Αφού απέκτησε τεράστια κυβερνητική εξουσία τον τελευταίο μήνα, ο δισεκατομμυριούχος της τεχνολογίας, Έλον Μασκ, πήρε τη μεγαλύτερη ώθηση αυτή την εβδομάδα, όταν ο πρόεδρος Donald Trump υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που του δίνει ευρείες εξουσίες για την πρόσληψη και απόλυση ομοσπονδιακών εργαζομένων.
Ο Μασκ δεν είναι μόνο ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη, αλλά και -όπως περιγράφεται από έναν επικριτή του- ο «ισχυρότερος γραφειοκράτης στην ιστορία της Αμερικής».
Μέσα σε τρεις εβδομάδες, ο ρόλος του Μασκ ως επικεφαλής του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας» (DOGE) έχει διογκωθεί πολύ περισσότερο από ό,τι πολλοί προέβλεπαν, εγείροντας θεμελιώδη ερωτήματα για μια πιθανή συνταγματική κρίση και προκαλώντας δεκάδες αγωγές. Δεν περνούν σχεδόν λίγες ώρες χωρίς νέους τίτλους για τα στελέχη του DOGE που επιβάλλουν νέους κανόνες στις κυβερνητικές υπηρεσίες, παραγκωνίζουν ή απολύουν υπαλλήλους και περικόπτουν προϋπολογισμούς για προγράμματα που δεν τους αρέσουν.
Το νέο εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε την Τρίτη (11/2) ο Ντόναλντ Τραμπ ανοίγει το δρόμο για μαζικές απολύσεις σε όλο το ομοσπονδιακό εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ, εγκαθιστώντας έναν «επικεφαλής ομάδας DOGE» σε κάθε υπηρεσία και κατευθύνοντας τους υπουργούς και όλους τους διευθυντές των υπηρεσιών να συντονίζουν τις αποφάσεις στελέχωσης με τον Μασκ. Δίνει επίσης στην DOGE την εξουσία να εμποδίζει τις υπηρεσίες να καλύπτουν κενές θέσεις με νέες προσλήψεις, εκτός εάν ο ανώτατος αξιωματούχος της εν λόγω υπηρεσίας παρακάμψει προσωπικά τη σύσταση αυτή. Και, επιβάλλει έναν αυστηρό νέο κανόνα ότι μόνο ένας νέος ομοσπονδιακός υπάλληλος μπορεί να προσληφθεί για κάθε τέσσερις που αποχωρούν στο πλαίσιο των περικοπών του DOGE, με ορισμένες εξαιρέσεις για την επιβολή του νόμου και τη μετανάστευση.
Κατά την τελετή υπογραφής στο Οβάλ Γραφείο, ο Έλον Μασκ απάντησε στις επικρίσεις ότι έχει γίνει αυτό ακριβώς που ισχυρίζεται ότι καταπολεμά, ένας μη εκλεγμένος γραφειοκράτης με τεράστια εξουσία. «Δεν θα μπορούσατε να ζητήσετε ισχυρότερη εντολή από το κοινό» είπε, αναφερόμενος στο αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου 2024.
«Ο λαός ψήφισε για μεγάλη κυβερνητική μεταρρύθμιση, δεν θα πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία γι' αυτό», δήλωσε ο Μασκ. «Αυτό ήταν στην προεκλογική εκστρατεία. Ο πρόεδρος μίλησε γι' αυτό σε κάθε συγκέντρωση. Ο λαός ψήφισε για μεγάλη κυβερνητική μεταρρύθμιση και αυτό θα πάρει ο λαός» συνέχισε.
Αλλά ακόμη και ορισμένοι φιλελεύθεροι που φοβόντουσαν τα χειρότερα από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, έχουν μείνει άναυδοι από την ταχεία συσσώρευση εν πολλοίς ανεξέλεγκτης εξουσίας από τον Μασκ, καθώς οργιάζει στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Αρκετοί Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο άρχισαν να τον αποκαλούν «πρόεδρο Έλον Μασκ». Την περασμένη εβδομάδα, το περιοδικό Time Magazine παρουσίασε στο εξώφυλλό του μια προκλητική και φωτοσοπαρισμένη εικόνα του Μασκ να κάθεται μόνος του πίσω από το γραφείο του Αμερικανού προέδρου. Αυτή ήταν μια αξιοσημείωτη μετατόπιση από την πλαισίωση «Citizen Musk» σε ένα μετεκλογικό εξώφυλλο σχετικά με την επιρροή του ως ιδιώτη.
«Είναι ο ισχυρότερος γραφειοκράτης στην ιστορία της Αμερικής, ασκώντας πολύ μεγαλύτερη εξουσία από οποιοδήποτε μέλος του υπουργικού συμβουλίου, χωρίς καμία επιβεβαίωση από τη Γερουσία», δήλωσε ο Ρόμπερτ Βάισμαν, συμπρόεδρος της Public Citizen, μιας προοδευτικής ομάδας υπεράσπισης. «Λειτουργεί με έναν βαθμό αυτονομίας που δεν έχει προηγούμενο. Δεν είναι εύλογο ότι κάποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο».
