Το «brain rot» είναι η λέξη της χρονιάς για την Οξφόρδη για το 2024 και πρόκειται για την αντιληπτή νοητική πτώση λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης social media.
Οι ερευνητές, ωστόσο, βρίσκουν πολλά υποσχόμενους- και εκπληκτικούς- τρόπους για το πώς θα ενισχύσουμε την υγεία του εγκεφάλου μας και θα καταπολεμήσουμε το στρες. Και το ραδιοφωνικό δίκτυο NPR (National Public Radio) παρουσιάζει εννιά από αυτούς.
Καλύτερο για τη μνήμη το να γράφουμε με το χέρι
Μπορεί η πληκτρολόγηση να είναι πολύ πιο γρήγορη από τη γραφή με το χέρι, αλλά όλο και περισσότερες μελέτες βρίσκουν βαθιά οφέλη στον εγκέφαλο όταν γράφουμε γράμματα και λέξεις με το χέρι. Για τα παιδιά μάλιστα, μπορεί να βελτιώσει την αναγνώριση και εκμάθηση γραμμάτων. Και όταν οι ενήλικες κρατούν σημειώσεις με το χέρι, μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη εννοιολογική κατανόηση του υλικού.
Τα μικρόβια του εντέρου μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση
Μπορεί αυτό που τρώμε να μας κάνει πιο ανθεκτικούς στο άγχος; Ίσως! Μια πρόσφατη ανάλυση διαπίστωσε ότι το έντερο των ανθρώπων που χειρίζονταν καλύτερα το στρες, είχαν δύο χαρακτηριστικά: Τα μικροβιώματά τους είχαν περισσότερα αντιφλεγμονώδη μικρόβια και είχαν έναν ισχυρό «φραγμό του εντέρου», που κρατά τις τοξίνες και τα παθογόνα έξω από την κυκλοφορία του αίματος. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη ότι το έντερο και ο εγκέφαλός μας συνομιλούν μεταξύ τους.
Στην πραγματικότητα το έντερο παράγει περίπου το 90% της σεροτονίνης και περίπου το 50% της ντοπαμίνης. Άρα η κατανάλωση τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το κίμτσι ή το γιαούρτι ή η λήψη προβιοτικών συμπληρωμάτων θα μας βοηθήσει να παραμείνουμε ψύχραιμοι; Δεν είναι τόσο απλό, λένε οι επιστήμονες, επειδή το μικροβίωμα του εντέρου είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστημα. Ωστόσο, οι ερευνητές εργάζονται για τον εντοπισμό βιοδεικτών στα βακτήρια του εντέρου που κάποια μέρα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προσαρμογή των αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο χρήσης των υπαρχουσών θεραπειών, ή την ανάπτυξη νέων θεραπειών.
Η εργασία, μέχρι αργά, στη νεαρή ενήλικη ζωή μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και κακή υγεία στη μέση ηλικία
Το σώμα το γνωρίζει ήδη αυτό: Όταν θυσιάζουμε τον ύπνο για τη δουλειά, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία. Τώρα η έρευνα διαπιστώνει ότι ειδικά οι νυχτερινές ώρες εργασίας και τα εναλλασσόμενα προγράμματα βάρδιων μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους επιρρεπείς σε κατάθλιψη και κακή υγεία. Η εργασία υποτίθεται ότι φέρνει εισόδημα για να μας υποστηρίξει, λέει η ερευνήτρια Γουέν-Τζούι Χαν, αλλά πολλοί άνθρωποι εργάζονται μόνοι τους και γίνονται «ολοένα και πιο δυστυχείς με την πάροδο του χρόνου». Η Χαν ελπίζει πως η μελέτη θα προκαλέσει περισσότερες συζητήσεις σχετικά με το πώς μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν ευτυχισμένες και υγιείς ζωές.
