Σε μια απάντηση προς την επιτροπή της Γερουσίας, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Facebook τόνισε «Κάθε κομμάτι περιεχομένου που μοιράζεστε στο Facebook είναι δικό σας».
Μετά από δύο ημέρες εξαντλητικής μαρτυρίας ενώπιον του Κογκρέσου, το τελικό συμπέρασμα που βγήκε είναι ότι ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την τροπολογία των ρυθμίσεων του Facebook. Από ερώτηση σε ερώτηση, οι Αμερικανοί νομοθέτες προσπάθησαν να φανούν προετοιμασμένοι ώστε να αποδείξουν ότι όντως χρειάζονται νέοι κανόνες για να περιορίσουν τις δραστηριότητες του κοινωνικού δικτύου.
Μια από τις σημαντικότερες προτάσεις που συζητήθηκε αρκετά είναι εκείνη ενός νέου νομοσχεδίου από τους γερουσιαστές Ρίτσαρντ Μπλούμενταλ (Δημοκρατικός από το Κονέκτικατ) και Εντ Μάρκι (Δημοκρατικός από τη Μασαχουσέτη), το οποίο απαιτεί τη ρητή συγκατάθεση των χρηστών για τη χρήση, την κοινή χρήση ή την πώληση οποιωνδήποτε προσωπικών πληροφοριών καθώς και την σαφή ειδοποίηση του χρόνου που συλλέγονται τα δεδομένα για οποιαδήποτε από τις παραπάνω χρήσεις. Επιπρόσθετα, το νομοσχέδιο φέρνει και νέες απαιτήσεις ασφαλείας ή παραβίασης του απορρήτου.
To γεγονός ότι ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ συστηματικά απέφευγε τις άβολες ερωτήσεις ήταν μια μεγάλη απογοήτευση, αλλά και κάτι που οι πιο αστείοι χρήστες του δικτύου του (και του Twitter) πήραν ως αφορμή για να τον περάσουν από χίλια μύρια memes ως εξωγήινο που δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς τον ρωτούν. Έτσι, κάθε φορά, που έφτανε η ίδια ερώτηση (σχετικά με τον τρόπο που η εταιρεία συλλέγει και χειρίζεται τα δεδομένα), ο Ζούκερμπεργκ, σαν προσγειωμένος σε άγνωστο πλανήτη, τραγουδούσε το ίδιο ρεφρέν: «Οι χρήστες έχουν τον πλήρη έλεγχο του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους».
Αλλά, καθώς οι γερουσιαστές, ο ένας μετά τον άλλον, τον πίεζαν για συγκεκριμένες λεπτομέρειες – «γιατί δεν είχατε προειδοποιήσει τους καταναλωτές νωρίτερα ότι τα δεδομένα τους πιθανόν να έχουν συλλεχθεί για κακόβουλους λόγους;» – ο Ζούκερμπεργκ έδινε πάντα μια ξύλινη απάντηση.
«Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό». «Δεν έχω το ακριβές νούμερο μπροστά μου». «Θα βάλω την ομάδα μου να σας απαντήσει σύντομα».
Φυσικά, δεν ήταν όλη η συζήτηση τόσο αόριστη. Ειδικά, όταν ένας από τους νεότερους γερουσιαστές, ο Μπράιαν Στσάτζ (Δημοκρατικός από τη Χαβάη) είπε στον Μαρκ Ζούκερμπεργκ «Λέτε, ότι λίγο πολύ, όλοι οι χρήστες έχουν τον έλεγχο των δεδομένων τους, αλλά δεν μου φαίνεται αληθινό, γιατί εσείς είστε που κερδίζετε χρήματα από αυτά τα δεδομένα, και ενώ το εκφράζετε αυτό ως αρχή της επιχείρησής σας, εμένα δεν μου φαίνεται ότι κατέχουμε τα προσωπικά μας δεδομένα, διαφορετικά θα έπρεπε να έχουμε ένα μερίδιο από τα κέρδη των διαφημίσεων».
