Γεννήθηκα το 1938 στη Λάβδανη Ιωαννίνων, στο Πωγώνι, δίπλα στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Μετά από δύο χρόνια, επειδή κηρύχθηκε ο πόλεμος, έπρεπε να φύγουμε από το χωριό με προορισμό τη μεγαλούπολη. Μπορεί να μεγάλωσα στον Πειραιά, αλλά την Ήπειρο την κουβαλώ πάντα μέσα μου. Αν και ήμουν μόλις 2 ετών όταν έφυγα από εκεί, αισθάνομαι ότι είμαι εκατό φορές Ηπειρώτης. Ακούω κλαρίνο και γεμίζει η ψυχή μου, αλλά πονάει και η καρδιά μου.
• Τα παιδικά μας χρόνια είναι καθοριστικά για την ύπαρξή μας. Όταν ήταν ήμουν πέντε ετών μού πήραν τον πατέρα μέσα απ’ το σπίτι, όταν ήμουν δέκα τον είδα να καταδικάζεται σε θάνατο – θα έλεγα ότι ήταν πολύ δύσκολα τα παιδικά μου χρόνια. Θυμάμαι τη μάνα μου τότε να μου λέει: «Αγόρι μου, να μην ξέρει κανείς ότι πουλάς φιστίκια αλλά και να μη γνωρίζει κανένας ότι ο πατέρας σου είναι καταδικασμένος σε θάνατο. Δεν θέλω να νιώθεις μειονεκτικά. Εγώ πάντα θα σε έχω καθαρό και σιδερωμένο». Επειδή πήγαινα στο μεικτό σχολείο της Κηφισιάς, δεν ήθελε να λέω την αλήθεια για να μην αισθάνομαι κατώτερος από τα άλλα παιδιά. Έπειτα ανέβηκα επαγγελματικά και έγινα σερβιτόρος στον Ελευθεριάδη στη Δροσιά. Όταν ήρθε να φάει στον Ελευθεριάδη η συμμαθήτριά μου η Καίτη, ο παιδικός μου έρωτας, με είδε με την ποδιά να σερβίρω. Ντράπηκα, μου έφυγε ο δίσκος απ’ τα χέρια. Εκείνη είπε τότε στους γονείς της: «Ο Γιώργος είναι ο καλύτερος μαθητής της τάξης».
• Αυτή που τραβούσε συνέχεια το κουπί στη ζωή μας ήταν η μάνα. Δεν είχε βγάλει καν το δημοτικό σχολείο. Αλλά διαπαιδαγωγήθηκα από εκείνη, όχι απ’ τον πατέρα μου, τον δάσκαλο. Η μάνα μου ήταν εκείνη που μου έδωσε ό,τι σημαντικότερο έχω, την αξιοπρέπεια. Αυτή μου τη δίδαξε, η σπουδαία, η Άννα. Αλλά και ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος που είχε σκληραγωγηθεί πολύ στη ζωή του.
«Με ανησυχούν σήμερα τα ψέματα που λένε οι πολιτικοί. Ο σκοπός είναι να ξέρει ο πολίτης πού πάει. Ε, δεν ξέρει. Δυστυχώς. Μας κυβερνούν οι πολιτικάντηδες και η δημοκρατία έχει εξελιχθεί σε καρικατούρα εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης των media και της παραπληροφόρησης. Κάνουν εξεταστικές επιτροπές για να εμπαίζουν τους ψηφοφόρους. Αλλά η κοινωνία είναι αυτή που γεννά την αντίσταση»
• Μικρός ήθελα να γίνω δάσκαλος. Άλλωστε είμαι γιος, εγγονός και αδελφός δασκάλων. Από τα παλιά, μια στιγμή που δεν λησμονώ είναι όταν ο δάσκαλός μου με σήκωσε στην τάξη για να διαβάσω μια έκθεσή μου. Το θέμα της ήταν οι καλοκαιρινές μας διακοπές. Σηκώθηκα να διαβάσω, αλλά άρχισα να κλαίω. Ποιες διακοπές; Ποιο καλοκαίρι; Ήταν η στιγμή που ήθελα να πω την αλήθεια, να μην κρύβομαι άλλο, να μάθουν οι συμμαθητές μου, ποιος ήμουν πραγματικά. Ο πατέρας μου μόλις είχε μπει στη φυλακή. Ωστόσο, δεν άντεξα. Όλα μου τα παιδικά χρόνια περνούσαν μέσα σε αυτές τις σελίδες. Βγήκα έξω από την τάξη και την έκθεσή μου τη διάβασε ο δάσκαλος, ο Γιώργος Σακκάς, ένας φοβισμένος εαμίτης. Εκεί όμως κατέκτησα τους συμμαθητές μου. Και, ναι, τότε ήθελα να γίνω δάσκαλος.
