Το δικαίωμα στην άμβλωση ποικίλλει στις ευρωπαίες χώρες την ώρα που το συγκεκριμένο δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση του σώματός τους, μοιάζει να απειλείται.
Στον απόηχο μιας απόφασής «βόμβας» του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ που απειλεί να ανατρέψει 50 χρόνια πρόσβασης σε αμβλώσεις, το Politico, επιχειρεί να αναλύσει τι ισχύει στην δική μας πλευρά του Ατλαντικού για αυτό που οργανώσεις και ακτιβιστές αποκαλούν αναμφισβήτητο δικαίωμα της κάθε γυναίκας. Ισχύει όμως αυτό στην πράξη;
Η Ευρώπη θεωρείται προπύργιο της ελευθερίας σε ό,τι αφορά την χαλάρωση των κανόνων περί πρόσβασης στην άμβλωση. Παρά το γεγονός, όμως ότι η ΕΕ πέρυσι επικύρωσε με νόμο το ανθρώπινο δικαίωμα στην άμβλωση, η εφαρμογή ποικίλλει ανάλογα με την χώρα.
Στην πλειοψηφία τους οι χώρες της ΕΕ επιτρέπουν την άμβλωση εντός του πρώτου τριμήνου της κύησης. Οι βορειότερες χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των πρώτων που νομιμοποίησαν την άμβλωση είναι οι πιο φιλελεύθερες.
Η Σουηδία βρίσκεται στο νούμερο 1 στον Άτλα Ευρωπαϊκών Πολιτικών για τις Αμβλώσεις της ΕΕ. Η λίστα αυτή καταρτίστηκε από ομάδες υπέρ της άμβλωσης και στην περίπτωση της Σουηδίας επιτρέπεται η άμβλωση μέχρι τη 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης.
Αντίθετα, ωστόσο, σε χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης τα πράγματα δεν είναι το ίδιο ελεύθερα. Σε ορισμένες χώρες από αυτές, έχουν δοθεί σκληρές μάχες πάνω στο δικαίωμα της κάθε γυναίκας στην άμβλωση.
Ανατολική Ευρώπη: Στο μάτι του κυκλώνα
Η Πολωνία είναι το επίκεντρο της διαμάχης για το δικαίωμα στην άμβλωση μετά από μία σχεδόν ολοκληρωτική απαγόρευση του 2020.
Τότε το ανώτατο δικαστήριο αποφάσισε ότι η κύηση δεν μπορεί να τερματιστεί λόγω «εμβρυικού προβλήματος». Σύμφωνα με την απόφαση, εξαιρέσεις αποτελούν οι περιπτώσεις βιασμού και αιμομιξίας, ή αν απειλείται η ζωή της εγκύου.
Η απαγόρευση προκάλεσε σφοδρό πολιτικό ζήτημα. Το δικαστήριο που έλαβε την συγκεκριμένη απόφαση, πρόσκειται στην κυβέρνηση και η απαγόρευση προωθήθηκε από θρησκευτικές ομάδες στο εσωτερικό της χώρας.
Ωστόσο, υπήρξαν και αντίθετες πολιτικές φωνές στην Πολωνία που επικεντρώνονται στον διαχωρισμό μεταξύ των συντηρητικών αστικών περιοχών και των φιλελεύθερων πόλεων.
Ο θάνατος μίας 30χρονης γυναίκας πυροδότησε διαμαρτυρίες σε όλη την χώρα, αλλά και επικρίσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο δικηγόρος της οικογένειας είπε ότι η απόφαση να μην προχωρήσει σε μία ενδεχομένως σωτήρια για την ίδια άμβλωση συνδέεται άμεσα με τους απαγορευτικούς νόμους της χώρας.
Η Πολωνία ποινικοποίησε την άμβλωση το 1932, επιτρέποντας τη διαδικασία για ιατρικούς λόγος καθώς και για περιπτώσεις όπου η εγκυμοσύνη ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής πράξης. Κατά την περίοδο της Κομμουνιστικής περιόδου, η χώρα είχε μία σχετικά ανεκτική στάση σε ό,τι αφορούσε στον τερματισμό μιας κύησης.
Ωστόσο, με την πάροδο των ετών, οι νόμοι έγιναν αυστηρότεροι. Η άνοδος της δεξιάς κυβέρνησης οδήγησε σε οπισθοδρόμηση όχι μόνο στον τομέα της άμβλωσης αλλά και στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Αλλά και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης έχουν επιχειρήσει να σκληρύνουν τη στάση τους σε σχέση με την πρόσβαση στην άμβλωση.
Η γειτονική Ουγγαρία, υπό τη διακυβέρνηση του δεξιού Βίκτορ Όρμπαν, για παράδειγμα δίνει επιπλέον κονδύλια σε νοσοκομεία που δεν κάνουν αμβλώσεις.
Οι γυναίκες στην Ουγγαρία πρέπει υποχρεωτικά να παρακολουθήσουν δύο σειρές συμβουλευτικών συνεδριών πριν προχωρήσουν στην άμβλωση.
Στη Σλοβακία, οι κυβερνητικοί βουλευτές έχουν επανειλημμένα επιχειρήσει να αυστηροποιήσουν τις υπηρεσίες άμβλωσης, ωστόσο δεν έχουν πετύχει.
