σας highlights της δεκαετίας;
Τα προσωπικά; Ότι πήρα αμάξι και τέτοια; Πήγα στη Nέα Υόρκη, που ήταν το όνειρό μου. Όταν βλέπω ρεπορτάζ στα κανάλια από ειδήσεις του Κουλουριού είναι φοβερές στιγμές, το λατρεύω αυτό. Τον πρώτο καιρό λέγαμε «δεν ξέρουν τι είναι το Κουλούρι και την πατάνε», αλλά αυτό έγινε και τώρα. Στην Κύπρο, όπου βέβαια δεν ξέρω αν έχουν Internet, έπαιξαν κανονικά στις ειδήσεις τον δημοσιογράφο του «Vice» που πήγε στη Θεσσαλονίκη να κολλήσει κορωνοϊό για να γράψει για την εμπειρία. Το σχολιάζανε, κάνανε ολόκληρη ανάλυση για το άρθρο. Το αγαπημένο μου εμένα είναι το Τσεπέλοβο, στα βουνά της Πίνδου, όπου ανακαλύφθηκε μια ξεχασμένη ασιατική φυλή που πίνει μόνο μητρικό γάλα, ή το υπερσύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο που κατασκευάζει το Ski Dubai στην Γκιώνα. Ολόκληρο ρεπορτάζ είχε γίνει και σχολίαζαν, έλεγαν «έρχεται η ανάπτυξη».
— Αυτή η δεκαετία άφησε τίποτα καλό πίσω της;
Εκτός από το βιβλίο; Μάθαμε να έχουμε υπομονή ‒ δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι άφησε κάτι άλλο. Στην ηλικία που ήμασταν τότε που ξεκίνησε το Κουλούρι, μια χαρά την περάσαμε τη δεκαετία.
— Αν ζητούσα να διαλέξετε ο καθένας από μια προσωπικότητα που ξεχώρισε αυτά τα δέκα χρόνια, ποιος ή ποια θα ήταν;
Με τι κριτήριο; Θα έλεγα τον Πάνο τον Καμμένο, με κλειστά μάτια. Τον Γιάνη τον Βαρουφάκη ‒ κάποιοι τον είχαμε και καθηγητή στη σχολή και λέγαμε και καλά λόγια. Πριν γίνει πολιτικός είχε πολύ καλή φήμη και μετά το μάθημα, που τον είχαμε τις Δευτέρες, λέγαμε τα καλύτερα. Πού να φανταζόμασταν τι θα ζούσαμε δέκα χρόνια μετά! Ίσως βάζαμε και τον Λυμπερόπουλο, που του έχουμε μια αδυναμία.
— Πείτε μου και έναν λόγο για να αγοράσει κάποιος το βιβλίο σας.
Γιατί, τι άλλο έχει να κάνει τώρα; Καταρχάς, για να δει πώς θα τελειώσει το 2020, που το γράφει μέσα, για να λάβει τα μέτρα του, όσο προλαβαίνει. Για να διαβάσει ένα μυθιστόρημα, για να μάθει όσα του έκρυβαν τη δεκαετία τα βοθροκάναλα της διαπλοκής, για να διαβάσει ιστορίες πριν κοιμηθεί, κι αν έχει και κανένα τραπεζάκι με κοντό πόδι, ταιριάζει μια χαρά. Μπορεί να στηρίξει και το ψυγείο αν γέρνει. Μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για βαράκια αυτοί που κάνουν γυμναστική στο σπίτι τους. Αντέχει μέχρι και 4 μισόλιτρα ποτήρια μπίρας για μεταφορά, το έχουμε δοκιμάσει αυτό. Επίσης, για τζάκι είναι καλό γιατί τα ξύλα έχουν ακριβύνει, οπότε με 17 ευρώ μπορείς να ζεσταίνεσαι για καιρό. Έχει πολλές χρήσεις. Και είναι και καλό δώρο για ανθρώπους που δεν συμπαθείτε. Πέρα από την πλάκα, είναι ωραίο βιβλίο. Κυνηγάμε και τον Άδωνη να το παρουσιάσει στην εκπομπή του. Αυτό σου το λέμε αποκλειστικό.
— Υπάρχει κάτι απ' όσα έχετε γράψει κατά καιρούς που δεν θα το γράφατε σήμερα;
Σίγουρα, αλλά αυτήν τη στιγμή δεν μας έρχεται κάτι. Τη στιγμή που το γράψαμε, για να το γράψουμε, μας είχε φανεί αστείο. Σήμερα ίσως να μη μας φαίνονται όλα τα κείμενα το ίδιο αστεία με τότε, αλλά δεν έχουμε μετανιώσει για κάτι. Για κανένα κείμενο δεν νιώθουμε ντροπή. Μεγαλώνουμε και αλλάζουμε, αλλά δεν έχουμε κάτι για το οποίο θα ντρεπόμασταν. Η αλήθεια είναι ότι επειδή τώρα είδαμε όλα τα κείμενα για το βιβλίο, ήταν λίγο περίεργο να διαβάζεις τα πρώτα χρόνια, αλλά δεν θα αλλάζαμε τίποτα, ούτε καν τα κακά αστεία...
σχόλια