Βελτίωση των καθημερινών συνηθείων για πρόληψη της άνοιας
Περίπου το 40% των περιπτώσεων άνοιας θα μπορούσαν να προληφθούν ή να καθυστερήσουν με τη βελτίωση των καθημερινών συνηθειών. Όταν πρόκειται για έναν υγιεινό τρόπο ζωής, μικρές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν πολύ. Η έρευνα διαπιστώνει όλο και περισσότερο ότι μπορεί να είμαστε σε θέση να μειώσουμε τον κίνδυνο για άνοια. Τροποποιήσεις στον ύπνο, τη διατροφή, την κοινωνική ζωή και τις συνήθειες άσκησης βοηθούν. Ακόμη και άτομα που έχουν γενετικούς παράγοντες κινδύνου μπορούν να ωφεληθούν. Τώρα οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα διαδικτυακό εργαλείο, το Brain Care Score, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να μετρήσουν και να παρακολουθήσουν τους κινδύνους για την υγεία του εγκεφάλου τους.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι κάθε αύξηση 5 βαθμών στη βαθμολογία φροντίδας του εγκεφάλου συσχετίστηκε με 27% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας, εγκεφαλικού και κατάθλιψης. «Αυτό που μας έκανε έκπληξη ήταν το πόσο ισχυρό ήταν», λέει ο Δρ. Κέβιν Σεθ, διευθυντής του Κέντρου για την υγεία του εγκεφάλου και του νου του Πανεπιστημίου Yale και συν-συγγραφέας της μελέτης. Ο Σεθ λέει ότι τα ευρήματα τον οδήγησαν να τροποποιήσει κάποιες από τις δικές του συνήθειες όπως ότι άλλαξε τα επιδόρπια που περιείχαν ζάχαρη, με φρούτα και πρόσθεσε περισσότερα λαχανικά στη διατροφή του.
Να «μιλάμε» στο σώμα μας
Το να «μιλάμε» με το σώμα μας μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπίσουμ το άγχος, και ίσως αλλάξει τη ζωή μας. Όλοι έχουμε να νιώσει να «παγώνουμε» από το άγχος. Μια θεραπευτική προσέγγιση που ονομάζεται Εσωτερικά Οικογενειακά Συστήματα, ή IFS, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Βασίζεται στην ιδέα ότι ο καθένας μας αποτελείται από πολλά μέρη. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν έναν εσωτερικό εαυτό που κρίνει, άλλοι έναν που ανησυχεί και ορισμένοι έναν που προστατεύει υπερβολικά. Η μέθοδος περιλαμβάνει να μάθει ο καθένας να αγκαλιάζειόλα τα μέρη του, να τα αντιμετωπίζει με συμπόνια και να καταλαβαίνει τι μπορεί να θέλουν να πουν. Μερικοί που το έχουν εφαρμόσει, αναφέρουν πως άλλαξε η ζωή και η καθημερινότητά τους. Και ενώ ορισμένοι θεραπευτές λένε ότι δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή στοιχεία, ορισμένες μικρές μελέτες δείχνουν ότι το IFS μπορεί να ωφελήσει άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα όπως PTSD, στρες και κατάθλιψη.
Ασκήσεις ενδυνάμωσης για την αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης
Εδώ και καιρό ξέραμε ότι η γυμναστική με βάρη κάνει καλό στα οστά, τις αρθρώσεις και την καρδιά μας, αλλά το 2024 αποδείχθηκε ότι μπορεί να βελτιώσει και τη διάθεσή μας. Όπως διαπίστωσε μία ανάλυση πάνω από 30 κλινικών δοκιμών, τα άτομα που έκαναν ασκήσεις ενδυνάμωσης τουλάχιστον δύο με τρεις φορές την εβδομάδα παρουσίασαν μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Επιπλέον, άλλες έρευνες έδειξαν ότι οι ασκήσεις με βάρος επίσης μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τα αισθήματα άγχους.
Μάλιστα, δε χρειάζεται να είμαστε στο γυμναστήριο με τις ώρες για να δούμε αποτελέσματα. Σύμφωνα με μία νέα έρευνα, οι γυναίκες χρειάζεται να κάνουν λιγότερη άσκηση από τους άνδρες για να παρατηρήσουν σημαντικές αλλαγές, τόσο στην αερόβια όσο και στη μυϊκή τους δύναμη. Επιπλέον, αυτές οι αλλαγές μπορούν να επιτευχθούν και χωρίς μηχανήματα γυμναστικής, κάνοντας απλές ασκήσεις με το βάρος του σώματος, όπως squats ή push-ups.