«Τον αποκαλούμε συμπρόεδρο», πρόσθεσε ο Βάισμαν.
Ο Ντόναλντ Σέρμαν, επικεφαλής σύμβουλος της Citizens for Responsibility and Ethics in Washington, μιας φιλελεύθερης ομάδας παρακολούθησης, παρατήρησε ότι «ο Μασκ έχει λάβει περισσότερη εξουσία από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο που βρισκόταν στην προεκλογική εκστρατεία, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του υποψήφιου αντιπάλου του Τραμπ».
«Εάν έχετε την κυριαρχία του γραφειοκράτη - εάν η γραφειοκρατία είναι υπεύθυνη, τότε τι νόημα έχει στην πραγματικότητα η δημοκρατία;» δήλωσε ο Μασκ κατά τη διάρκεια της 30λεπτης εμφάνισής του με τον Τραμπ, όπου απέκρουσε τους επικριτές που είπαν ότι αυτός είναι που υπονομεύει τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Οι διαφαινόμενες προτεραιότητες του Έλον Μασκ
Η ταχύτητα και το εύρος του έργου του Μασκ προκάλεσαν αναστάτωση σε όλη την Ουάσινγκτον. Πρώτα, ήταν το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, όπου ένας βετεράνος υπάλληλος συνταξιοδοτήθηκε αιφνιδιαστικά αφού αρνήθηκε να επιτρέψει στο DOGE να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο σύστημα επεξεργασίας πληρωμών. Οι σύμμαχοι του Μασκ απέκτησαν αργότερα τον έλεγχο και προσπάθησαν να το χρησιμοποιήσουν για να μπλοκάρουν την USAID.
Ο Τραμπ και η ομάδα του DOGE επικεντρώθηκαν σε οργανισμούς που έχουν εδώ και καιρό αντιμετωπίσει επικρίσεις από τους Ρεπουμπλικανούς, όπως το Γραφείο Οικονομικής Προστασίας Καταναλωτών, το οποίο ρυθμίζει τις πιστωτικές κάρτες, τα ενυπόθηκα δάνεια, τα φοιτητικά δάνεια και πολλά άλλα. Ένας πιστός στον Τραμπ εγκαταστάθηκε ως υπηρεσιακός επικεφαλής και ουσιαστικά πάγωσε τις δραστηριότητές του - και ο Μασκ έγραψε χαρούμενα στο Twitter «CFPB RIP» με ένα emoji ταφόπλακας την περασμένη εβδομάδα.
Αλλά ο Μασκ στόχευσε επίσης τις ομοσπονδιακές δαπάνες με βάση ελάχιστα τεκμηριωμένους ή πλήρως διαψευσμένους ισχυρισμούς που ξεπηδούν από δεξιούς θεωρητικούς συνωμοσίας στην πλατφόρμα X του, πρώην Twitter.
Αυτό έγινε σαφές με την κατάργηση της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ, ή USAID, από τον DOGE, η οποία βασίστηκε εν μέρει στον εξωφρενικό ψευδή ισχυρισμό ότι έδωσε 50 εκατομμύρια δολάρια για προφυλακτικά στη Χαμάς.
Θα κάνει κάτι το Κογκρέσο;
Το CNN μετέδωσε ότι ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι ανησυχούν σιωπηλά για το γεγονός ότι ο Έλον Μασκ σφετερίζεται την εξουσία του Κογκρέσου, συμπεριλαμβανομένης της USAID. Ορισμένοι νομοθέτες του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος συναντήθηκαν με το μεγαλύτερο συνδικάτο ομοσπονδιακών υπαλλήλων και σχεδιάζουν τρόπους να χρησιμοποιήσουν την επερχόμενη μάχη για την κυβερνητική χρηματοδότηση για να επαναβεβαιώσουν τον ρόλο του Κογκρέσου στην απόφαση για το τι θα περικοπεί και τι θα διατηρηθεί.
Ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι δήλωσαν στο CNN ότι έχουν ακούσει από ομοσπονδιακούς υπαλλήλους στις περιφέρειές τους, οι οποίοι είναι θορυβημένοι για την τακτική των ισχυρών όπλων του DOGE για τη μείωση των τάξεων μέσω μαζικών απολύσεων.
«Τα μέλη του Κογκρέσου πολιορκούνται από εκκλήσεις να κάνουν κάτι για τον Έλον Μασκ, και αυτό το επίπεδο δημόσιας οργής κάνει τελικά τη διαφορά», δήλωσε ο Βάισμαν της Public Citizen, ο οποίος περιέγραψε την κατάσταση ως «πρωτοφανής και επικίνδυνη».
Αλλά οι ιδιωτικές ανησυχίες ορισμένων Ρεπουμπλικανών δεν φάνηκαν την Τετάρτη (12/2) στην πρώτη ακρόαση της υποεπιτροπής DOGE της Βουλής των Αντιπροσώπων, όπου η πρόεδρος, Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν, χαιρέτισε την αποστολή του Μασκ να περικόψει τις δαπάνες «μεγαθήριο» που βάζουν τους Αμερικανούς «σε δουλεία χρέους».
