Μέχρι στιγμής, η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία δεν εξελίσσεται με βάση το σχέδιο, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών. Η Ρωσία αντιμετωπίζει πιο ισχυρή αντίσταση από ότι αναμενόταν, αλλά και σκληρότερες δυτικές κυρώσεις.
Αυτό δημιουργεί ερωτήματα για το τι θα ακολουθήσει. Παρότι οι προβλέψεις είναι σχεδόν αδύνατες, αναλυτές που μίλησαν στη Wall Street Journal επικεντρώνονται σε διάφορους παράγοντες για να κάνουν εκτιμήσεις για την έκβαση του πολέμου και την επόμενη ημέρα, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων την απόδοση των στρατευμάτων των δύο πλευρών και τον αντίκτυπο των κυρώσεων.
Οι μέχρι τώρα οι επιδόσεις του ρωσικού στρατού αποτελούν ένα «ταρακούνημα» για τον Πούτιν. «Κάθε ημέρα που οι Ουκρανοί δεν χάνουν, κερδίζουν πολιτικά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μάικλ Κλαρκ, πρώην διευθυντής του Royal United Services Institute, ένα think tank στο Λονδίνο. «Και το πολιτικό κόστος για εκείνον αυξάνεται σε καθημερινή βάση», συμπληρώνει.
Ο Λόρενς Φρίντμαν, επίκουρος καθηγητής στο King’s College, δεν πιστεύει ότι οι Ρώσοι θα καταφέρουν να διορίσουν μια κυβέρνηση αχυράνθρωπων στην Ουκρανία. «Δεν μπορούν να καταλάβουν ολόκληρη τη χώρα. Μια κυβέρνηση- υποχείριο στο Κίεβο, που δεν υποστηρίζεται από τον ρωσικό στρατό, δεν θα έχει την όποια νομιμότητα και δεν θα επιβιώσει», επεσήμανε.
Αυτό, πιθανότατα, θα δυσκολέψει τον Πούτιν να ανακηρύξει πειστικά μια νίκη. Ο Ρώσος δεν θα κάνει το λογικό βήμα, της αναζήτησης μιας εξόδου, αλλά θα πεισμώσει, προβλέπει ο Τζέιμς Σερ του Estonian Foreign Policy Institute.
Αυτοί ειναι οι 5 παράγοντες που σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές που μίλησαν στη WSJ θα μπορούσαν να καθορίσουν την πορεία του πολέμου:
Οι δυνάμεις εισβολής
Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές έχουν εκφράσει σοκ για το πόσο κακή είναι η απόδοση των ρωσικών δυνάμεων τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Περίμεναν ότι ένας στρατός που έχει εκσυγχρονιστεί για πάνω από μία δεκαετία θα κατέπνιγε σχετικά γρήγορα την πρώτη φάση της ουκρανικής αντίστασης.
Όμως, η Ρωσία δεν είχε κάνει στρατιωτική επιχείρηση που συνδυάζει διαφορετικά σώματα των ενόπλων δυνάμεων από τότε που η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στο Αφγανιστάν το 1979 και εκείνη δεν ήταν το ίδιο σύνθετη.
«Έχουμε ξαφνιαστεί με το γεγονός ότι ο νέος ρωσικός στρατός φαίνεται σαν τον παλιό Κόκκινο στρατό- όχι πολύ καλά εκπαιδευμένος και όχι πολύ καλά διοικημένος, με πραγματικά ανεπαρκή υλικοτεχνική υποστήριξη- κάτι που σημαίνει είτε μια μεγάλη αποτυχία σχεδιασμού είτε μια μεγάλη υποτίμηση του εχθρού», δηλώνει ο Κλαρκ.
Η αεροπορία, το ναυτικό και οι πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας έχουν εκσυγχρονιστεί- εν μέρει ή πλήρως- αλλά ο στρατός φαίνεται σαν να μην έχει ξεπεράσει τις παλιές αδυναμίες, συμπληρώνει.
«Οι Ρώσοι θα μάθουν», λέει ο Ρίτσαρντ Σίρεφ, Βρετανός πρώην υποδιοικητής του ΝΑΤΟ. «Θα μάθουν με τον δύσκολο τρόπο, πεθαίνοντας, ότι θα πρέπει να συντονίσουν την επίθεση με όλα τα σώματα με πολύ πιο επαγγελματικό τρόπο από ότι έχουν κάνει έως τώρα», συμπληρώνει.