Οι εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές συνδέονται (και) με κακή ψυχική υγεία
Από τις αλυσίδες fast-food, μέχρι τα ζαχαρούχα ποτά και τα συσκευασμένα σνακ, οι εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές είναι πλέον παντού. Όμως οι ερευνητές λένε ότι υπάρχουν απτά στοιχεία που μας λένε ότι η υπερβολική κατανάλωση τροφίμων αυτού του είδους συσχετίζεται με πολλές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Όπως φάνηκε από τα αποτελέσματα μίας εκτενούς μελέτης, στην οποία τα άτομα που κατανάλωναν συστηματικά εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές είχαν περίπου 20-50% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές κατά πόσο πρέπει να απέχουμε πλήρως από αυτές τις τροφές. Οι ερευνητές λένε ότι το κατάλληλο όριο μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Αλλά σε γενικές γραμμές, αν ένα προϊόν εμπεριέχει πολλά στατιστικά που δεν θα έβρισκε κανείς σε μία συνηθισμένη κουζίνα, τότε είναι πιθανό να είναι εξαιρετικά επεξεργασμένο.
Ο εγκέφαλος «καθαρίζει» με έναν καλό ύπνο - Τι σημαίνει αυτό για Αλτσχάιμερ, πονοκεφάλους, κατάθλιψη
Οι ερευνητές ανακάλυψαν άλλο ένα προνόμιο ενός καλού ύπνου. Για να παραμείνει υγιής, ο εγκέφαλός μας πρέπει να ξεπλένει τα υπολείμματα που δημιουργούνται από τα δισεκατομμύρια κύτταρα που τον κρατούν σε λειτουργία. Νέες έρευνες διαπιστώνουν ότι κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, αργά ηλεκτρικά κύματα συγχρονίζουν τους νευρώνες μας, μετατρέποντάς τους ουσιαστικά σε μικροσκοπικές αντλίες που ωθούν το υγρό από το βάθος του εγκεφάλου στην επιφάνειά του. Από εκεί τα απόβλητα μεταφέρονται στο συκώτι και τα νεφρά για να απομακρυνθούν από το σώμα.
Τα προβλήματα με την απομάκρυνση των αποβλήτων του εγκεφάλου μπορεί να είναι ένας παράγοντας στη νόσο του Αλτσχάιμερ, τη νόσο του Πάρκινσον, τον πονοκέφαλο και ακόμη και την κατάθλιψη. Έτσι, η εξεύρεση τρόπων που επιτρέπουν σε έναν εξασθενημένο εγκέφαλο να αυτοκαθαριστεί θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη θεραπειών για ένα ευρύ φάσμα διαταραχών.
Ποιους μπορεί να βοηθήσει μια λιπαρή δίαιτα
Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες θα μπορούσε να βοηθήσει ορισμένα άτομα με ψυχικές ασθένειες. Πριν από μερικά χρόνια, ορισμένοι ασθενείς άρχισαν να πειραματίζονται με την κετογονική δίαιτα, η οποία έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, για τη διαχείριση των συμπτωμάτων ψυχικής υγείας. Οι ερευνητές το έλαβαν υπόψη τους και τώρα, περίπου δώδεκα κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε εξέλιξη, δοκιμάζοντας την επίδραση της συγκεκριμένης δίαιτας στις ψυχικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της διπολικής διαταραχής, της σχιζοφρένειας και της κατάθλιψης.
Υπάρχουν μερικές θεωρίες σχετικά με το γιατί μπορεί να κάνει καλό σε ορισμένους οργανισμούς. Πρώτον, η δίαιτα φέρνει υπό έλεγχο το σάκχαρο στο αίμα και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τα οποία συνδέονται με προβλήματα ψυχικής υγείας. Μπορεί επίσης να παρέχει μια λύση για τη δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων, των κέντρων παραγωγής ενέργειας των κυττάρων μας, η οποία θα μπορούσε να κάνεις τον εγκέφαλο μας πιο υγιή. Τα πρώτα αποτελέσματα των μελετών είναι ελπιδοφόρα. Το μόνο μειονέκτημα; Ορισμένοι κλινικοί γιατροί ανησυχούν ότι η δίαιτα - η οποία περιλαμβάνει την εγκατάλειψη τροφών όπως το ψωμί και τα γλυκά - μπορεί να είναι υπερβολικά «αυστηρή» για ορισμένους ασθενείς.
