Στις 28 Μαρτίου του 2018, η επιστημονική αξιολόγηση μιας μελέτης ορόσημο της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σαφή αποδεικτικά στοιχεία ότι η ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα προκαλεί καρκίνο.
Συγκεκριμένα έκανε λόγο για καρκίνο καρδιακού ιστού σε αρουραίους που είναι πολύ σπάνιο να εξηγηθεί ως τυχαίο περιστατικό.
Έντεκα ανεξάρτητοι επιστήμονες πέρασαν τρεις ημέρες στο Research Triangle Park της Βόρειας Καρολίνας, συζητώντας τη μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε από το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ και το τμήμα National Toxicology Program και η έρευνα κατατάσσεται μεταξύ των μεγαλύτερων σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία από την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων.
Οι επιστήμονες είχαν εκθέσει χιλιάδες αρουραίους και ποντίκια (ζώα τα οποία έχουν τόσες βιολογικές ομοιότητες με τους ανθρώπους που τα καθιστά χρήσιμους δείκτες κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία) σε δόσεις ακτινοβολίας ισοδύναμες με τη μέση έκθεση του κινητού χρήστη σε όλη τη ζωή του.
Οι επιστήμονες που κλήθηκαν να κάνουν την αξιολόγηση, αναβάθμισαν τα πρώτα ευρήματα τροφοδοτώντας υποψίες των επικριτών ότι η ηγεσία του NTP είχε προσπαθήσει να μειώσει την αξία τους. Έτσι, η επισκόπηση από ομοτίμους έκανε λόγο για «κάποιες αποδείξεις» και «σαφείς ενδείξεις» - για τον καρκίνο στον εγκέφαλο και τα επινεφρίδια.
Κανένας σημαντικός οργανισμός ειδήσεων στις Η.Π.Α. ή στην Ευρώπη δεν ανέφερε αυτά τα επιστημονικά νέα, σημειώνει η βρετανική Guardian που παραθέτει στοιχεία από το παρασκήνιο πίσω από τέτοιες έρευνες.
H βρετανική εφημερίδα τονίζει ότι εδώ και 25 χρόνια η βιομηχανία διεξάγει μια παγκόσμια εκστρατεία που σκοπό έχει να παραπλανήσει όχι μόνο τους δημοσιογράφους, αλλά και τους καταναλωτές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με την πραγματική επιστήμη που ερευνά την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων.
Ισχυρίζεται μάλιστα πως η βιομηχανία αυτή δανείζεται τη στρατηγική που είχε η καπνοβιομηχανία για να υποβαθμίσει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.
Ο Guardian ανατρέχει στην ιστορία του George Carlo, ενός ανθρώπου που θεωρείται ότι κλήθηκε να «ξεπλύνει» τέτοιες έρευνες στην απαρχή της βιομηχανίας.
Ο Tom Wheeler, πρόεδρος της Ένωσης Κινητών Τηλεπικοινωνιών και Διαδικτύου (CTIA), ανέθεσε στον Carlo να εκτονώσει μια κρίση δημοσίων σχέσεων που απείλησε τη βιομηχανία στα αρχικά της στάδια. Αυτό συνέβη το 1993, όταν υπήρχαν μόνο έξι κινητές συνδρομές για κάθε 100 ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά τα στελέχη της βιομηχανίας προέβλεπαν ένα αναπτυσσόμενο μέλλον.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα κινητά τηλέφωνα είχαν επιτραπεί στην αμερικανική αγορά μια δεκαετία νωρίτερα χωρίς τη διεξαγωγή δοκιμών ασφαλείας της κυβέρνησης.
Τα τελευταία 30 χρόνια, δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν υποβληθεί σε ένα πείραμα δημόσιας υγείας: χρησιμοποιήστε σήμερα ένα κινητό τηλέφωνο και αργότερα θα ξέρουμε αν προκαλεί γενετική βλάβη ή καρκίνο.