• Από νεαρή ηλικία έγραφα καλές εκθέσεις. Ένα τεφτέρι είχα, μη φανταστείς τίποτα σπουδαίο, ούτε καν τετράδιο. Κι έτσι εξέδωσα την πρώτη μου εφημερίδα στο γυμνάσιο. Μπήκα σε πολύ καλή σειρά στη Νομική Αθηνών σε μια εποχή που δεν υπήρχαν φροντιστήρια και ξεκίνησα τη δημοσιογραφική μου διαδρομή σε ηλικία μόλις 19 ετών. Υπήρξα sui generis δημοσιογράφος. Δεν λογοκρίθηκα ποτέ. Πιστεύω ότι όλα αυτά που έγραφα ή, μάλλον, εύχομαι, όλα αυτά που έγραφα, να έπιασαν τόπο. Να μην τα διατύπωσα στον βρόντο. Για μένα ένας καλός δημοσιογράφος σήμερα απαιτείται να είναι επαρκής, να ξέρει τη δουλειά του. Εγώ δεν γνωρίζω αν ήμουν καλός ή κακός. Αλλά σίγουρα ήμουν επαρκής και αντικειμενικός, όπως και ειλικρινής.
• Ακούω και διαβάζω σήμερα τις συζητήσεις για την επανέκδοση της «Ελευθεροτυπίας». Δεν ξέρω. Αυτό για το οποίο είμαι βέβαιος είναι ότι δεν μπορεί να ξαναβγεί η «Ελευθεροτυπία» της δικής μας εποχής. Από την «Ελευθεροτυπία» κρατάω ότι ποτέ, μα ποτέ, δεν μου ζητήθηκε να αλλάξω ούτε μια αράδα από αυτά που έγραφα, ποτέ· και από κανέναν. Πιστεύω ότι το προσόν ενός δημοσιογράφου είναι η ανεξαρτησία του. Και ο πολύ έξυπνος Κίτσος Τεγόπουλος το γνώριζε καλά αυτό. Ο Σεραφείμ Φυντανίδης, ο καλύτερος διευθυντής που υπήρξε ποτέ σε εφημερίδα, επίσης δεν με λογόκρινε ποτέ. Επομένως, δεν ξέρω αν θα ξαναβγεί η «Ελευθεροτυπία» και αν θα έχει σχέση με αυτό που ήταν τότε. Η επιτυχία μιας εφημερίδας εξαρτάται από την ελευθερία του λόγου, από το αν έχει κομματικές δεσμεύσεις ή όχι. Στην «Ελευθεροτυπία» ο συντάκτης διαφέντευε το χειρόγραφό του. Ως εκ τούτου, η ελευθερία και η ανεξαρτησία που είχαμε δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει ξανά στις μέρες μας. Τέλος, κομματισμός και δημοσιογραφία είναι έννοιες ασύμβατες. Σήμερα, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι κομματίζονται και διατηρούν αργομισθίες. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα χωρούσα σε αυτό το τοπίο, ακόμη και αν ήμουν πολύ νεότερος.