Νότια Ευρώπη: Υπό πίεση
Η Μάλτα έχει τους πιο αυστηρούς νόμους στο ευρωπαϊκό μπλοκ. Η άμβλωση είναι παράνομη υπό όλες τις συνθήκες στην βαθιά καθολική χώρα. Ωστόσο, οι γυναίκες παρακάμπτουν την απαγόρευση της χώρας παραγγέλνοντας χάπια για την άμβλωση μέσω διαδικτύου.
Άλλες ταξιδεύουν στο εξωτερικό για να υποβληθούν σε έκτρωση. Η στάση της Μάλτας για την άμβλωση έγινε αντικείμενο συζήτησης νωρίτερα μέσα στο 2022, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέλεξε την κεντροδεξιά Ρομπέρτα Μετσόλα στην θέση της προέδρου.
Η Μέτσολα έχει αντιταχθεί σε πολλές εκθέσεις και ψηφίσματα που ζητούν πρόσβαση σε ασφαλή φροντίδα για τις αμβλώσεις.
Αλλά, ακόμα και σε χώρες όπου η άμβλωση είναι νόμιμη, οι γυναίκες μπορούν να έλθουν αντιμέτωπες με ανεπίσημα εμπόδια στην πρόσβαση σε υπηρεσίες άμβλωσης.
Στην Ιταλία, σχεδόν το 70% των γυναικολόγων της χώρων έχουν «αντιρρήσεις συνείδησης». Οι συνθήκες αυτές δυσχεραίνουν τις γυναίκες να βρουν εγκαίρως πρόσβαση ώστε να κάνουν μία ασφαλή άμβλωση, με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να σημειώνει ότι κάποιες γυναίκες χρειάζεται να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για να έχουν πρόσβαση στην περίθαλψη που χρειάζονταν.
Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν παρόμοια εμπόδια και στην Ισπανία, όπου η άμβλωση είναι νόμιμη, αλλά μερικές πρέπει να διανύσουν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να βρουν έναν πάροχο υπηρεσιών υγείας, που θα τελέσει την άμβλωση με ασφαλή τρόπο.
Ένα ακόμα εμπόδιο είναι οι υποχρεωτικοί χρόνοι αναμονής μεταξύ των διαβουλεύσεων για την άμβλωση και της διαδικασίας, που θεσπίστηκε για να αποφευχθεί η λήψη «βιαστικών ή αποφάσεων χωρίς ενημέρωση».
Το Βέλγιο, για παράδειγμα, έχει χρόνο αναμονής έξι ημερών, ενώ στην Ιταλία επτά ημέρες. Η νομοθεσία της Σλοβακίας, η οποία ωστόσο απορρίφθηκε, εάν περνούσε θα επιμήκυνε το χρονικό αυτό διάστημα από 48 σε 96 ώρες.
Βόρεια Ευρώπη: Το «οχυρό» του δικαιώματος στην άμβλωση
Στην Ιρλανδία, μεγάλη πλειοψηφία ψηφοφόρων στήριξαν σε δημοψήφισμα του 2018, την κατάργηση της απαγόρευσης της άμβλωσης.
Νωρίτερα φέτος, η κάτω βουλή της Ολλανδίας, ψήφισε υπέρ της κατάργησης της νομοθεσίας που καθορίζει την περίοδο αναμονής πριν από την άμβλωση σε πέντε ημέρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της IPSOS, η οι λαοί του Βορρά είναι πιο θετικοί στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων στην άμβλωση.
Στη Σουηδία το 75% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν ότι είναι υπέρ του δικαιώματος κάθε γυναίκας στην άμβλωση όποτε εκείνη το θελήσει. Το 64% των Ολλανδών εκφράζουν την ίδια άποψη.
Από τεχνικής άποψης η άμβλωση στην Γερμανία θεωρείται παράνομη αλλά επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Μεταξύ αυτών η διαδικασία μπορεί να γίνει μέσα στις πρώτες 12 εβδομάδες της κύησης και αφού η γυναίκα έχει παρακολουθήσει πρώτα συμβουλευτική συνεδρία.
Τα πράγματα αλλάζουν και στη Γερμανία, όπου η συζήτηση γύρω από το δικαίωμα στην άμβλωση επικεντρώνεται στην απαγόρευση αυτού που αποκαλείται «διαφήμιση της άμβλωσης».
Τον Ιανουάριο, ο υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας, Marco Buschmann, ανακοίνωσε ότι ο συνασπισμός της κυβέρνησης θα βάλει τέλος στη δυνατότητα απαγγελίας κατηγοριών για εγκληματική ενέργεια σε γιατρούς που απλώς δημοσιοποιούσαν αληθείς πληροφορίες για τις αμβλώσεις.
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει φέρει τις χώρες αντιμέτωπες με εμπόδια, υποχρεώνοντάς τις βρουν λύσεις, στην παροχή φροντίδας για την αναπαραγωγική υγεία των γυναικών.
Μερικές από αυτές τις αλλαγές ίσως ήρθαν για να παραμείνουν. Στην Γαλλία, για παράδειγμα, μία γυναίκα μπορεί να τερματίσει την κύησή της στο σπίτι με τη χρήση των ειδικών χαπιών για την άμβλωση, μετά από συμβουλευτική συνεδρία μέσω τηλεϊατρικής.
Τέλος, η Βρετανία επέκτεινε την χρήση χαπιών για την άμβλωση ως τις 29 Αυγούστου.
Με πληροφορίες του Politico
