Mια νύχτα του Μαρτίου του 2021, η Evy Mages, φωτορεπόρτερ στην Ουάσινγκτον, άνοιξε τον φορητό της υπολογιστή και, με τρεμάμενα δάχτυλα, πληκτρολόγησε στο Google τη διεύθυνση ενός εμβληματικού κτηρίου στο Ίνσμπρουκ της Αυστρίας.
Για δεκαετίες, η Evy, που ήταν πενήντα πέντε ετών τότε, είχε στοιχειωθεί από τις αναμνήσεις του οικήματος, όπου είχε μείνει έγκλειστη για αρκετούς μήνες, όταν ήταν μόλις οκτώ ετών. Θυμόταν ακόμη το ωχροκίτρινο εξωτερικό του, την κυρτή σκάλα και τη σκουρόχρωμη ξύλινη επένδυση στο εσωτερικό του, αλλά είχε κρατήσει μυστικό αυτό που συνέβη εκεί -ακόμα και από έναν ψυχολόγο, στον οποίο πίστωνε ότι της έσωσε τη ζωή. Οι αναμνήσεις της Evy από εκείνο το μέρος έμοιαζαν τώρα πια σαν από όνειρο, κάποιες ολοζώντανες κάποιες ξεθυμασμένες.
Θυμόταν ότι την άρπαξαν από το κρεβάτι της στη μέση της νύχτας στο σπίτι της ανάδοχης οικογένειάς της, στην αλπική κοιλάδα Kleinwalsertal. Την έβαλαν στο αυτοκίνητο ενός αγνώστου και την οδήγησαν μέσα από τα βουνά στο Ίνσμπρουκ. Κανείς δεν της είπε τι είδους μέρος ήταν αυτή η έπαυλη ή πόσο καιρό θα έμενε εκεί. Εκεί ίσως να βρίσκονταν ήδη δύο ντουζίνες παιδιά.
Ενήλικες με λευκές ρόμπες εργαστηρίου έκαναν τακτικά ενέσεις και έδιναν χάπια στα παιδιά, και όταν ερχόταν η ώρα να φάνε έπρεπε να χρησιμοποιούν μια περίεργα συντομευμένη γλώσσα: "bitte, Löffel" («παρακαλώ, κουτάλι»)- "bitte, Gabel" («παρακαλώ, πιρούνι»). Το πρωί, η Evy παρακολουθούσε μαθήματα στο σχολείο που βρισκόταν μέσα στην έπαυλη.
Τη νύχτα, έπρεπε να κοιμάται με μια κουβέρτα σφιχτά τραβηγμένη κάτω από τις μασχάλες της, με τα χέρια της σε ευθεία γραμμή στα πλευρά της, ακριβώς για να μένουν ακίνητα καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Φοβόταν μην βρέξει το κρεβάτι της, γιατί όποτε το έκανε, οι άνθρωποι με τις λευκές ρόμπες την ξυπνούσαν, ακόμα και από βαθύ ύπνο, και την πήγαιναν στο μπάνιο για ένα παγωμένο ντους- στη συνέχεια έπρεπε να στέκεται σε μια γωνία για το υπόλοιπο της νύχτας. Θα έτρεμε και θα ήταν σκοτεινά, εκτός από το θολό πράσινο φως ενός ενυδρείου, το οποίο απαγορευόταν να κοιτάζει.
Στα άλλα παιδιά στην έπαυλη είχαν χορηγηθεί χοντρά εσώρουχα. Τα θορυβώδη κουδούνια συναγερμού χτυπούσαν μέρα και νύχτα. Διαταγές ούρλιαζαν από μεγάφωνα που κρέμονταν πάνω από τις πόρτες- στην Evy οι φωνές έμοιαζαν να ανήκουν σε παντοδύναμες οντότητες. Μερικές φορές την καλούσαν να διηγηθεί τα όνειρά της σε έναν ενήλικα. Αυτό την εκνεύριζε: μπορούσε να καταλάβει ότι υπήρχε σημαντικός κίνδυνος στη συγκεκριμένη άσκηση, αν και δεν καταλάβαινε το γιατί.