Τον Ιανουάριο του 1993, ο David Reynard μήνυσε την εταιρεία NEC America, υποστηρίζοντας ότι το τηλέφωνο NEC της συζύγου του προκάλεσε τον θανατηφόρο όγκο στον εγκέφαλό της. Μετά την εμφάνιση της Reynard στην τηλεόραση, η ιστορία έγινε πολύ δημοφιλής. Μια υποεπιτροπή του Κογκρέσου ανακοίνωσε μια έρευνα και οι επενδυτές άρχισαν να αμφιταλαντεύονται.
Μια εβδομάδα αργότερα, ο Wheeler ανακοίνωσε ότι ο κλάδος θα πληρώσει για ένα ολοκληρωμένο ερευνητικό πρόγραμμα. Τα κινητά τηλέφωνα ήταν ήδη ασφαλή, δήλωσε ο Wheeler στους δημοσιογράφους, αλλά είπε πως η νέα έρευνα απλώς θα επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα των υφιστάμενων μελετών.
Ο Carlo έμοιαζε πως θα ήταν αυτός που θα έφερνε εις πέρας την αποστολή του Wheeler. Ένας επιδημιολόγος που είχε πραγματοποιήσει μελέτες για άλλες αμφιλεγόμενες βιομηχανίες και τις είχε βγάλει σχεδόν «καθαρές».
Το 1995, ο Carlo ξεκίνησε το χρηματοδοτούμενο από τη βιομηχανία πρόγραμμα Wireless Technology Research (WTR), του οποίου ο τελικός προϋπολογισμός ύψους 28,5 εκατομμυρίων δολαρίων θεωρείται η μεγαλύτερη χρηματοδότηση για έρευνα ασφάλειας της κινητής τηλεφωνίας μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, ο Carlo και ο Wheeler συγκρούστηκαν τελικά για τα ευρήματα της WTR, τα οποία ο Carlo παρουσίασε στους ηγέτες της βιομηχανίας στις 9 Φεβρουαρίου 1999. Μέχρι εκείνη την ημερομηνία, η WTR είχε αναθέσει περισσότερες από 50 αρχικές μελέτες και εξέτασε πολλές ακόμη.
Αυτές οι μελέτες έθεσαν «σοβαρά ερωτήματα» σχετικά με την ασφάλεια των τηλεφώνων, ανέφερε ο Carlo στο Δ/Σ της CTIA, των οποίων μέλη συμπεριλάμβαναν τους διευθύνοντες συμβούλους ή αξιωματούχους των 32 κορυφαίων εταιρειών της βιομηχανίας, όπως η Apple, η AT & T και η Motorola.
Ο Carlo απέστειλε επιστολές σε όλους τους υψηλόφαθμους της βιομηχανίας στις 7 Οκτωβρίου 1999, επαναλαμβάνοντας ότι η έρευνα της WTR είχε βρει τα εξής: ο κίνδυνος «σπάνιων νευροεπιθηλιακών όγκων στο εξωτερικό του εγκεφάλου υπερδιπλασιάστηκε ... σε χρήστες κινητών τηλεφώνων». Υπήρξε μια εμφανής συσχέτιση μεταξύ των όγκων του εγκεφάλου που εμφανίζονται στη δεξιά πλευρά του κεφαλιού και της χρήσης του τηλεφώνου στη δεξιά πλευρά του κεφαλιού. Τέλος, η ικανότητα της ακτινοβολίας από την κεραία ενός τηλεφώνου να προκαλέσει λειτουργικές γενετικές βλάβες ήταν σίγουρα θετική.
Ο Carlo παρότρυνε τους CEO να κάνουν το σωστό: δώστε στους καταναλωτές τις πληροφορίες που χρειάζονται για να έχουν μια τεκμηριωμένη κρίση σχετικά με το πόσο μεγάλος είναι αυτός κίνδυνος που επιθυμούν να αναλάβουν. Και αυτό έπρεπε να γίνει ειδικά επειδή ορισμένοι στον κλάδο είχαν «κατ 'επανάληψη και ψευδώς ισχυριστεί ότι τα ασύρματα τηλέφωνα είναι ασφαλή για όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών».