Είναι πιθανό η Μόσχα να περιόρισε εσκεμμένα την εκστρατεία της στις αρχές του πολέμου, αναμένοντας σημαντικά λιγότερη αντίσταση από αυτή που αντιμετώπισε. Θα μπορούσε να συνεχίσει με αυτές τις τακτικές, περιμένοντας ότι τελικά θα εξαντλήσει τον αντίπαλο.
Το πιο πιθανό σενάριο, σύμφωνα με κάποιους στρατιωτικούς αναλυτές, είναι οι Ρώσοι να χρησιμοποιήσουν σημαντικά μεγαλύτερη δύναμη πυρός για να προχωρήσουν περισσότερο στην Ουκρανία, πολιορκώντας πόλεις ή χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό εναντίον τους.
«Αυτό θα κάνει τον Πούτιν να ξεσπάσει, να γίνει πραγματικά βάρβαρος, να χρησιμοποιήσει αδιάκριτα πυρά και μαζικό βομβαρισμό σε αστικές περιοχές και να ισοπεδώσει ουκρανικές πόλεις. Οι συνέπειες θα είναι τρομακτικές σε ανθρώπινες απώλειες», προβλέπει ο στρατηγός Σίρεφ.
Οι δυνάμεις άμυνας
Μέχρι στιγμής, οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν αξιοποιήσει στο έπακρο τον στρατιωτικό εξοπλισμό τους, απέναντι σε έναν μεγαλύτερο και πιο προηγμένο αντίπαλο.
Η αργή πρόοδος της Ρωσίας είναι «πρώτα από όλα απόδειξη του θάρρους και της επιμονής του ουκρανικού στρατού και των εθελοντών που μάχονται απίστευτα εντυπωσιακά και καλά», δηλώνει ο στρατηγός Σίρεφ και σημειώνει ότι το ηθικό είναι ένας τεράστιος παράγοντας στον πόλεμο.
Όσο περισσότερο μπορεί να αντέξει ο επίσημος στρατός της Ουκρανίας, τόσο αυξάνονται τα προβλήματα για τον Πούτιν, λένε αναλυτές. Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι ο ουκρανικός στρατός θα «σπάσει» αργά ή γρήγορα. Μάχεται με ό,τι έχει διαρκώς, χωρίς ανάσα. Η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει να ενισχύει την πρώτη γραμμή της με νέα στρατεύματα.
Το ερώτημα είναι: και μετά τι; Η εικασία είναι ότι η Μόσχα θα προσπαθήσει να εγκαταστήσει μια «υπάκουη» κυβέρνηση στο Κίεβο, αφήνοντάς την να διοικεί τα δυτικά της χώρας, ενώ θα προσαρτήσει ένα μεγάλο μέρος της Ουκρανίας, ανατολικά του Δνείπερου ποταμού.
Μία πιθανότητα είναι να διαλυθεί ο επίσημος στρατός της Ουκρανίας και να ξεκινήσει μια εξέγερση. Αναλυτές λένε ότι περιμένουν οι δυτικές χώρες να υποστηρίξουν μια τέτοια εξέγερση, όπως έκαναν οι ΗΠΑ με την αντίσταση στη σοβιετική κατοχή στο Αφγανιστάν, τη δεκαετία του ‘80.
Αν υπάρξει μια ισχυρή εξέγερση, η Ρωσία ίσως αναγκαστεί να διαθέσει πολύ περισσότερα στρατεύματα για να την αντιμετωπίσει. Ειδικοί εκτιμούν ότι πάνω από 500.000 στρατιώτες θα χρειαστούν για τον έλεγχο και την κατοχή μιας εξεγερμένης Ουκρανίας. «Ο Πούτιν δεν το διαθέτει αυτό, θα ξεμείνει από ανθρώπους και αυτό θα μετατραπεί σε μια αναβίωση της εξέλιξης με τη Σοβιετική Ένωση στο Αφγανιστάν», σχολιάζει ο Σίρεφ.