Ένιωθε έξυπνη όταν έλεγε στον ενήλικα που την ανέκρινε ότι δεν μπορούσε να θυμηθεί κανένα όνειρο, αλλά το αποτέλεσμα ήταν τιμωρία: έπρεπε να καθίσει μόνη της σε ένα δωμάτιο μέχρι να σκεφτεί κάτι. Μια φορά, της έδειξαν ένα σύνολο από ζώα φάρμας και της είπαν να αντιστοιχίσει σε καθένα από αυτά την ταυτότητα ενός ατόμου της θετής της οικογένειας. Η Evy αγωνιούσε - σίγουρα ήταν λάθος επιλογή να αντιστοιχήσει τη μητριά της με το γουρούνι.
Μια μέρα, της είπαν μαζί με κάποια άλλα παιδιά να παραταχθούν μπροστά σε μια ντουλάπα για να πάρουν μια λιχουδιά. Όταν ο υπεύθυνος έριξε χουρμάδες στη φούστα της Evy, τους οποίους εκείνη είχε κρατήσει υπάκουα, είδε ότι μυρμήγκια περπατούσαν πάνω στα φρούτα. Η Evy κούνησε τη φούστα της μανιωδώς, πηδώντας πάνω κάτω. Οι ενήλικες με τα λευκά ρούχα τη μετέφεραν στο μπάνιο, όπου την ακινητοποίησαν στο πάτωμα και της έκαναν μια ένεση.
Η Evy δεν μπορούσε να θυμηθεί σχεδόν τίποτα για τα παιδιά που είχαν κοιμηθεί μαζί της, σε ένα μεγάλο δωμάτιο, ίσως επειδή οι συζητήσεις μεταξύ τους απαγορεύονταν. Μια κίτρινη κουκίδα είχε σημαδέψει το κρεβάτι της και τη θέση της οδοντόβουρτσας της, και το χρώμα την ενοχλούσε από τότε. Ως ενήλικη, υπενθύμιζε στον εαυτό της ότι το κίτρινο ήταν ένα χαρούμενο χρώμα και προσπαθούσε να ξεπεράσει την αποστροφή της γι' αυτό, διακοσμώντας τα ανθοδοχεία του σπιτιού της με ηλιοτρόπια.
Όταν η Evy ήταν είκοσι ετών, μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εγκαταστάθηκε πρώτα στη Νέα Υόρκη, όπου τελικά βρήκε δουλειά στην Daily News- το 1998 παντρεύτηκε έναν δημοσιογράφο που είχε γνωρίσει εκεί, τον Paul Schwartzman. Μετακόμισαν στην Ουάσινγκτον και απέκτησαν τρία παιδιά, τον Σάμι, τη Στέλλα και τη Λίλι. Αργότερα χώρισε με τον Schwartzman, αλλά με την πάροδο των ετών η Evy συγκέντρωσε έναν στενό κύκλο φίλων στην Ουάσινγκτον και δημιούργησε στενή σχέση με καθένα από τα παιδιά της.
Στη μέση ηλικία πια, ένιωθε πια αποφασισμένη, πατούσε στα πίδια της. Είχε έρθει η ώρα να πάρει απαντήσεις σε ερωτήματα που τη βασάνιζαν για για δεκαετίες -δεν είχε ξεχάσει ποτέ ότι η έπαυλη βρισκόταν στην Sonnenstrasse- και να μπει ξανά σε αυτά τα δωμάτια.
Τίποτα από τα παιδικά χρόνια της Evy δεν ήταν εύκολο, γι' αυτό και κατά κάποιο τρόπο την προβλημάτιζε το γεγονός ότι οι μήνες στη Sonnenstrasse κυριαρχούσαν τόσο έντονα στο μυαλό της. Είχε γεννηθεί το 1965 σε μια αυστριακή πόλη που λεγόταν Φέλντκιρχ, από μια εικοσιδυάχρονη ανύπαντρη μητέρα που έμενε σε ένα καθολικό ίδρυμα για γυναίκες. Παρέδωσε την Evy σε ανάδοχη οικογένεια που πήρε την Evy όταν ήταν τριών ετών, με σκοπό την υιοθεσία. Ωστόσο, η ανάδοχη μητέρα, η Anni, φάνηκε να στρέφεται γρήγορα εναντίον της.
