Τον Φεβρουάριο του 2010, όταν είχε αρχίσει να γίνεται εμφανές πως το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας θα είχε άμεσα αντίκτυπο στις αγορές και πως επρόκειτο σύντομα να σταματήσουν να δανείζουν την Ελλάδα, μία πολύ κρίσιμη σύσκεψη πραγματοποιήθηκε στην έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου - εκεί, ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου, δήλωσε πως «δεν ήθελε τίποτε» από την Ευρώπη, σύμφωνα με όσα γράφει η Άνγκελα Μέρκελ, στα απομνημονεύματά της.
Στο κεφάλαιο του βιβλίου της που ονομάζεται «Βιβλιοθήκη Σολβέ», η Άνγκελα Μέρκελ περιγράφει πώς για πρώτη φορά έγινε σαφής η στάση που επρόκειτο να κρατήσει η Γερμανία υπό την ηγεσία της απέναντι στην ελληνική κρίση - αλλά και τις υπόλοιπες που ακολούθησαν στην Ευρωζώνη, την προσεχή του 2010, περίοδο.
Το επείγον τηλεφώνημα του Σαρκοζί για την Ελλάδα
Τον Φεβρουάριο του 2010, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν αντιληπτό πως το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας ήταν σημαντικό. Ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, όπως περιγράφει η Άνγκελα Μέρκελ, είχε αποδεχθεί πως έπρεπε οι κρατικές δαπάνες της χώρας να μειωθούν κατά 4% - ωστόσο, δεν είχε παρουσιάσει κανένα σχέδιο για την επίτευξη του στόχου αυτού. Την προηγούμενη της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 11 Φεβρουαρίου 2010, ο Νικολά Σαρκοζί, τότε πρόεδρος της Γαλλίας, τηλεφώνησε ανήσυχος στην Άνγκελα Μέρκελ, ζητώντας της επείγουσα συνάντηση πριν τη Σύνοδο, με αποκλειστικό θέμα την Ελλάδα.
Η Μέρκελ ήταν διστακτική στο ενδεχόμενο αυτό, καθώς, όπως αναφέρει στο βιβλίο της, μια τέτοια συνάντηση, χωρίς σαφές αποτέλεσμα, θα προκαλούσε μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Ωστόσο, Μπαρόζο, Τρισέ, Ρομπέι και Σαρκοζί την έπεισαν πως ήταν απαραίτητη.
Πράγματι, η συνάντηση πραγματοποιήθηκε την επομένη, λίγες ώρες πριν από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τελικά ήταν εκείνη που καθόρισε τη στάση της Μέρκελ να μην χρηματοδοτήσει τη διάσωση της Ελλάδας.
Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπέι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο πρόεδρος της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου συμμετείχαν στην σύσκεψη, με αντικείμενο την Ελλάδα.
«Η Ελλάδα χρειάζεται βοήθεια», είπε εισαγωγικά ο Τρισέ, με τη Μέρκελ να επισημαίνει πως δεν της ήταν σαφές σε τι έπρεπε να συνίσταται η βοήθεια αυτή προς την Ελλάδα.
Η «έκρηξη» Σαρκοζί
Ακολούθησε μια «έκρηξη» από τον Νικολά Σαρκοζί σχετικά με τα μέτρα λιτότητας του 4% που είχε ζητήσει η Κομισιόν από την Ελλάδα να λάβει: «Η εξοικονόμηση 4 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ είναι ένας σίγουρος τρόπος για να ξεσπάσουν εξεγέρσεις στους δρόμους!», φέρεται να «φώναξε οργισμένος», όπως αναφέρει η Άνγκελα Μέρκελ.
«Σε τι πρέπει να συνίσταται η βοήθεια;», ρώτησε η Μέρκελ και ο Τρισέ απαντά: «Η Ελλάδα χρειάζεται χρήματα».
Όμως η Μέρκελ δεν ήταν διατεθειμένη να δώσει χρήματα στην Ελλάδα, καθώς αυτό θα παραβίαζε τις ευρωπαϊκές συνθήκες, όπως επισημαίνει.