• Μέντοράς μου ήταν ο εξαίρετος Λούης Δάνος, μια ζωή συνοδοιπόρος της αριστεράς, ποτέ ενταγμένος σε αυτή. Αλλά ανατρέχω συχνά σε αυτόν και σε όσα μου έμαθε. Με βοήθησε πάρα πολύ. Έκανε και κάποιες «πονηριές» για να με βοηθήσει ή για να με αναδείξει. Για παράδειγμα, έκανε ότι ήταν άρρωστος για να πάω εγώ στη θέση του και να φανώ. Εξαίρετος άνθρωπος, μεγάλος γραφιάς. Λίγοι τον θυμούνται σήμερα, αλλά ανήκει στα «θηρία» της δημοσιογραφίας. Και ήταν αυτός που με έκανε να λέω αργότερα ότι θέλω να γίνω δημοσιογράφος. Σήμερα, δεν μου λείπει το γράψιμο. Αν υπάρχει κάτι που αναπολώ είναι εκείνες οι φωνές των δακτυλογράφων στην «Ελευθεροτυπία». Κάθε φορά μού έλεγαν: «Ρε Γιώργο, τι γράφεις πάλι εδώ; Δεν καταλαβαίνουμε τα κολλυβογράμματά σου». Δεν έμαθα ποτέ να γράφω στη γραφομηχανή. Όλα χειρόγραφα. Και με κολλυβογράμματα. Αν ανέβεις στη σοφίτα όπου είναι το γραφείο μου θα καταλάβεις. Πάντα τασσόμουν ενάντια στην επέλαση της τεχνολογίας.
• Από την πλούσια δημοσιογραφική μου διαδρομή έχω πολλά να θυμάμαι. Κάποτε είχα πάει να καλύψω μια δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο. Τότε ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Τον θυμάμαι να κατεβαίνει τις σκάλες κι εγώ να τις ανεβαίνω. Συναντηθήκαμε στο ενδιάμεσο και μου λέει: «Άκου να σου πω. Εγώ κι εσύ μοιάζουμε». Σήκωσα και τα δύο χέρια ψηλά και του είπα: «Αν ήμουν θρησκευόμενος, θα σας έλεγα: “Μα,πώς είναι δυνατό, Θεέ μου, πώς γίνεται αυτό, κύριε Πρόεδρε; Πού θα μπορούσαμε να μοιάζουμε, εκτός από το ζώδιο, που μάλλον έχουμε το ίδιο;”. Κι εκείνος συνέχισε: “Αυτό που σου λέω. Είμαστε και οι δυο αναρχικοί, ο καθένας με τον τρόπο του”». Επίσης, θυμάμαι που γυρίζαμε μια φορά από ένα πρωθυπουργικό ταξίδι στη Σκανδιναβία, από μια χώρα όπου κυριαρχεί το πράσινο. Κατά την επιστροφή μας, το αεροπλάνο έκανε μια βόλτα πάνω από λεκανοπέδιο Αττικής πριν προσγειωθεί. Από κάτω η Αθήνα, την εποχή που δεν ήταν στα καλύτερά της. Ο Κ. Καραμανλής είχε σηκωθεί, όπως πάντοτε, να μας αποχαιρετήσει και καθώς μιλούσαμε μαζί του, όρθιοι, του λέω: “Κύριε Πρόεδρε, για ρίξτε μια ματιά, πού είμαστε; Στο λεκανοπέδιο Αττικής ή στην έρημο Σαχάρα;”. Κι εκείνος, πιάνοντάς με απ’ το μούσι, απάντησε: “Είπα να πας να ξυριστείς. Δεν σου είπα να πας να ξυριστείς;”. Ήταν ένας άνθρωπος που ό,τι ήθελε σ’ το έλεγε ευθέως, αλλά γνώριζες ότι αν δεν ήθελε να σου πει κάτι, δεν του έπαιρνες κουβέντα. Όπως και ο Κωστής Στεφανόπουλος, ήταν η προσωποποίηση της αξιοπρέπειας.
• Αν κάτι με ανησυχεί σήμερα όσον αφορά τη δημόσια σφαίρα είναι τα ψέματα που λένε οι πολιτικοί. Ο σκοπός είναι να ξέρει ο πολίτης πού πάει. Ε, δεν ξέρει, δυστυχώς. Μας κυβερνούν οι πολιτικάντηδες και η δημοκρατία έχει εξελιχθεί σε καρικατούρα εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης των media και της παραπληροφόρησης. Κάνουν εξεταστικές επιτροπές για να εμπαίζουν τους ψηφοφόρους. Αλλά η κοινωνία είναι αυτή που γεννά την αντίσταση. Δηλώνω αναρχικός και όχι εξ ορισμού αριστερός. Η αριστερά είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ιστορική διάκριση. Είναι η σχέση σου με τον εαυτό σου και με την ανθρωπότητα. Είναι συνειδητή επιλογή, αποτελεί στάση ζωής. Κάποτε δεν χρειαζόταν να δώσεις ορισμό του τι εστί αναρχικός. Τώρα, δεν είμαι σίγουρος.