Η Anni διατηρούσε έναν ενοικιαζόμενο χώρο τύπου «bed-and-breakfast» στο σπίτι της οικογένειας, ένα σαλέ από στόκο με σκαλιστά ξύλινα μπαλκόνια, χωμένο σε μια απότομη βουνοπλαγιά. Ο σύζυγός της, ο Erich, ήταν ταχυδρόμος, έκανε διανομές με σκι το χειμώνα και συχνά αποσυρόταν σε μια καλύβα που είχε χτίσει, πιο ψηλά στο βουνό. Η διαχείριση του B. and B. επιβάρυνε την Anni, η οποία κάποτε περιέγραψε τον εαυτό της σε έναν γιατρό ως «νευρική».
Σύντομα πείστηκε ότι κάθε μικρή φθορά -μια γρατζουνιά στον τοίχο, ένα σπάσιμο σε ένα πιάτο, οτιδήποτε- ήταν μια πράξη μοχθηρίας της μικρής Evy. Όπως το θυμάται η Evy, η Anni έδειχνε τη ζημιά και αν η Evy δεν αναλάμβανε την ευθύνη γι' αυτήν, η Anni τη χτυπούσε μέχρι να το κάνει. Ως τιμωρία, η Anni έστελνε την Evy στο κελάρι ή κλείδωνε την πόρτα του μπάνιου ώστε να μην μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Ακόμα χειρότερα: Η Anni είχε πει στο μικρό κορίτσι ότι η μητέρα της ήταν πόρνη...
Επίσης, της είχε πει ότι αν δεν της άρεσε η συμπεριφορά της ως «ανάδοχης μητέρας», θα μπορούσε πάντα να πάει σε ένα «χειρότερο μέρος». Αν και η Evy φοβόταν την Anni, λαχταρούσε την αγάπη της και φοβόταν να την στείλουν μακριά. Η Anni και ο σύζυγός της είχαν μια βιολογική κόρη, η οποία ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερη από την Evy. Το κορίτσι αυτό ήταν φρόνιμο και ντροπαλό- η Evy ήταν αγοροκόριτσο, πληθωρική και λίγο αδέξια - το είδος του παιδιού που είχε πάντα ένα χτυπημένο γόνατο από κάποιο παιχνίδι στον δρόμο. Στο σχολείο, ένας ιερέας την μάλωνε μερικές φορές, επειδή δυσκόλευε τόσο πολύ την ευαίσθητη ανάδοχη μητέρα της. Όταν η Evy οδηγήθηκε στην έπαυλη, επιβεβαιώθηκε ο χειρότερος φόβος της: κανείς δεν την ήθελε.
Όταν η Evy μελέτησε λίγο πιο προσεκτικά τα αποτελέσματα της αναζήτησής της στο Google για την έπαυλη Sonnenstrasse, τα οποία ήταν στα γερμανικά, παρατήρησε μια ασυνήθιστη λέξη: Kinderbeobachtungsstation, ή «σταθμός παρατήρησης παιδιών». Πάντα υπέθετε ότι η έπαυλη ήταν κάποιου είδους ψυχιατρική εγκατάσταση. Φαινόταν σαν «κόμβος μεταφοράς», όπως το έθεσε πρόσφατα - ένα μέρος όπου τα παιδιά παρακολουθούνταν, ταξινομούνταν και στη συνέχεια στέλνονταν σε άλλα ιδρύματα.