Την επόμενη μέρα, ξεκίνησε η αποδόμηση του Carlo στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε μια επιστολή που μοιράστηκε στους διευθύνοντες συμβούλους, ο Wheeler λέει στον Carlo ότι η CTIA ήταν «σίγουρη ότι δεν έχετε παράσχει ποτέ στην CTIA τις μελέτες που αναφέρατε», μια προφανής προσπάθεια να προστατευθεί η βιομηχανία από την ευθύνη στις αγωγές, που αρχικά οδήγησαν στην πρόσληψη του Carlo. Ο Wheeler πρόσθεσε ότι οι μελέτες δεν είχαν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η εγκυρότητά τους. Οι τακτικές του έπληξαν τη διαμάχη, παρόλο που ο Carlo είχε ενημερώσει επανειλημμένα τον Wheeler και άλλους ανώτερους υπαλλήλους της βιομηχανίας σχετικά με τις μελέτες, οι οποίες είχαν πράγματι υποβληθεί σε αξιολόγηση από ομοτίμους και σύντομα θα δημοσιεύονταν.
Στα επόμενα χρόνια, τα ευρήματα αυτά θα επαναλαμβάνονταν από πολλούς άλλους επιστήμονες στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2011 ταξινόμησε τελικά την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων ως ένα «πιθανό» ανθρώπινο καρκινογόνο παράγοντα και οι κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και του Ισραήλ εξέδωσαν προειδοποιήσεις κατά της χρήσης κινητών τηλεφώνων από παιδιά.
Η βασική στρατηγική είναι ότι μια συγκεκριμένη βιομηχανία δεν χρειάζεται να κερδίσει το επιστημονικό επιχείρημα για την επικράτηση της ασφάλειας - πρέπει μόνο να διατηρήσει το επιχείρημα
Παρόλα αυτά, η εκστρατεία προπαγάνδας της βιομηχανίας θα εξασθενούσε την ανησυχία αρκετά, ώστε σήμερα τρεις στους τέσσερις ενήλικες σε όλο τον κόσμο να έχουν κινητά τηλέφωνα, καθιστώντας την βιομηχανία μεταξύ των μεγαλύτερων στην Γη.
Η βασική στρατηγική είναι ότι μια συγκεκριμένη βιομηχανία δεν χρειάζεται να κερδίσει το επιστημονικό επιχείρημα για την επικράτηση της ασφάλειας - πρέπει μόνο να διατηρήσει το επιχείρημα. Η διατήρηση του επιχειρήματος ισοδυναμεί με μια νίκη για τη βιομηχανία, επειδή η φαινομενική έλλειψη βεβαιότητας συμβάλλει τελικά στην καθησυχασμό των πελατών, στην αποτροπή των κυβερνητικών κανονισμών και στην αποτροπή των αγωγών.
Το κεντρικό στοιχείο της διατήρησης του επιστημονικού επιχειρήματος είναι ότι δεν φαίνεται να συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες. Με άξονα αυτό, η βιομηχανία άρχισε να χρηματοδοτεί έρευνες φιλικές προς τη βιομηχανία, ενώ επιτίθονταν σε μελέτες που έθεταν προβληματισμούς, επιδιώκοντας να δυσφημήσει τους επιστήμονες των οποίων οι απόψεις διαφέρουν από εκείνες του κλάδου.
Η χρηματοδότηση της φιλικής έρευνας είναι ίσως η πιο σημαντική τακτική, διότι δημιουργεί την εντύπωση ότι η επιστημονική κοινότητα είναι πραγματικά διχασμένη.
Έτσι, όταν οι μελέτες είχαν συνδέσει την ασύρματη ακτινοβολία με τον καρκίνο ή με γενετικές βλάβες - όπως έκανε αυτή του Carlo το 1999, ή όπως έπραξε το 2010 η μελέτη Interphone του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, και όπως έκανε η NTP της κυβέρνησης των ΗΠΑ νωρίτερα αυτό το έτος - η βιομηχανία μπορεί την ίδια ώρα να επισημάνει με ακρίβεια ότι άλλες μελέτες διαφωνούν.