«Κύριε Γερουσιαστή, το περιεχόμενο σας ανήκει με τον τρόπο που επιλέγετε να το αναρτήσετε στο δίκτυο, μπορείτε να το κατεβάσετε όποτε θέλετε, και μπορείτε να ελέγχετε τους όρους με τους οποίους χρησιμοποιείται. Όταν ανεβάζετε κάτι στο Facebook μας δίνετε την άδεια να το δείξουμε σε άλλους ανθρώπους και αυτό είναι απαραίτητο ώστε να λειτουργήσει η υπηρεσία μας», του απάντησε ο Ζούκερμπεργκ.
Για τον Ζούκερμπεργκ, λοιπόν, η κατοχή των δεδομένων από τους χρήστες σημαίνει μόνο ότι οι χρήστες μπορούν (και πρέπει) να ελέγχουν ποιος βλέπει τις αναρτήσεις τους. Αλλά τι γίνεται αν τον μεταφράσουμε κυριολεκτικά; Τι θα γινόταν αν τα προσωπικά δεδομένα είχαν αξία όπως οποιαδήποτε άλλη ιδιοκτησία; Δεν θα έπρεπε οι ιδιοκτήτες των δεδομένων να αποζημιωθούν για τη χρήση τους;
Είναι γνωστό ότι τα δεδομένα είναι ο απόλυτος ηλεκτρονικός θησαυρός, όχι μόνο για το Facebook, αλλά για όλες τις εταιρείες του διαδικτύου, ειδικά για εκείνες που προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες στους χρήστες και κερδίζουν χρήματα μέσω στοχοποιημένης διαφήμισης, όπως η Amazon και η Google. Πόσο αξίζουν, όμως, τα προσωπικά δεδομένα ενός χρήστη; Και πόσο μπορεί ένα μεγάλο κοινωνικό δίκτυο, το οποίο συλλέγει βασικά δεδομένα χρηστών και αντλεί ακόμα περισσότερα δεδομένα από τις δραστηριότητές του, τις συνδέσεις και τα δίκτυά του, να κερδίζει από την πώληση τέτοιων προσωπικών δεδομένων; Είναι πολύ δύσκολο να δοθεί μια σίγουρη και σαφή απάντηση, αλλά μετά από τις απαντήσεις του Ζούκερμπεργκ πολλοί έχουν αρχίσει να κάνουν τις αναλυτικές τους εικασίες.
Για να καταλάβουμε την πραγματική αξία των δεδομένων, θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή βουτιά στο παρελθόν. Πριν μερικά χρόνια οι Financial Times δημιούργησαν και αποκάλυψαν μια μοναδική αριθμομηχανή που επιτρέπει σε κάποιον να ελέγχει την αξία των προσωπικών δεδομένων ενός ατόμου. Σκοπός της ήταν να δώσει μια εικόνα για τον κλάδο της «Βιομηχανίας μεσιτείας δεδομένων». Ένας κλάδος πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον οποίο οι τράπεζες επωφελούνται από την εμπορία χιλιάδων δεδομένων, που αφορούν τις προσωπικές και κοινωνικές λεπτομέρειες των ατόμων ανά την υφήλιο. Η αριθμομηχανή αυτή ενημερώθηκε για τελευταία φορά τον Ιούλιο του 2017 και αξίζει να τη συμβουλευθεί κανείς για να καταλάβει τι περίεργο παιχνίδι παίζεται με τις προσωπικές σας πληροφορίες.
Αν κάποιος παίξει λίγο με την αριθμομηχανή των FT και ερευνήσει τις εκτιμήσεις της (ανάλογα με τι πληροφορίες θέλει να καταθέσει ο καθένας), θα μετρήσει τα πιθανά χρήματα που μπορεί να κερδίσει ένας γίγαντας των κοινωνικών μέσων όπως το Facebook από την πώληση των δεδομένων. Το Statista.com αναφέρει ότι το Facebook είχε 230 εκατομμύρια χρήστες στην Αμερική τον Ιανουάριο του 2018. Ο πολλαπλασιασμός του αριθμού των Αμερικανών χρηστών με τη βασική τιμή δεδομένων, από την οποία ξεκινάει να υπολογίζει η αριθμομηχανή των FT και κυμαίνεται από 0,20 έως 0,40 δολάρια ανά άτομο, οδηγεί σε ένα αντίστοιχο ποσό το οποίο με τη σειρά του κυμαίνεται από 46 έως 92 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι ένα καθαρό κέρδος για το Facebook μόνο από τους Αμερικανούς χρήστες του.