Από τα αποτελέσματα της αναζήτησης, η Evy έμαθε το όνομα της γυναίκας που ήταν επικεφαλής του χώρου: Dr. Maria Nowak-Vogl, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ. Πληκτρολογώντας το όνομα της Nowak-Vogl στο Google, έμαθε ότι η βίλα ήταν πράγματι μία πολύ ιδιόμορφη ψυχιατρική εγκατάσταση. Το 2013, μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα του Ιατρικού Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ είχε εκδώσει μια καταδικαστική έκθεση για την εγκατάσταση, λέγοντας ότι η Nowak-Vogl είχε διαπράξει συστηματική κακοποίηση με το πρόσχημα της αντιμετώπισης «δύσκολων» παιδιών.
Η έκθεση ήρθε τρία χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου "In Namen der Ordnung" ("Στο όνομα της Τάξης") ενός αυστριακού ιστορικού ονόματι Horst Schreiber, ο οποίος αναφερόταν στην Nowak-Vogl. Ο Schreiber είχε πάρει συνεντεύξεις από δεκάδες θύματα της Nowak-Vogl και είχε απαιτήσει δημόσια από την αυστριακή κυβέρνηση να τους ζητήσει συγγνώμη και να τους προσφέρει οικονομική αποζημίωση. Η κυβέρνηση, όπως έμαθε η Evy, το έκανε τώρα...
Υπήρξε και ένα άρθρο για τα ευρήματα της επιτροπής, στο οποίο η έπαυλη περιγραφόταν ως ένας συνδυασμός «σπιτιού, φυλακής και κλινικής πειραμάτων». Η επιτροπή είχε εξετάσει τα ιατρικά αρχεία και ανέφερε κάτι σοκαριστικό: στα παιδιά είχε χορηγηθεί με ένεση επιφυσάνη, ένα εκχύλισμα που προέρχεται από τους κωνοειδείς αδένες των βοοειδών και το οποίο οι κτηνίατροι χρησιμοποιούσαν για να καταστείλουν τον οίστρο σε φοράδες και αγελάδες. Η Nowak-Vogl, μια συντηρητική καθολική, ήθελε να δει αν η επιφυσάνη ή αλλιώς epiphysan θα μπορούσε να καταστείλει τις σεξουαλικές ορμές των παιδιών, καθώς και αν θα αποθάρρυνε τον αυνανισμό εντός του «ιδρύματος», καθιστώντας έτσι τους προστατευόμενούς της και τις προστατεύομενές της πιο «διαχειρίσιμους».
Ο αυνανισμός -τόσο στους εφήβους όσο και στα μικρά παιδιά, τα οποία τον χρησιμοποιούν για να αυτοϊκανοποιηθούν- ήταν μια εμμονή της Nowak-Vogl. Το ίδιο και το βρέξιμο του κρεβατιού. Το προσωπικό της λάμβανε αυστηρές οδηγίες να τηρεί διαγράμματα, τα οποία κατέγραφαν την ούρηση και τις κενώσεις των παιδιών. Επίσης, ελέγχονταν τα εσώρουχά τους – οι εργαζόμενοι στη βίλλα δια της όρασης ή της οσμής (!) έπρεπε να καταγράφουν το είδος των εκκρίσεων των παιδιών... Ο Schreiber περιέγραψε όλο αυτό το χάλι «ως μια σταυροφορία κατά του αυνανισμού και της σεξουαλικής διέγερσης».
Όπως έμαθε αργότερα η Evy, το προσωπικό δεν ήταν επικεντρωμένο στη θεραπεία μεμονωμένων περιπτώσεων παιδιών. Όπως έγραψε η Michaela Ralser, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ που εργάστηκε στην έκθεση της επιτροπής, στόχος της Nowak-Vogl ήταν «η προστασία της κοινωνίας από τα παιδιά και τους εφήβους με εμφανή ψυχολογικά θέματα». Η Ralser περιέγραψε όσα γίνονταν στην έπαυλη ως «ένα κλειστό σύστημα ... που χαρακτηρίζεται από το αυταρχικό στυλ ηγεσίας της παντοδύναμης ηγέτιδάς του».