• Μια εποχή η αστυνομία με θεωρούσε «αρχηγό» της 17Ν. Ήταν την περίοδο που εξαιτίας αυτών των «έξυπνων» διωκτικών αρχών έφυγα διωκόμενος και ζήτησα καταφύγιο στο σπίτι του Νίκου Κούνδουρου, στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης. Ένα απόγευμα είκοσι τουλάχιστον αστυνομικοί επιχείρησαν να εισβάλουν στο σπίτι του Νίκου, ο οποίος τους φώναξε: “Επ, στο σπίτι μου ούτε οι Γερμανοί δεν μπήκαν”. Του είπα να τους αφήσει να κάνουν τις έρευνες που ήθελαν για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Μεταξύ των αστυνομικών ήταν και μια συμπαθέστατη κοπέλα, την οποία έδειξε ο Κούνδουρος και είπε αστειευόμενος, για να σπάσει μάλλον ο πάγος: «Εγώ θέλω τη σωματική έρευνα να μου την κάνει αυτή». Όταν μπήκαν στο σπίτι, η αστυνομικός πήρε από τον τοίχο έναν πίνακα του 8ου αιώνα που έδειχνε την Παναγία να μαθαίνει τον μικρό Χριστό να περπατάει. «Αχ, τι χαριτωμένη», είπε. «Πόσο κάνει αυτή η εικόνα, κύριε Κούνδουρε;». «Κόρη μου, πόσα παίρνεις τον μήνα;» της απάντησε ο Κούνδουρος. Κι όταν του ανακοίνωσε το ποσό, πρόσθεσε εκείνος: «Με αυτόν τον μισθό, οι μισθοί ολόκληρων χρόνων δεν θα έφταναν για να αγοράσεις αυτή την εικόνα».
• Πάντως, ναι. Για κάποιους ήμουν ο εγκέφαλος της 17Ν. Θυμάσαι, φαντάζομαι, το «Άκου με, ένοπλε σύντροφε». Ήταν 1988, μετά τη δολοφονία του Αθανασιάδη-Μποδοσάκη, όταν έγραψα στην εφημερίδα μια «ανοιχτή επιστολή» προς την τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη με τον τίτλο: «Άκου με, ένοπλε σύντροφε». Από τα αριστερά έκανα κριτική για να απογυμνώσω τη 17Ν. Σε αυτό το άρθρο είπα πως δεν είναι επαναστάτες αλλά εγκληματίες. Τότε είχα γράψει: «Αν σ’ ενοχλεί η προσφώνηση “σύντροφε”, γιατί ενδεχομένως με κατατάσσεις σ’ αυτούς που (όπως λες και στην τελευταία σου προκήρυξη) “επαγγέλλονται τον αντιεξουσιαστή, ενώ βρίσκονται μέχρι τα μπούνια στα κέντρα της αυταρχικής καπιταλιστικής εξουσίας”, ξέχνα την. Τον οικείο τόνο όμως τον δικαιούμαι, μια και τόσα χρόνια με έχουν συνδέσει μαζί σου: με διώξεις, παρακολουθήσεις κι ενέδρες με εξαναγκάζουν να απολογούμαι». Τόνιζα, λοιπόν, ότι στο διά ταύτα διαφωνούσαμε ριζικά, στη βόμβα και στο κουμπούρι. Τότε μάλιστα η ΕΣΗΕΑ με απείλησε με διαγραφή.
• Για τις μυστικές υπηρεσίες ήμουν ο τρομοκράτης. Σκέψου, τότε μας είχαν καλέσει με τη γυναίκα μου, τη Λένα, σε ένα συνέδριο στη Νέα Υόρκη, όμως η Αμερικανική Πρεσβεία δεν μου έδωσε βίζα. Μεσολάβησαν κάποια μέλη της κυβέρνησης του Καραμανλή και την τελευταία στιγμή, παραμονή της αναχώρησης, τηλεφωνεί μια κυρία από το γραφείο τύπου της πρεσβείας για να μου αναγγείλει: «Τα καταφέραμε. Η βίζα σας είναι ok!». Και με πολύ ευγενικό τρόπο τής απάντησα: «Ευχαριστώ, αλλά τώρα δεν με ενδιαφέρει. Δεν θέλω να ταξιδέψω πλέον στην Αμερική, ήθελα να δοκιμάσω τη δημοκρατία σας».