Η αντίδραση της Δύσης
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν αποκλείσει μια ευθεία στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας δημιουργίας μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Κάτι που θα τους έφερνε σε ευθεία σύγκρουση με τη ρωσική πολεμική αεροπορία. Αντί για αυτό, προτίμησαν την αποστολή όπλων για να βοηθήσουν τους Ουκρανούς να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους και έχουν ενισχύσει τα στρατεύματα στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Υπάρχει μια πιθανότητα, εκτιμούν αναλυτές, η Ρωσία να επιδιώξει να κλείσει τα σύνορα Ουκρανίας- Πολωνίας, για να σταματήσει την εισροή όπλων από τη Δύση. Ένα βήμα που θα αυξήσει τον κίνδυνο κλιμάκωσης της σύγκρουσης, με εμπλοκή νατοϊκών χωρών, όπως η Πολωνία.
Το μεγαλύτερο «όπλο» που έχει επιστρατεύσει η Δύση είναι οι κυρώσεις που βάζουν στο στόχαστρο την οικονομία της Ρωσίας και μέλη της ηγεσίας της. Τιμωρητικά μέτρα επιβλήθηκαν στην κεντρική τράπεζα της χώρας, σε εμπορικές τράπεζες, πολιτικούς και επιχειρηματίες. Οι Ρώσοι σχημάτισαν ουρές για να «σηκώσουν» χρήματα από ΑΤΜ, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να εκτιναχθεί. Οι πολίτες της Ρωσίας θα νιώσουν τις οικονομικές δυσκολίες.
Αυτές οι κυρώσεις μπορεί να αυξηθούν- ή να μειωθούν- ανάλογα με τις ενέργειες της Ρωσίας. Όμως, έχουν κόστος και για τη Δύση. Είναι πιθανό να εντείνουν το υπάρχον πρόβλημα με τον πληθωρισμό και- αν η Ρωσία απαντήσει κόβοντας τις προμήθειες ενέργειες- θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερες συνέπειες.
Ο Τζέιμς Σερ του Estonian Foreign Policy Institute δεν πιστεύει ότι αυτά τα μέτρα θα αλλάξουν γνώμη στον Πούτιν. «Ο Πούτιν και οι άνθρωποι γύρω του, τουλάχιστον οι άνθρωποι της πολιτικής και της ασφάλειας γύρω του, ποτέ δεν υπέκυψαν στη λογική των κυρώσεων», επισημαίνει.
Προς το παρόν, φαίνεται να υπάρχει ευρεία υποστήριξη για την Ουκρανία στη Δύση, καθώς οι πολίτες της αντιμετωπίζονται ως θύματα ενός αδικαιολόγητου και απρόκλητου πολέμου. Αυτό θα μπορούσε να δώσει δύναμη στις κυβερνήσεις, για τη διατήρηση των μέτρων. Όμως, με τον καιρό, αυτή η ενότητα θα μπορούσε να διαβρωθεί, απέναντι σε οικονομικές δυσκολίες.
Η αντίδραση των Ρώσων
Αυτό είναι το μεγάλο άγνωστο. Είναι δύσκολο για τους Δυτικούς όχι μόνο να «διαβάσουν» τη ρωσική κοινή γνώμη, αλλά και να ξέρουν τι επίδραση έχει στη λήψη αποφάσεων στη Μόσχα, ιδιαίτερα σε έναν πρόεδρο που θεωρείται ότι γίνεται ολοένα πιο απομονωμένος,
Η πλειονότητα των Ρώσων ενημερώνονται από τηλεοπτικά κανάλια που λογοκρίνονται, οπότε πολλοί θα πιστέψουν ότι για τις οικονομικές δυσκολίες τους δεν φταίει η κυβέρνηση της χώρας, αλλά η Δύση.
Οι ρωσικές αρχές έχουν πάρει αυστηρά μέτρα κατά των διαδηλώσεων εναντίον του πολέμου. Ήδη υπάρχουν κάποια σημάδια ανησυχίας ανάμεσα στη ρωσική ελίτ, της οποίας ο πολυτελής τρόπος ζωής που απολαμβάνουν στη Δύση απειλείται τώρα. Το αν ο Πούτιν ενδιαφέρεται για αυτό είναι άλλο θέμα.
Οι οικονομικές δυσκολίες που ήδη έχουν εμφανιστεί υπονομεύουν έναν πυλώνα της προεδρίας Πούτιν. Ότι εκείνος έφερε τη σταθερότητα σε μια χώρα που ήταν χαοτική τη δεκαετία του ‘90, υπό τον Μπόρις Γέλτσιν.