Όπως ανακάλυψε αργότερα η Evy, υπήρχε μια έντονη ναζιστική γραμμή στις πρακτικές της παιδοψυχιατρικής στην Αυστρία που διαμόρφωσε την προσέγγιση της Nowak-Vogl. Η ιστορία του σταθμού παρατήρησης παιδιών στο Ίνσμπρουκ, και άλλων παρόμοιων χώρων, ήταν συνυφασμένη με την ιστορία της μεταπολεμικής Αυστρίας και της βαθιά λανθασμένης αποναζιστοποίησής της.
Η Nowak-Vogl είχε αρχίσει να φιλοξενεί παιδιά στην Sonnenstrasse το 1954, υπό την αιγίδα της κυβέρνησης του Τιρόλου, και είχε επιβλέψει τη λειτουργία της βίλας μέχρι το 1987 (!). Τουλάχιστον 3.600 παιδιά, τα περισσότερα από αυτά ηλικίας μεταξύ επτά και δεκαπέντε ετών, είχαν φυλακιστεί εκεί για αρκετούς μήνες κάθε φορά. Η Nowak-Vogl, η οποία είχε στενούς δεσμούς με το σύστημα παιδικής πρόνοιας της Αυστρίας, καθόριζε την «επόμενη φορά» που θα έπρεπε να ξαναφιλοξενηθεί το κάθε παιδί. Φεύγοντας από εκεί κάποια παιδιά στέλνοντας σε ορφανοτροφεία- άλλα, σε αναμορφωτήρια, όπου συχνά έπρεπε να εργάζονται σε πλυντήρια ή να παρέχουν με άλλο τρόπο δωρεάν εργασία. Η Nowak-Vogl έστελνε επίσης παιδιά να εργαστούν σε αγροτικές οικογένειες. Περιστασιακά μόνο, κάποιο παιδί είχε την τύχη να επιστρέψει στο σπίτι του.
Μετά απ’ όλα αυτά, η Evy ένιωθε την τεράστια ανάγκη να επιβεβαιώσει τις αναμνήσεις της. Ωστόσο, δεν είχε καταφέρει να μιλήσει με κανέναν για τη βίλα. Τώρα, καθώς ξεφύλλιζε άρθρα και αναφορές γι' αυτήν, επιβεβαίωνε και αποσαφήνιζε πολλές μπερδεμένες πτυχές της εμπειρίας της. Τα μέλη του προσωπικού, όπως έμαθε, ενημερώνονταν για το ποιο παιδάκι κατουριόταν στο κρεβάτι του από αισθητήρες συναγερμού που ήταν τοποθετημένοι στα στρώματα των παιδιών - και μερικές φορές στα ογκώδη εσώρουχά τους.
Η Evy είχε θυμηθεί σωστά την τιμωρία: ένα παγωμένο ντους. Η έκθεση της επιτροπής σημείωνε ότι η σιωπή που επικρατούσε στη βίλα ήταν εύκολο να διατηρηθεί εν μέρει επειδή στα παιδιά χορηγούνταν συχνά ψυχοτρόπα φάρμακα και ηρεμιστικά, συχνά ως απάντηση σε «πειθαρχικές δυσκολίες». Τα ιατρικά αρχεία έδειξαν ότι τους είχαν επίσης χορηγηθεί ισχυρά ηρεμιστικά, συμπεριλαμβανομένου του Rohypnol.
Η έκθεση της επιτροπής ανέφερε επίσης «απαγορεύσεις ομιλίας» και «ποινικοποίηση των συναισθημάτων» όταν οι ανήλικοι ένοικοι της βίλας προσπαθούσαν να κοινωνικοποιηθούν. Ο Schreiber, ο οποίος συνέβαλε στην έκθεση, έγραψε: «Οι φιλίες και οι εκδηλώσεις αγάπης για άλλα παιδιά και νέους αποδοκιμάζονταν και εμποδίζονταν, συχνά ερμηνευόμενες ως σεξουαλική συμπεριφορά».