• Στη ζωή μου έχω κάνει πολλά πράγματα που δεν λέγονται. Αλλά θέλω να πω κάτι με χιούμορ, που αφορά τον Περικλή Κοροβέση. Περπατούσαμε στο Παρίσι, συγκεκριμένα σε μία από τις γέφυρες του Σηκουάνα. Βάλαμε στοίχημα να περπατήσουμε πάνω στην κουπαστή, ο ένας πίσω από τον άλλον – ήμασταν σουρωμένοι. Όταν τα καταφέραμε χωρίς να πέσει κανείς στον Σηκουάνα, ενθουσιασμένος ο Περικλής έβγαλε τη μάλλινη ζακέτα του και την πέταξε στο ποτάμι και αμέσως μετά φώναξε: «Όχι ρε, είχα τα λεφτά του μήνα μέσα». Μια άλλη φορά ήμασταν στο Λονδίνο. Καθόμασταν σε ένα παγκάκι στην είσοδο του Σόχο. Μπροστά μας περνούσαν τα κορίτσια που θα έπιαναν δουλειά σε λίγο στο γειτονικό μπαρ. Μου δείχνει μία ο Περικλής και λέει: «Αυτή θα έρθει μεσάνυχτα στο σπίτι μου». Μετά από δύο ημέρες μού τηλεφωνεί και μου λέει «ήρθε». «Ποιος ήρθε;» Τι είχε συμβεί; Μια Σουηδέζα φίλη του Περικλή, η μεταφράστρια του βιβλίου του, είχε στείλει την κόρη της για να μείνει σε «δικό της άνθρωπο» στο Λονδίνο. Φτάνει, λοιπόν, η κοπέλα στο Λονδίνο και πηγαίνει στη διεύθυνση που της έδωσε η μητέρα της. Πανέμορφη κοπέλα. Αυτή έγινε γυναίκα του και μητέρα του παιδιού του. Πόσο μου λείπει ο αδερφός μου, ο Περικλής.
• Αν κάτι έχω κάνει στη ζωή μου, είναι πολύ καλούς φίλους. Σπουδαίο πράγμα η φιλία. Κάθε Τρίτη, σε όλη μου τη ζωή είχα τους χαρτοπαίκτες. Τους φίλους μου. Κάθε Τρίτη μια συνάντηση φίλων, σε άλλο σπίτι. Επίσης είχα γλέντια με φίλους στην Αθήνα αλλά και στο ησυχαστήριό μου, στο κτήμα μου στην Εύβοια, το δημιούργημά μου. Είναι ο παράδεισός μου. Χάιδευα εκεί τα φυτά που ο ίδιος είχα φυτέψει και πιστεύω πως ήταν «το ωραιότερο χάδι της ζωής μου». Γλέντια, ποτό –πολύ ποτό–, φίλοι –πολλοί φίλοι–, χαρά – πολλή χαρά. Και πολλά τσιγάρα, τα οποία, μετά την περιπέτεια της υγείας μου, έπρεπε να τα κόψω μαχαίρι. Πάντως, ωραία χρόνια. Αλησμόνητες στιγμές. Θα θυμόμαστε πάντα τα γλέντια που κάναμε. Τα αρνητικά τα σβήνει μόνη της η μνήμη μας.
• Τώρα που τα σκέφτομαι όλα και ανατρέχω δειλά στο παρελθόν είμαι σίγουρος ότι δεν έχω μετανιώσει για τίποτα. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος του αντιστασιακού Πατριωτικού Μετώπου (ΠΑΜ) κατά τη διάρκεια της χούντας. Τότε ήμασταν μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη. Καταδικάστηκα ερήμην και διέφυγα στο Λονδίνο. Το ξέρεις ότι έχω περάσει όλα τα σύνορα με πλαστά διαβατήρια κατά την Επταετία; Έγινα όμως κοσμοπολίτης, γνώρισα την Ευρώπη. Μεγάλο σχολείο. Οπότε, δεν μετανιώνω για τίποτε απ’ αυτά που έζησα. Δύσκολα χρόνια, αλλά δεν θα άλλαζα τίποτα. Και τη δική μου τη γενιά, τη «γενιά της φάπας», που δεν αξιώθηκε να ζήσει την έξαρση και το μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης, αλλά γεύθηκε πικρά όλο τον κατατρεγμό της ήττας, τη στήλωσε στα πόδια της πρωτίστως ο Μίκης Θεοδωράκης – και όχι μόνο με τα τραγούδια του. Ο Μίκης είχε ένα κουσούρι. Στις κρίσιμες στιγμές πάντοτε παρέμενε ορθός, ρίχνονταν πρώτος στη μάχη, παίζοντας τη ζωή του κορόνα - γράμματα, κάτι που δεν μας έχουν συνηθίσει, παρά με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι πολιτικοί μας ηγέτες. Ο Μίκης μια ζωή συμβόλιζε με τρόπο ενοχλητικό ότι η ελληνική αριστερά μόνο ως δύναμη πατριωτική μπορεί να μεγαλουργήσει.