Μια πιο προσεκτική μελέτη των ευρημάτων αποκαλύπτει την παρέμβαση του κλάδου. Όταν ο Henry Lai, καθηγητής βιοϊατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ανέλυσε 326 μελέτες σχετικά με την ασφάλεια που ολοκληρώθηκαν μεταξύ 1990 και 2006, ανακάλυψε ότι το 44% δεν βρήκε βιολογική επίδραση από την ακτινοβολία του κινητού τηλεφώνου, κάτι που είχε κάνει το 56%. Αλλά όταν ο Lai έκανε κατάταξη των μελετών σύμφωνα με τις πηγές χρηματοδότησής τους, προέκυψε μια διαφορετική εικόνα: το 67% των ανεξάρτητα χρηματοδοτούμενων μελετών βρήκε βιολογική επίδραση, κάτι που είχε κάνει μόνο το 28% των μελετών που χρηματοδοτήθηκαν από τη βιομηχανία.
Τα ευρήματα του Lai επαναλήφθηκαν από την ανάλυση του 2007 για τις Περιβαλλοντικές Προοπτικές Υγείας, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από τη βιομηχανία είχαν διαφορές από τις ανεξάρτητες μελέτες για επιπτώσεις στην υγεία.
Ένας βασικός παίκτης στην έρευνα, είναι σύμφωνα με τον Guardian o ασφαλιστικός κλάδος. Στην αναφορά για αυτήν την ιστορία, τονίζει πως δεν βρέθηκε καμία ασφαλιστική εταιρεία που θα πωλούσε μια πολιτική ευθύνης προϊόντος που θα κάλυπτε την ακτινοβολία του κινητού τηλεφώνου.
Το να τεθεί στην άκρη το ζήτημα της ασφάλειας από τη βιομηχανία άνοιξε την πόρτα για το μεγαλύτερο βραβείο όλων: τον μετασχηματισμό της κοινωνίας που ονομάζεται Διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of Things). Χάρη στην τεράστια κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, το Διαδίκτυο των πραγμάτων όχι μόνο θα φτάσει σήμερα να συνδέει τους ανθρώπους μέσω των smartphones και των υπολογιστών τους, αλλά θα συνδέει αυτές τις συσκευές με τα αυτοκίνητα και τις οικοσυσκευές τους.
Όμως αυτό θα απαιτήσει την ενίσχυση της σημερινής τεχνολογίας 4G με τεχνολογία 5G, αυξάνοντας έτσι την έκθεση του γενικού πληθυσμού στην ακτινοβολία, σύμφωνα με μια αναφορά που υπογράφηκε από 236 επιστήμονες παγκοσμίως.
Οι επιστήμονες έχουν δημοσιεύσει αναθεωρημένες μελέτες και αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος των επιστημόνων στον τομέα της έρευνας ακτινοβολίας, σύμφωνα με τον Joel Moskowitz, διευθυντή του Κέντρου Οικογενειακής και Κοινοτικής Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια.
Παρόλα αυτά, όπως τα κινητά, η τεχνολογία 5G βρίσκεται στα πρόθυρα του να εισαχθεί χωρίς ολοκληρωμένες δοκιμές ασφάλειας.
Η έλλειψη οριστικής απόδειξης ότι μια τεχνολογία είναι επιβλαβής δεν σημαίνει ότι η τεχνολογία είναι ασφαλής, όμως η βιομηχανία ασύρματης επικοινωνίας κατάφερε να περάσει αυτήν την λογική στον κόσμο.
Το συμπέρασμα, κατά τον Guardian, είναι ότι τα τελευταία 30 χρόνια, δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν υποβληθεί σε ένα πείραμα δημόσιας υγείας: χρησιμοποιήστε σήμερα ένα κινητό τηλέφωνο και αργότερα θα ξέρουμε αν προκαλεί γενετική βλάβη ή καρκίνο.
Εν τω μεταξύ, η βιομηχανία παρεμποδίζει την πλήρη κατανόηση της επιστήμης και τα μίντια δεν κατάφεραν να ενημερώσουν το κοινό για το τι πραγματικά πιστεύουν οι επιστήμονες. Με άλλα λόγια, αυτό το πείραμα δημόσιας υγείας έχει διεξαχθεί χωρίς τη συνειδητή συναίνεση των υποκειμένων του.