Η ίδια έκθεση περιελάμβανε ένα έγγραφο που απαριθμούσε τους κανόνες της Nowak-Vogl για τη διοίκηση της έπαυλης κατά τα έτη 1979 - 1980. Δώδεκα σελίδες αυστηρών οδηγιών παρανοϊκής λεπτομέρειας: Τα προσωπικά αντικείμενα των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων παιχνιδιών και βιβλίων, αφαιρούνταν κατά την άφιξή τους στην έπαυλη. Τα παιδιά έπρεπε να καθαρίζουν σχολαστικά τα πιάτα τους. Απομεινάρια φαγητού θα σερβίρονταν ξανά και ξανά μέχρι τα παιδιά να τα φάνε. Απαγορευόταν να χοροπηδούν, να μιλούν, να τρέχουν , να σφυρίζουν ή να τραγουδάνε.
«Επικρατεί απόλυτη ησυχία όταν σερβίρεται η σούπα», σημείωνε το έγγραφο. Απαγορεύονταν οι ερωτήσεις, τα σχόλια, οτιδήποτε. Τα μέλη του προσωπικού είχαν οδηγίες «να κάνουν τις ώρες του γεύματος όσο το δυνατόν πιο σύντομες και να μην κάθονται μαζί με τα παιδιά». Η παρακολούθηση των συνηθειών τουαλέτας περιγραφόταν με εξαντλητικές λεπτομέρειες και υπήρχε ακόμα και κανόνας για το πώς η οδοντόκρεμα πρέπει να «απλώνεται με φειδώ πάνω στην οδοντόβουρτσα».
Όσο περισσότερα διάβαζε η Evy, τόσο περισσότερο θύμωνε. Σχεδόν τέσσερις χιλιάδες παιδιά; Μέχρι το 1987; Περίπου 8 παρόμοιες εγκαταστάσεις είχαν λειτουργήσει στην Αυστρία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πόσες χιλιάδες παιδιά είχαν περάσει φρικτές μέρες σε τέτοιου είδους ιδρύματα; Σε όλες τις εγκαταστάσεις, τα κάπως πιο συνεσταλμένα ή μπερδεμένα παιδιά αξιολογούνταν για «κακή συμπεριφορά». Αλλά μόνο η έπαυλη Sonnenstrasse ήταν τόσο επικεντρωμένη στην εξάλειψη της σεξουαλικότητας.
Λίγες ημέρες αφότου η Evy έμαθε για τη Nowak-Vogl, έστειλε μέιλ σε μία από τις επικεφαλής ερευνήτριες της επιτροπής, την Elisabeth Dietrich-Daum, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ. Την ευχαριστούσε που έφερε αυτές τις φρικαλεότητες στο φως, καθώς τόσα χρόνια ένιωθε να μεγαλώνει ως φρικιό και πείραμα μαζί. Η Dietrich-Daum της απάντησε ότι θα μπορούσε να ζητήσει οικονομική αποζημίωση από το γραφείο Opferschutz του κρατιδίου του Τιρόλου, ή αλλιώς προστασία των θυμάτων. Θα μπορούσε επίσης να λάβει τα ιατρικά της αρχεία.
Και όντως η Evy έλαβε μια επιστολή συγγνώμης από την Gabriele Fischer, αξιωματούχο του Τιρόλου υπεύθυνη για την πρόνοια των νέων. Η Fischer την ενημέρωσε επίσης ότι δικαιούνταν άμεση αποζημίωση 1500 ευρώ και σύνταξη 300 ευρώ τον μήνα μόλις γινόταν 60 ετών. «Αυτό που σας συνέβη δεν έπρεπε να είχε συμβεί ποτέ. Το μόνο που μπορώ να υποσχεθώ είναι ότι θα διδαχθώ από την ιστορία σας», της έγραψε.