• Είμαι ο μόνος που είδε τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο στη φυλακή – δεν το λέω με καμάρι. Αλλά ήξεραν όλοι, και κυρίως οι αναγνώστες μου, ότι κανένας δεν με είχε πληρώσει ως δημοσιογράφο. Έτσι, λοιπόν, και τότε, δεν τολμούσε κανείς να πάει να τον δει. Πήγα το 1991. Πρώτα έγραψα το άρθρο όπου έλεγα ότι τα είκοσι χρόνια φυλακής είναι πολλά, ακόμα και για δικτάτορα. Πίστευα πως όλοι οι ισοβίτες πρέπει να βγαίνουν στα είκοσι χρόνια, ακόμα κι αν είναι δικτάτορες. Αυτό ίσως και να διαδραμάτισε κάποιο ρόλο στο ότι δέχτηκε να με δει. Πήγα με φοβερή περιέργεια. Τόσα χρόνια στην παρανομία, δεν τον ήξερα ούτε από την τηλεόραση. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων. Ο στόχος μου τότε ήταν να τον πείσω να μου μιλήσει. Δεν είχα ούτε κάμερα, ούτε μαγνητόφωνο, ούτε καν στιλό. Βαθύτερο κίνητρο ήταν η περιέργειά μου να γνωρίσω από κοντά τον οργανωτή και ηγέτη του πραξικοπήματος, τον πανίσχυρο δικτάτορα που κυβέρνησε επί έξι χρόνια με ποικίλους τίτλους – πρωθυπουργός, αντιβασιλεύς, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Τα κοινά μας ήταν το όνομά μας, Γιώργος, και ότι ήμασταν γιοι δασκάλου και οι δύο. Από κει και πέρα, χάος. «Στον πόλεμο ο υπασπιστής μου ήταν κομμουνιστής», μου είπε τότε. «Ναι, αλλά εγώ δεν είμαι κομμουνιστής», του απάντησα. Και συμπλήρωσα: «Εγώ είμαι ελευθερόφρων αναρχοαριστερός».
• Αυτοί που δεν είχαν ποτέ καλή σχέση μαζί μου, εκτός από το παρακράτος και τις δυνάμεις ασφαλείας, ήταν κάποιοι της παραδοσιακής αριστεράς που με ονόμαζαν «χαφιέ» και «προβοκάτορα». Ωστόσο, δεν είχα ποτέ ιδεολογικές αγκυλώσεις. Θυμάμαι τον Άδωνι Κύρου, εκδότη τότε της «Εστίας». Φιλοβασιλικός, αλλά ευπατρίδης και με αρχές. Μια μέρα είμαστε σε μια πλαγιά στην Ήπειρο και βλέπουμε σε απόσταση διακοσίων μέτρων ένα εκκλησάκι. Πλησιάζουμε και είναι στην κόγχη ενός γκρεμού. Μου λέει: «Πρόσεξε μην πέσεις γιατί όλοι θα πουν: “Ο άθλιος ο ακροδεξιός τον έφαγε τον αγωνιστή’’». Και του αντέτεινα: «Πρόσεξε εσύ, γιατί αν πέσεις θα πουν: “Ο ληστοσυμμορίτης τον έφαγε τον πατριώτη’’».
