Το να δει κανείς τον πλανήτη Γη από το διάστημα είναι μία απαράμιλλη εμπειρία, όμως το ανθρώπινο σώμα εξελίχθηκε για να λειτουργεί στη βαρύτητα της γης, έτσι η παρατεταμένη παραμονή στο διάστημα προκαλεί σημαντικές αλλαγές στον οργανισμό μας.
Οι αστροναύτες Σούνι Γουίλιαμς και Μπουτς Γουίλμορ επέστρεψαν στη Γη αφού η αρχικά οκταήμερη αποστολή τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), αναπάντεχα μετατράπηκε σε εννεάμηνη αναγκαστική παραμονή. Τώρα, αρχίζει η ανάρρωσή τους.
«Το διάστημα είναι μακράν το πιο ακραίο περιβάλλον που έχει συναντήσει ποτέ ο άνθρωπος και απλώς δεν έχουμε εξελιχθεί για να αντιμετωπίζουμε τις ακραίες συνθήκες», λέει ο καθηγητής Ντάμιαν Μπέιλι οποίος μελετά την ανθρώπινη φυσιολογία, στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας.
«Είναι σαν διακοπές», εξηγεί ο αστροναύτης Τιμ Πικ, ο οποίος πήγε στον ISS το 2015.
«Η καρδιά σου περνάει εύκολα. Οι μύες και τα οστά σου περνούν εύκολα. Πετάς γύρω από τον διαστημικό σταθμό σε αυτό το υπέροχο περιβάλλον μηδενικής βαρύτητας».
Αλλά όταν πρόκειται για τους μύες, η μακροχρόνια παραμονή στο διάστημα μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.
Όταν βρισκόμαστε στη Γη, ακόμη και για μία απλή πράξη όπως το να σταθούμε όρθιοι, χρησιμοποιούμε μύες σε όλο μας το σώμα. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει στο περιβάλλον μικροβαρύτητας του ISS.
Επιταχυνόμενη γήρανση
Η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία επίσης δουλεύουν λιγότερο στο διάστημα, καθώς δεν χρειάζεται πλέον να αντλούν αίμα ενάντια στη βαρύτητα. Όμως για ακριβώς για αυτόν τον λόγο αρχίζουν να αποδυναμώνονται, ενώ τα οστά γίνονται πιο αδύναμα και εύθραυστα.
Υπό κανονικές συνθήκες, πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των κυττάρων που διασπούν τα παλιά οστά και εκείνων που δημιουργούν νέα.
Όμως αυτή η ισορροπία διαταράσσεται χωρίς την αντίσταση της εργασίας ενάντια στη βαρύτητα.
«Κάθε μήνα, περίπου το 1% των οστών και των μυών τους θα ατροφούν - πρόκειται για επιταχυνόμενη γήρανση», λέει ο καθηγητής Μπέιλι.
Και αυτό γίνεται εμφανές κατά την επιστροφή στη Γη.
Το παρακάτω βίντεο δείχνει τους αστροναύτες να χρειάζονται υποστήριξη για να βγουν από την κάψουλα. Για αυτό τον λόγο οι αστροναύτες ανεβαίνουν στο διάστημα σε άριστη φυσική κατάσταση.
Απώλεια μυϊκής μάζας
Στη συνέχεια, η καθημερινή τους ρουτίνα περιλαμβάνει δύο ώρες άσκησης, ένας συνδυασμός διαδρόμου, ποδηλατικού μηχανήματος και βαρών, για να διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την υγεία των μυών και των οστών.
Τώρα, η Σούνι και ο Μπουτς θα ξεκινήσουν ένα εντατικό πρόγραμμα άσκησης για να ανακτήσουν τη χαμένη τους λειτουργία.
«Πιθανότατα θα χρειαστούν μερικούς μήνες για να χτίσουν τη μυϊκή τους μάζα», λέει η δρ Έλεν Σάρμαν, η οποία ήταν η πρώτη Βρετανίδα στο διάστημα.
Η οστική μάζα θα μπορούσε να χρειαστεί «μερικά χρόνια» μέχρι να ανακτηθεί - αλλά ακόμη και τότε, υπάρχουν «λεπτές αλλαγές στον τύπο των οστών που αναδομούμε μετά την επιστροφή στη Γη, οι οποίες μπορεί να μην επανέλθουν ποτέ σε εντελώς φυσιολογικά επίπεδα».
Αλλά αυτό είναι μόνο οι μύες και τα οστά - το διάστημα αλλάζει ολόκληρο το σώμα.
Ζαλάδα
Η μικροβαρύτητα διαστρεβλώνει επίσης το αιθουσαίο σύστημα, το οποίο είναι ο τρόπος με τον οποίο ισορροπούμαι και καταλαβαίνουμε προς τα πού είναι το πάνω.
Στο διάστημα, δεν υπάρχει ούτε πάνω, ούτε κάτω, ούτε πλάγια, κάτι που χρειάζεται χρόνο για να συνηθίσει κανείς, τόσο όταν φτάνει στο διάστημα, αλλά και όταν επιστρέφει στη Γη.
Ο Τιμ Πικ λέει: «Αυτή η αρχική φάση που σταματάς να ζαλίζεσαι, αρχίζεις να ανακτάς την ισορροπία σου και βρίσκεις τη δύναμη για να περπατήσεις κανονικά, διαρκεί μόλις δύο ή τρεις ημέρες».
«Αυτές οι πρώτες δύο ή τρεις ημέρες πίσω στη Γη μπορεί να είναι πραγματικά εξοντωτικές».
Με πληροφορίες από BBC