Όπως ήταν φυσικό, η γυναίκα ζήτησε αντίγραφο του φακέλου της. Η παραμονή της στην έπαυλη διήρκεσε από τις 27 Δεκεμβρίου 1973 έως τις 17 Απριλίου 1974. Οι ανάδοχοι γονείς της είχαν την τρυφερότητα να την ξεφορτωθούν μόλις λίγο μετά τα Χριστούγεννα. Το περιεχόμενο του φακέλου της ήταν ανατριχιαστικό. Είχε μια φωτογραφία τυ 8χρονου εαυτού της, ένα ξανθό κοριτσάκι, χαμογελαστό και ανυποψίαστο για ό,τι την περίμενε, όπως και χιλιάδες άλλα παιδιά.
Πλέον ήθελε να μάθει τα πάντα: Ποια ήταν η Maria Nowak-Vogl και πώς ασκούσε ανεξέλεγκτη τυραννία για τόσο καιρό σε τόσες ψυχές; Ποιες ιδέες και εκπαίδευση είχαν διαμορφώσει τις απόψεις της για το μυαλό και το σώμα των παιδιών; Πώς είχε καταλήξει η ίδια η Evy και για πόσο από το βάρος του ψυχισμού της ευθυνόταν αυτή η φρικτή γυναίκα; Είχε χορηγηθεί στην Evy epiphysan — και, αν ναι, υπήρχαν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις; Πόσα θύματα γνώριζαν τώρα πια για το πρόγραμμα αποκατάστασης;
Απαντήσεις σε όλα αυτά θα έδινε μία ιστορικός της ιατρικής στο Πανεπιστήμιου του Ίνσμπρουκ, η Ina Friedmann. Η Friedmann είχε υπογράφει το το «Psychiatrisierte Kindheiten» («Ψυχιατρικά παιδικά χρόνια»), ένα βιβλίο με δοκίμια του 2020 σχετικά με τον σταθμό παρατήρησης παιδιών της Nowak-Vogl.
Η Friedmann θεώρησε πιθανό η Evy να είχε λάβει epiphysan. Η Nowak-Vogl χορηγούσε το εκχύλισμα τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του '50. Σε μια εργασία του 1957 για την «υπερσεξουαλικότητα», είχε γράψει για τη χορήγηση epiphysan σε απροσδιόριστο αριθμό παιδιών. Το Epiphysan είχε δοκιμαστεί σε ανθρώπους μια φορά στο παρελθόν: στη δεκαετία του 1930, οι άνδρες κρατούμενοι στη Βιέννη έλαβαν το φάρμακο, το οποίο φαινόταν να περιορίζει προσωρινά την παρόρμηση για αυνανισμό.
Αλλά η Nowak-Vogl ήταν ο πρώτη που το χορήγησε σε παιδιά. Το 2015, η Friedmann είχε εξετάσει περίπου χίλιους τετρακόσιους ιατρικούς φακέλους, εντοπίζοντας σχεδόν τριάντα περιπτώσεις στις οποίες η Nowak-Vogl είχε τεκμηριώσει ότι χορηγούσε το φάρμακο σε ανηλίκους—περισσότερα κορίτσια παρά αγόρια, και τα περισσότερα από αυτά μεταξύ επτά και έντεκα ετών. Η Nowak-Vogl υποστήριξε ότι το epiphysan έπρεπε να χορηγείται μόνο σε παιδιά που είχαν υποδουλωθεί στο γενετήσιο ένστικτό τους και όχι σε εκείνα που αυνανίζονταν λόγω «παραμέλησης», «νευρικότητας» ή «βαρεμάρας». Δεν ήταν ξεκάθαρο πώς ταξινομήθηκαν τα παιδιά σε αυτές τις ιδιότυπες κατηγορίες.
Σύμφωνα με τη Friedmann, η Nowak-Vogl ήταν πρόθυμη να συνταγογραφήσει το epiphysan παρόλο που σχεδόν τίποτα δεν ήταν γνωστό για τις παρενέργειές του. Το ακόμα πιο ακραίο; Θεωρούσε το φάρμακο ως ιδιαίτερα πολύτιμο για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων που προκαλούνται από τη γυναικεία σεξουαλικότητα, συμπεριλαμβανομένων των αμβλώσεων και των παιδιών που γεννήθηκαν εκτός γάμου. Ιδεολογικά, οι ενασχολήσεις της την τοποθετούσαν στο κυρίαρχο ρεύμα των μεταπολεμικών πολιτιστικών συμπεριφορών στην Αυστρία, ειδικά μεταξύ των παραδοσιακών Καθολικών.