Επιπλέον, η όποια μεγάλης διάρκειας προσπάθεια ενάντια σε μια εξεγερμένη Ουκρανία θα κοστίσει τις ζωές πολλών Ρώσων στρατιωτών. Ένας παράγοντας που στο παρελθόν έχει ξεσηκώσει ακόμη και συντηρητικούς πολίτες, οι οποίοι κανονικά θα υποστήριζαν τον Πούτιν.
«Δεν έχει άνευ ορίων χρόνο για να το διευθετήσει αυτό», επισημαίνει ο Λόρενς Φρίντμαν, του King’s College. «Οι οικονομικές δυσκολίες αρχίζουν να γίνονται αισθητές τώρα. Δεν μπορεί να το αφήσει αυτό να τραβήξει για εβδομάδες και μήνες, που είναι ο χρόνος που μπορούν να απαιτήσουν οι πολιορκίες, πόσο μάλλον οι εξεγέρσεις. Οπότε ο χρόνος είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για εκείνον», συμπληρώνει.
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες
Το Κίεβο και η Μόσχα έχουν ξεκινήσει ειρηνευτικές συνομιλίες αλλά πολλοί αναλυτές είναι απαισιόδοξοι ότι οι διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε μια γρήγορη λύση.
Μια ειρηνευτική συμφωνία με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μπορεί να περιλαμβάνει κάποια ταπείνωση για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, επειδή έχει χαρακτηρίσει «νεοναζί» την κυβέρνηση της Ουκρανίας. Όμως, μια συμφωνία με όποια κυβέρνηση διορίσουν οι Ρώσοι δεν θα έχει καμία νομιμότητα, εντός ή εκτός Ουκρανίας.
Οι παράγοντες στις συζητήσεις είναι δύο ρωσικοί στόχοι: η ουκρανική ουδετερότητα και τα εδάφη της χώρας. Η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014 και πιθανότατα θα επιδιώξει να το αποδεχθει αυτό η Ουκρανία. Επίσης, μπορεί να επιδιώξει να απορροφήσει περισσότερα εδάφη ανατολικά του Δνείπερου ποταμού.
Είναι πιθανό η Ρωσία να προσπαθήσει να διαλύσει την Ουκρανία σε τμήματα και να αφήσει «ήσυχο» το δυτικό κομμάτι της χώρας, εκτιμά η Άντζελα Στεντ, ειδική σε ρωσικά ζητήματα στο Georgetown University. Όμως, κάτι τέτοιο θα άφηνε στο Κίεβο μια φιλοδυτική κυβέρνηση, την οποία ο Πούτιν έχει χαρακτηρίσει παράνομη. «Δυσκολεύομαι να το φανταστώ αυτό», σημειώνει η Στεντ.
Πιο πιθανό, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι η Ρωσία να επιδιώξει- τουλάχιστον- ένα σύνταγμα στην Ουκρανία το οποίο χορηγεί σημαντική ανεξαρτησία στα ανατολικά της χώρας και ένα αποτελεσματικό βέτο για ενέργειες της ουκρανικής κυβέρνησης.
Οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε εκλογές, αλλά ο κίνδυνος για τη Ρωσία είναι ότι, ακόμη και στα ανατολικά, το αποτέλεσμα δεν θα της αρέσει.
Ένα μοντέλο ουκρανικής ουδετερότητας που μπορεί να αρέσει στη Ρωσία είναι εκείνο της Αυστρίας το 1955, σημειώνει ο Κλαρκ. Οι Σοβιετικοί αποχώρησαν από την Αυστρία με αντάλλαγμα μια συνταγματική εγγύηση για ουδετερότητα.
Αντί να πείσει τους Ουκρανούς ότι κάτι τέτοιο αποτελεί ελκυστική επιλογή, η εισβολή είναι πιθανότερο να σκληρύνει τη στάση για το αντίθετο. «Δεν πιστεύω ότι η Ουκρανία, έπειτα από όλα αυτά, θα δεχθεί να είναι απροστάτευτη», επισημαίνει ο Φρίντμαν. «Μπορεί να δώσουν κάποιες διαβεβαιώσεις για ξένες δυνάμεις και πυραύλους, αλλά- αν ήμουν Ουκρανός- δεν νομίζω ότι αυτό θα με έκανε να μην θέλω να ενταχθώ στο ΝΑΤΟ».