Η κορυφαία Δημοκρατική της επιτροπής, η βουλευτής του Νέου Μεξικού Μέλανι Στάνσμπερι, το έθεσε με άλλο τρόπο, λέγοντας ότι ο Τραμπ και ο Μασκ «διαλύουν απερίσκεπτα και παράνομα την ομοσπονδιακή κυβέρνηση». Ενώ η Στάνσμπερι δήλωσε ότι βλέπει «άφθονο έδαφος για διακομματική εργασία» σχετικά με τη μεταρρύθμιση της αμερικανικής κυβέρνησης, την ίδια στιγμή, «δεν μπορούμε να καθόμαστε εδώ σήμερα και να προσποιούμαστε ότι όλα είναι φυσιολογικά».
Φιλελεύθερες ομάδες, μεταξύ των οποίων και η Public Citizen, έσπευσαν να αμφισβητήσουν τον Μασκ στα δικαστήρια, ίσως το πιο αποτελεσματικό εναπομείναν προπύργιο ενάντια σε τυχόν καταχρήσεις. Έχουν σημειώσει κάποιες πρώτες νίκες, εμποδίζοντας το DOGE από το σύστημα πληρωμών του υπουργείου Οικονομικών και αποκαθιστώντας τη χρηματοδότηση της ιατρικής έρευνας.
«Μου φαίνεται δύσκολο να πιστέψω ότι οι δικαστές θέλουν να μας εμποδίσουν να αναζητήσουμε τη διαφθορά», δήλωσε ο Τραμπ την Τρίτη (11/2) κατά τη διάρκεια της εμφάνισής του με τον Μασκ, επικρίνοντας τις πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις.
Τεράστια δύναμη, τεράστιες συγκρούσεις
Οι ομάδες καλής διακυβέρνησης εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις συγκρούσεις συμφερόντων του Έλον Μασκ.
Ένας επιχειρηματικός τιτάνας με δεσμούς με την Tesla, την Starlink και τη SpaceX, την πλατφόρμα κοινωνικών μέσων X και άλλες εταιρείες, ο Μασκ έχει μαζικές κυβερνητικές συμβάσεις και οι εταιρείες του ερευνώνται από ορισμένες από τις υπηρεσίες που η επιχείρησή του DOGE περικόπτει ή διαλύει.
«Η διοίκηση έχει χρησιμοποιήσει πραγματικά εσκεμμένα κάθε δυνατό εργαλείο για να προστατεύσει την DOGE και τον κ. Μασκ από τη δημόσια διαφάνεια και τους κανόνες δημόσιας λογοδοσίας που ισχύουν για τους κυβερνητικούς υπαλλήλους», δήλωσε ο Σέρμαν, της κυβερνητικής οργάνωσης παρακολούθησης CREW.
Μια αγωγή που κατατέθηκε την Τρίτη (11/2) θα εξετάσει την απόφαση της κυβέρνησης να χαρακτηρίσει τις εσωτερικές επικοινωνίες της DOGE ως «προεδρικά αρχεία», κρατώντας τες μυστικές τουλάχιστον μέχρι το 2034. Η αγωγή, που κατατέθηκε από την American Oversight, μια ομάδα παρακολούθησης της κυβέρνησης, υποστηρίζει ότι το DOGE θα πρέπει αντ' αυτού να υπόκειται στον νόμο περί ελευθερίας της πληροφόρησης, οδηγώντας σε ταχύτερες αποκαλύψεις.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ο Μασκ υπηρετεί ως ειδικός κυβερνητικός υπάλληλος και ως εκ τούτου, τα έντυπα οικονομικής αποκάλυψης δεν θα πρέπει να δημοσιοποιηθούν.
Επίσης, ο Musk - και όχι ένας ανεξάρτητος διαιτητής - θα είναι αυτός που θα αποφασίζει αν χρειάζεται να αποσυρθεί από οποιεσδήποτε αποφάσεις ή συζητήσεις λόγω πιθανών επιχειρηματικών συγκρούσεων, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος την περασμένη εβδομάδα. Καθώς καθόταν δίπλα στον Μασκ στο Οβάλ Γραφείο την Τρίτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα διασφαλίσει ότι ο Μασκ θα αποφύγει οποιεσδήποτε συγκρούσεις ενώ θα ηγείται της DOGE.
«Αν το σκεφτόμασταν αυτό, δεν θα τον αφήναμε να κάνει αυτό το τμήμα ή να κοιτάξει σε αυτόν τον τομέα», δήλωσε ο Τραμπ. «Αν πιστεύαμε ότι υπήρχε έλλειψη διαφάνειας ή σύγκρουση συμφερόντων, θα το παρακολουθούσαμε αυτό».
«Οι Δημοκρατικοί συνεχίζουν να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την πραγματικότητα στην υστερία τους σχετικά με το DOGE», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Χάρισον Φιλντς σε δήλωσή του σχετικά με τις ανησυχίες για τη διαφάνεια.
Με πληροφορίες από CNN