Εκείνα τα χρόνια, σ’ αυτή την περιοχή, η ντροπή του σώματος ταλαιπώρησε την ψυχή πολλών παιδιών. Ο συγγραφέας Thomas Bernhard, στα απομνημονεύματά του το 1985, υπό τον τίτλο «Gathering Evidence», περιγράφει ότι ταπεινώθηκε βάναυσα, όταν η μητέρα του κρέμασε τα λερωμένα με ούρα σεντόνια του έξω από ένα παράθυρο, «για να αποτρέψει άλλα παιδιά». Το έργο της βραβευμένης με Νόμπελ, Elfriede Jelinek, αναδεικνύει τα ψυχοσεξουαλικά βάθη της ανατροφής των παιδιών στην Αυστρία. στο μυθιστόρημά της (του 1983), «The Piano Teacher», όπου η άγρια καταπιεσμένη πρωταγωνίστρια, που είναι στα τριάντα της, κοιμάται ακόμα στο ίδιο κρεβάτι με τη μητέρα της...
Όμως, ακόμα και σε αυτό το πλαίσιο, τα μέτρα που πήρε η Nowak-Vogl ήταν ακραία. Για να δικαιολογήσει τη χρήση του epiphysan, βασίστηκε σε ένα σύστημα παρακολούθησης παρόμοιο με εκείνο του Μεγάλου Αδελφού. Κάθε διέγερση, κάθε επιθυμία αυτοϊκανοποίησης των ανήλικων τροφίμων της έπρεπε να κατασταλεί. Γιατί; Για το καλό της κοινωνίας κατά την Nowak-Vogl που απώτερος στόχος αυτής της «αστυνόμευσης» του σώματος δεν ήταν παρά ένα... υγιές έθνος. Όπως επισημαίνεται σε ένα κεφάλαιο του «Psychiatrized Childhoods», η Nowak-Vogl αναγνώρισε ότι αυτό που έκανε ήταν ένα πείραμα σε ανθρώπους, αλλά πίστευε ξεκάθαρα ότι βελτίωνε την κοινωνία εξαλείφοντας την ανεπιθύμητη συμπεριφορά στα παιδιά.
Τα παιδιά που δεν εξερεύνησαν το σώμα τους, που τιμωρήθηκαν αυστηρά τη μέρα που έβρεξαν το κρεβάτι τους, τη μέρα που έτρεξαν, χαζογέλασαν ή έκαναν φασαρία, θα μεγάλωναν για να γίνουν κοινωνικά συμμορφούμενοι εργαζόμενοι. Σε μια χώρα της οποίας η οικονομία είχε καταρρεύσει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η προσέγγισή της, όσο βάναυση κι αν ήταν, είχε τη χρησιμότητα της για τις αρχές και τους θεσμούς.
Μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα για τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις του epiphysan, αλλά η επιτροπή εμπειρογνωμόνων ανέφερε ότι το εκχύλισμα έχει σύντομο χρόνο ημιζωής και επομένως είναι απίθανο να προκαλέσει προβλήματα υγείας στη μετέπειτα ενήλικη ζωή. Σε κάθε περίπτωση, στην Αυστρία τώρα πια όταν ακούν την ονομασία του φαρμάκου, γνωρίζουν ότι ο λόγος γίνεται για τις πρακτικές μίας ανήθικης επιστήμονα και μίας γυναίκας – κατάλοιπου των θηριωδιών της ναζιστικής Γερμανίας. Και δεν υπάρχει ένας άνθρωπος που να γνωρίζει ιστορίες τροφίμων όπως η Evy και να μην ανατριχιάζει στο άκουσμα τους...
ΠΗΓΗ: The New Yorker
