Μια κύρια αιτία της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου (IBD) ανακαλύφθηκε από Βρετανούς επιστήμονες, που εντόπισαν ένα αδύναμο σημείο στο DNA μας και το οποίο υπάρχει στο 95% των ατόμων με τη νόσο.
Αυτό το αδύναμο σημείο καθιστά πολύ πιο εύκολο για ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού να εκφυλίζονται και να προκαλούν έτσι υπερβολική φλεγμονή στο έντερο. Η επιστημονική ομάδα ανακάλυψε επίσης ότι φάρμακα που ήδη κυκλοφορούν, φαίνεται να αναστρέφουν την ασθένεια -όπως έδειξαν εργαστηριακά πειράματα- και τώρα στοχεύουν σε δοκιμές σε ανθρώπους.
Η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα είναι οι πιο κοινές μορφές φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Υπολογίζεται ότι επηρεάζουν μισό εκατομμύριο ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συχνά εμφανίζεται στην εφηβική ηλικία ή σε νεαρούς ενήλικες.
Η Lauren Golightly, η οποία είναι τώρα 27, είχε τα πρώτα της συμπτώματα όταν ήταν 16 ετών με κράμπες στο στομάχι και αίμα στα κόπρανά της. Μόνο όταν ήταν 21 ετών και μετά την επέμβαση για την αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης, οι γιατροί συνειδητοποίησαν ότι είχε νόσο του Crohn. Πριν από τρία χρόνια χρειάστηκε μια επείγουσα στομία αφού τμήμα του εντέρου της είχε «σβήσει» και πρέπει ακόμα να παίρνει «πολλά παυσίπονα» λόγω του αριθμού των επεμβάσεων που χρειάστηκε για να την αντιμετωπίσει. «Δεν είναι η ζωή που θα επιθυμούσα να ζήσω», λέει.
Όπως έδειξε η έρευνα, ένα μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος που εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό με την IBD είναι τα λευκά αιμοσφαίρια που ονομάζονται μακροφάγα. Αυτά πλημμυρίζουν τις επενδύσεις των εντέρων όπου απελευθερώνουν χημικές ουσίες - που ονομάζονται κυτοκίνες - που οδηγούν σε μαζική φλεγμονή. Η φλεγμονή είναι μέρος της φυσιολογικής απόκρισης του σώματος στη μόλυνση, αλλά η υπερβολική δόση για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την υγεία.
Η ομάδα ερευνητών στο Ινστιτούτο Francis Crick και στο University College του Λονδίνου πραγματοποίησε μια βαθιά γενετική ανάλυση για να προσπαθήσει να ξεδιαλέξει την αιτία της IBD. Εκεί, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα τμήμα γενετικού κώδικα – του DNA – που αποδεικνύεται ότι είναι ο «κύριος ρυθμιστής» της φλεγμονής των μακροφάγων. Βρίσκεται ακριβώς στην «κορυφή της πυραμίδας», λέει ο Δρ Τζέιμς Λι, από το Ινστιτούτο Francis Crick. Το γονίδιο αυτό ελέγχει τις φλεγμονώδεις χημικές ουσίες που απελευθερώνουν τα μακροφάγα και μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με μια εκδοχή του που κάνει το σώμα τους επιρρεπές στο να ανταποκρίνεται υπερβολικά. Ο Δρ Λι είπε: «Αυτό είναι αναμφισβήτητα ένα από τα κεντρικά μονοπάτια που πηγαίνουν στραβά για τους ανθρώπους ώστε να εμφανίσουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα από τα πιο σημαντικά κύτταρα που προκαλεί φλεγμονώδη νόσο του εντέρου πάει στραβά».
Περαιτέρω πειράματα, που περιγράφονται λεπτομερώς στο περιοδικό Nature, έδειξαν ότι φάρμακα που είναι ήδη εγκεκριμένα για άλλες παθήσεις όπως ο καρκίνος ήταν σε θέση να καταπραΰνουν αυτή την υπερβολική φλεγμονή. «Βρήκαμε όχι μόνο πώς και γιατί πάει στραβά, αλλά πιθανώς έναν νέο τρόπο θεραπείας αυτών των ασθενειών», λέει ο Δρ Λι. Οι ερευνητές έχουν ένα προβάδισμα καθώς υπάρχουν ήδη φάρμακα, αλλά πρέπει να βρουν έναν τρόπο ώστε τα φάρμακα αυτά να στοχεύουν μόνο τα μακροφάγα, ώστε να μην προκαλούν παρενέργειες σε όλο το σώμα.
Τα φάρμακα θα πρέπει επίσης να βαθμονομηθούν με ακρίβεια για να ηρεμήσουν το IBD, αλλά να μην αφήσουν έναν ασθενή επιρρεπή στη μόλυνση, απενεργοποιώντας την καλή πλευρά της φλεγμονής στην προσπάθεια καταπολέμησης της νόσου. Στόχος τους είναι να ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές εντός πέντε ετών.
«Αυτή η έρευνα είναι ένα πραγματικά συναρπαστικό βήμα προς την πιθανότητα ενός κόσμου απαλλαγμένου από το Crohn και την κολίτιδα μια μέρα», δήλωσε η Ruth Wakeman, από τη φιλανθρωπική οργάνωση Crohn's & Colitis UK. «Η νόσος του Crohn και η κολίτιδα είναι περίπλοκες, δια βίου καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά έρευνες όπως αυτή μας βοηθούν να απαντήσουμε σε μερικά από τα μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το τι τις προκαλεί», πρόσθεσε η ίδια.
Ωστόσο, η γενετική ευαισθησία εξακολουθεί να είναι μόνο η μισή ιστορία. Χρειάζεται επίσης κάτι ακόμα για να πυροδοτήσει την ανάπτυξη της IBD, με τη διατροφή και την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών να «ενοχοποιούνται» στον τομέα αυτό.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Φλεγμονώδους νόσου του εντέρου (IBD)
- διάρροια
- πόνος στο στομάχι ή κράμπες
- αίμα στα κόπρανα
- αιμορραγία από τον πρωκτό
- κούραση
- απώλεια βάρους χωρίς προσπάθεια
Η ασθένεια διαφέρει από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ή IBS) αν και ορισμένα από τα συμπτώματα ταυτίζονται. Η διάγνωση της IBD γίνεται μόνο εάν υπάρχει φλεγμονή στα έντερα.
Με πληροφορίες από BBC