Ενώ όλοι στην αίθουσα εκείνη την πίεζαν να υποχωρήσει, ο μόνος που δεν μιλούσε ήταν ο Έλληνας πρωθυπουργός, όπως αναφέρει. «Χρήματα επ' ουδενί δεν μπορώ να διαθέσω», ήταν μία χαρακτηριστική αποστροφή της, πριν ρωτήσει ευθέως τον Παπανδρέου: «Εσύ, τελικά, τι θέλεις;».
«Η απάντηση ήταν ότι δεν ήθελε τίποτα, αλλά πως η Ελλάδα βρισκόταν σε πολύ άσχημη κατάσταση», αναφέρει η Άνγκελα Μέρκελ.
Η συνάντηση εκείνη διήρκεσε δύο ώρες, γεμάτες ένταση, για την οποία η Μέρκελ αναφέρει πως οι διερμηνείς δεν προλάβαιναν να μεταφράσουν τα πάντα. Κατέληξε με την συμφωνία του υπό απόλυτη πίεση Παπανδρέου να παρουσιάσει εντός 5 ημερών ένα σαφές σχέδιο για τη μείωση του ΑΕΠ κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες, ώστε μόνο τότε να υποστηριχθεί και οικονομικά από την Ευρωζώνη.
«Ταξίδι προς την Ιθάκη»: Πώς φθάσαμε στο Καστελόριζο
Στο βιβλίο της Μέρκελ ακολουθεί το κεφάλαιο «Ταξίδι προς την Ιθάκη», όπου η Γερμανίδα καγκελάριος περιγράφει πώς η κυβέρνηση Παπανδρέου χρονοτριβούσε, ενώ η Γερμανία πιεζόταν από παντού να βοηθήσει την Ελλάδα - δηλαδή να χρηματοδοτήσει το ελληνικό έλλειμμα, όπως γράφει η ίδια. Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό, η Μέρκελ αντιμετώπιζε σφοδρές αντιδράσεις και όπως γράφει, μόνη της επιλογή, ήταν τα δάνεια μέσω ΔΝΤ.
Ωστόσο, έως τη Σύνοδο της 25ης Μαρτίου του 2010, η Ελλάδα δεν είχε υποβάλλει ικανοποιητικό σχέδιο για τη μείωση του ελλείμματος, γράφει η Μέρκελ και τότε πραγματοποιήθηκε η ιστορική της δήλωση περί «καλού Ευρωπαίου»: «Καλός Ευρωπαίος δεν είναι απαραίτητα αυτός που σπεύδει να βοηθήσει. Καλός Ευρωπαίος είναι όποιος σέβεται τις ευρωπαϊκές Συνθήκες και τους αντίστοιχους εθνικούς νόμους και φροντίζει ώστε η συνδρομή του προς μια τρίτη χώρα να μην διαταράσσει τη σταθερότητα της ευρωζώνης».
Στις 11 Απριλίου 2010, η ΕΕ ήταν έτοιμη να δώσει δάνεια στην Ελλάδα, με τη συνδρομή του ΔΝΤ - μόνο που η Ελλάδα δεν είχε ακόμη ζητήσει οικονομική στήριξη, γράφει η Μέρκελ.
Τα πράγματα άλλαξαν στις 23 Απριλίου 2010, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου, από το Καστελόριζο, ανακοίνωσε πως θα υποβάλει αίτημα βοήθειας στο Eurogroup και το ΔΝΤ. «Προετοίμασε τους συμπολίτες του για μια δύσκολη περίοδο, μίλησε για μια νέα Οδύσσεια και έκλεισε το διάγγελμά του με την εξής δραματική διατύπωση: "Ξέρουμε τον δρόμο για την Ιθάκη και έχουμε χαρτογραφήσει τα νερά". Αναφερόταν στον Οδυσσέα, ο οποίος περιπλανήθηκε για δέκα χρόνια μετά τη μάχη της Τροίας, έχασε όλους τους συντρόφους του και επέστρεψε στο νησί του, την Ιθάκη, μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο», γράφει η Μέρκελ για την επίμαχη στιγμή.
Τελικά, τη βοήθεια -με τη μορφή δανείων- στην Ελλάδα, η Μέρκελ την παρουσίασε στη Μπούντεσταγκ ως «την ύστατη, χωρίς εναλλακτική, λύση».
Τα απομνημονεύματα της Άνγκελα Μέρκελ με τίτλο «Ελευθερία» κυκλοφορούν στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και σε μετάφραση από την Έμη Βαϊκούση.