• Πιο πολύ απ’ όλα αγάπησα τα ταξίδια. Με αντροπαρέα έχω κάνει τα ωραιότερα ταξίδια, στα Ιμαλάια, στον Ινδικό Ωκεανό, στο νησί Σοκότρα. Και τη ζωή μου, δεν έχω παράπονο, την έζησα. Βλέπω τους νεότερους και προβληματίζομαι. Τα νέα παιδιά είναι το θέμα. Πίστευα, ρε γαμώτο, κάποτε ότι τα παιδιά μας θα ζήσουν καλύτερα από μας. Παραμένω ένας άνθρωπος άνευ θρησκεύματος. Ουσιαστικά, είμαι άθεος. Σέβομαι την πίστη των ανθρώπων, αλλά δηλώνω άθεος. Τώρα, αν υπάρχει ευτυχία; Από την εμπειρία μου έμαθα ότι την ευτυχία μπορείς να τη βρεις παντού ή και πουθενά. Παρότι κυνηγημένος μια ζωή, ήμουν γρήγορος στα πόδια. Δεν έχω φάει ποτέ ξύλο. Ήμουν από το γυμνάσιο 800άρης.Το έσκασα από τους μπάτσους δυο φορές. Και από τους δικούς μου, που με είχαν στριμώξει και αυτοί τρεις φορές. Οι πρωτοβουλίες μου στον χώρο της αριστεράς κατά την διάρκεια της Αντίστασης αλλά και μετά δεν ήταν πάντοτε αρεστές. Η αριστερά δεν επέτρεπε να γίνεται κάτι χωρίς να το ελέγχει, πόσο μάλλον να πεις κάτι εναντίον της.
• Όσον αφορά την οικογένεια, άκουσέ με προσεκτικά. Ενώ ήμουν εκ πεποιθήσεως εναντίον του γάμου, τελικά έκανα τρεις γάμους. Με τη Λένα, τη γυναίκα μου, είμαστε μαζί εδώ και 38 χρόνια. Έχω δυο κόρες, τη Νικολέττα, που είναι συνάδελφος, και την Άννα, που σπούδασε κινηματογράφο στο Λονδίνο, αλλά τώρα ασχολείται με τα τουριστικά στην Κεφαλονιά. Η μεγάλη μου αγάπη είναι τα εγγόνια μου, ο Γιώργος και ο Γιάννης. Είμαι πλήρης και ευτυχισμένος. Κάθε φορά που έρχονται στο σπίτι έχω μεγάλη χαρά.
• Όσοι με γνωρίζουν καλά, ξέρουν ότι είχα μια έντονη ζωή. Ξενύχτια, ποτά, τσιγάρα, τραγούδια ηπειρώτικα και όχι μόνο. Ο αξέχαστος Μίκης, που έχω βάλει να παίζει τώρα που μιλάμε, είχε έρθει στο σπίτι μας κι είχε παίξει πιάνο. Τα πάρτι που έχουμε κάνει στο σπίτι μας στο Ψυχικό με τη Λένα έχουν αφήσει ιστορία.
• Ήμουν αιρετικός, ναι. Και επαναστάτης. Αλλά μου άρεσε που με ήθελαν όλοι στις παρέες τους, όχι μόνο οι ομοϊδεάτες μου αλλά και κάποιοι που βρίσκονταν στην αντίθετη πλευρά, γιατί ήμουν χωρίς παρωπίδες. Ήμασταν στην Κούβα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο για τα θυρανοίξια του ναού του Αγίου Νικολάου στην Αβάνα. Το βράδυ, στο περίφημο ξενοδοχείο National, ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος με την Άννα-Μαρία και τους γιους του μας κάλεσαν με τη Λένα στο τραπέζι τους. Εκείνος σηκώθηκε, πρόσφερε τη θέση του στη Λένα, πήγε στο διπλανό τραπέζι και κουβάλησε μια καρέκλα για μένα. «Μου αρέσει να με υπηρετούν βασιλιάδες», του είπα γελώντας. Είχα καλές σχέσεις και με πολιτικούς, και με καλλιτέχνες, και με επιχειρηματίες με διαφορετική πολιτική τοποθέτηση, που όμως είχαμε αμοιβαία εκτίμηση. Όλα αυτά ξέρεις τι σημαίνουν για μένα; Μια απίστευτα γεμάτη και πλούσια ζωή. Πάντοτε ήμουν αντιστασιακός εκ φύσεως και ονειροπόλος με τα μάτια ανοιχτά.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