Εάν, όπως κατέθεσε ο Ζούκερμπεργκ, τα δεδομένα είναι δικά μας, ίσως πρέπει να αναγνωρίσουμε και το γεγονός ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν και ένα περιουσιακό ενδιαφέρον για τις πολύτιμες προσωπικές τους πληροφορίες. Και αν μια εταιρία χρησιμοποιεί τις προσωπικές πληροφορίες και τα δεδομένα μας για να κερδίζει, τότε ίσως αυτή η εταιρεία θα έπρεπε να μοιράζεται κάποια από τα οφέλη της μαζί μας, ως μια μικρή κατανομή των εσόδων για τους απλούς, καθημερινούς χρήστες της.
Επίσης, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη και όλες οι έξυπνα συνδεδεμένες συσκευές εκμεταλλεύονται καθημερινά όλες τις προσωπικές μας πληροφορίες (μηνύματα, φωτογραφίες, email, αναζητήσεις, χάρτες, GPS, ερωτήσεις, αυτοματοποιημένες ενέργειες, απαντήσεις, σχόλια, likes και emojis) δεν θα έπρεπε όλοι να αναρωτηθούμε γιατί τα άτομα, στα οποία βασίζουν την λειτουργία τους όλες οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, δεν λαμβάνουν καμία αποζημίωση; Αλλά, πάλι, θα μου πείτε ποιος πραγματικά μπορεί να μετρήσει την αξία των δεδομένων μας; Ή αν θελήσει να το κάνει στο μέλλον, σε ποιον νόμο θα πρέπει να βασιστεί για να το εφαρμόσει;
Η φύση της λειτουργίας του Facebook βασίζεται (και θα βασίζεται) στην στοχοποιημένη διαφήμιση, αφού όλοι καταλαβαίνουμε ότι η διατήρηση της παροχής δωρεάν υπηρεσιών σε 2 δισεκατομμύρια χρήστες είναι πολυδάπανη. Και γι' αυτόν τον λόγο, η δήλωση του Ζούκερμπεργκ που έμεινε στο μυαλό όλων, ήταν εκείνη στην οποία τόνισε ότι «πάντοτε θα υπάρχει μια έκδοση του Facebook που θα είναι δωρεάν». Μια δήλωση που ταιριάζει με εκείνες τις Σέριλ Σάντμπεργκ (Chief Operating Officer του Facebook) όταν είχε πει ότι αν κάποιος θέλει να αποφύγει τις διαφημίσεις θα χρειαστεί να πληρώσει, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη σχεδίων για κάποιο μελλοντικό επί-πληρωμή μοντέλο.
Πολλοί συνεχίζουν να πιστεύουν ότι το Facebook, ακόμα και μετά τις ευγενείς δηλώσεις του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Σε μια άτυπη ηλεκτρονική δημοσκόπηση στο Twitter (με 984 ερωτηθέντες), το 83% δήλωσε ότι δεν θα δεχθεί τις προτάσεις της Σάντμπεργκ και δεν θα πληρώσει το Facebook σε αντάλλαγμα για την εξαφάνιση των διαφημίσεων. Σε μια άλλη πρόσφατη δημοσκόπηση του Τάβις ΜακΓκιν, πρώην προσωπικού δημοσκόπου του Ζούκερμπεργκ, φαίνεται ότι ο πλανήτης δεν είναι ευχαριστημένος με τον τρόπο που το κοινωνικό δίκτυο χειρίζεται τα πράγματα, με το 32% των Αμερικανών να θεωρεί ότι το Facebook είναι πιο βλαβερό και από το γρήγορο φαγητό των McDonald's.
σχόλια