Ήταν μια ψυχρή μέρα του Δεκεμβρίου του 2014 και ο Frank Herfort χάζευε τις μεγαλοπρεπείς λεπτομέρειες στο σταθμό Shchukinskaya, της γραμμής Tagansko-Krasnopresnenskaya του μετρό της Μόσχας καθώς περίμενε το τρένο.
Η ασυνήθιστη για τα δεδομένα του μοσχοβίτικου μετρό καθυστέρηση, τού έδωσε πίστωση χρόνου στην παρατήρηση. Κι από εκεί γεννήθηκε ένα πάθος που θα το συντρόφευε τα επόμενα χρόνια.
Έκτοτε, ο βραβευμένος Γερμανός φωτογράφος επισκέφτηκε πάνω από 770 σταθμούς μετρό σε 19 πόλεις της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μεταξύ 2014 - 2020, καταγράφοντας με το φακό του το αρχιτεκτονικό μεγαλείο αλλοτινών εποχών, αλλά και τη μοιραία παρακμή που άφησε σημάδι ο χρόνος.
«Δεν ήταν μόνο οι μεμονωμένοι σταθμοί που προκάλεσαν την φαντασία μου. Ήταν ολόκληρο το υπόγειο σιδηροδρομικό σύστημα, τόσο στη Μόσχα, όσο και στις άλλες πρώην σοβιετικές πόλεις, που με ενέπνευσε: η αίγλη, το μυστήριο, η απεραντοσύνη, η διάχυτη αίσθηση μιας κολοσσιαίας αυθεντίας» εξηγεί ο ίδιος.
Το μετρό της Μόσχας που άνοιξε το 1935 και «λειτουργεί ως ένα προπαγανδιστικό μοντέλο της Σοβιετικής ισχύος», όπως λέει ο Χέρτφορτ, έχει πάνω από 200 σταθμούς και εκτείνεται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα.
Μετά τη Μόσχα, ο Χέρτφορτ πήγε στην Αγία Πετρούπολη, της οποίας το μετρό -τα έργα κατασκευής του οποίου καθυστέρησαν λόγω της πολύχρονης και άγριας πολιορκίας του Λένινγκραντ- άνοιξε το 1955.
Από εκεί και μετά, ο Γερμανός ταξίδεψε σε πλήθος ανεξάρτητων, σήμερα, χωρών -Ουκρανία, Λευκορωσία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Αρμενία, Ουζμπεκιστάν, Ρουμανία, Βουλγαρία, Τσεχία- των οποίων το υπόγειο σιδηροδρομικό δίκτυο κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από Σοβιετικούς αρχιτέκτονες ή μηχανικούς.
Οι περιορισμοί στη φωτογράφιση των σταθμών, άλλοτε κοινοί στη Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση, έχουν αλλάξει δραματικά την τελευταία δεκαετία. Χαρακτηριστική η περίπτωση της πρωτεύουσας του Ουζμπεκιστάν, Τασκένδης όπου η απαγόρευση φωτογραφιών στους σταθμούς του μετρό ήρθη μόλις τρία χρόνια πριν, το 2018.
Παρότι, ωστόσο, η φωτογραφία επιτρέπεται, οι αρχές σε κατά τόπους σταθμούς δεν έκρυβαν τη δυσφορία τους από την παρουσία του Χέρτφορτ, παραδέχεται ο ίδιος. Πάνω από 50 φορές σε διάφορους σταθμούς τού είπαν πως η φωτογραφία δεν επιτρέπεται ενώ μία φορά στην Τασκένδη, τον υποχρέωσαν να παραδώσει την κάρτα μνήμης της φωτογραφικής του μηχανής.
«Συχνά το πρότζεκτ αυτό έμοιαζε σαν να παίζω τη γάτα και το ποντίκι. Κάποιες φορές ένιωθα σαν εγκληματίας, παρά το γεγονός πως ο μόνος μου στόχος ήταν να απαθανατίσω την ομορφιά των σταθμών. Συχνά επέστρεφα ξανά και ξανά σε κάποιον συγκεκριμένο σταθμό, έχοντας διαβάσει πως οι φύλακές του ή οι αστυνομικοί έκαναν διάλειμμα ή άλλαζαν βάρδιες» περιγράφει ο Χέρτφορτ.
Με πληροφορίες από New York Times
