Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πασχίζουν να εξασφαλίσουν προμήθειες που θα απαιτούνταν αν οι εχθροπραξίες γύρω από την Ουκρανία θέσουν σε κίνδυνο το φυσικό αέριο που διοχευτεύεται από τη Ρωσία και έχουν στραφεί στις ΗΠΑ για βοήθεια για να βρουν εφεδρικές πηγές, εκτός του ελέγχου της Μόσχας.
Τις τελευταιες εβδομάδες, καθώς η Ρωσία έχει αναπτύξει πάνω από 100.000 στρατιώτες κοντά στην Ουκρανία, αξιωματούχοι της ΕΕ, αρμόδιοι για την ενέργεια, κάνουν συνομιλίες με Αμερικανούς ομολόγους τους και ταξιδεύουν σε χώρες που παράγουν φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν και του Κατάρ, στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών.
Αυτές οι ευρωπαϊκές προσπάθειες ξεκίνησαν το φθινόπωρο, όταν εκτοξεύτηκαν οι τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Όμως, οι ενέργειες εντάθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η κλιμάκωση της κατάστασης ανάμεσα στη Μόσχα με το Κίεβο έκανε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σκέφτονται ένα άλλοτε αδιανόητο σενάριο μιας σύγκρουσης που διακόπτει τη ροή από τη Ρωσία. Χώρα που παρέχει περίπου το 40% του φυσικού αερίου για την ΕΕ.
Λίγοι αξιωματούχοι περιμένουν ότι θα συμβεί αυτο και αναγνωρίζουν ότι οι τεράστιοι όγκοι φυσικού αερίου από τη Ρωσία δεν θα μπορούσαν να αντικατασταθούν στο άμεσο μέλλον. Αλλά, αυτή η προοπτική οδηγεί σε μια αναζήτηση για εφεδρικές προμήθειες, προκειμένου να καλυφθεί μια οικονομία που δεν θα μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά.
Τάνκερ με άλλο προορισμό
Τώρα, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αγωνίζονται να βρουν βραχυπρόθεσμες εναλλακτικές για την αναπλήρωση των εξαντλημένων αποθεμάτων. Πάνω από 20 τάνκερ είναι καθ’ οδόν από τις ΗΠΑ για την Ευρώπη, με δέλεαρ τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου στην ΕΕ. Άλλα 33 τάνκερ, που δεν έχουν επιβεβαιώσει ακόμη τον προορισμό τους, είναι πιθανό να κατευθύνονται κατά κυριο λόγο προς τα εκεί, σύμφωνα με την εταιρεία Vortexa. «Θα κάλυπταν μόνο ένα μικρό τμήμα των ρωσικών προμηθειών, αν χάνονταν όλα», τόνισε ο Κλέι Σιγκλ, γενικός διευθυντής της Vortexa.
Τις τελευταίες ημέρες, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν κάνει μαραθώνιες βιντεοκλήσεις με ομολόγους σε όλο τον κόσμο, προσπαθώντας να πείσουν αγοραστές στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και άλλες χώρες, που ήδη έχουν πληρώσει για τις εισαγωγές τους, να επιτρέψουν στις ΗΠΑ να αλλάξουν το δρομολόγιο αυτών των φορτίων και να τα στείλουν στην Ευρώπη, σύμφωνα με άτομα που εμπλέκονται σε συζητήσεις. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ταξιδέψει ή σχεδιάζουν να πάνε στη Ντόχα και το Μπακού, σε μια προσπάθεια να παραγγείλουν προμήθειες
Οι προσπάθειες, που περιγράφονται από αξιωματούχους στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, είναι μια προσπάθεια να αποδυναμωθεί αυτό που εδώ και καιρό είναι ο ισχυρότερος μοχλός πίεσης της Μόσχας στην Ευρώπη: η μεγαλύτερη και ευκολότερη πηγή αερίου της ηπείρου ρέει από τη Ρωσία, μέσω ενός δικτύου αγωγών που διασχίζουν τη Λευκορωσία και την Ουκρανία. Κάποιες χώρες, μεταξύ άλλων η Γερμανία και η Αυστρία, αντιστέκονται εδώ και καιρό στη στροφή σε εναλλακτικές, πιο ακριβές πηγές φυσικού αερίου, εκτός Ρωσίας.
Η Μόσχα σταθερά απορρίπτει τις υπόνοιες ότι θα μπορούσε να κόψει τις εξαγωγές αερίου. «Είναι ένα ακόμη λαμπρό παράδειγμα ψεύτικης υστερίας», δήλωσε στις 24 Ιανουαρίου ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Τα εμπόδια
Αξιωματούχοι της ΕΕ και των συμμάχων προσπαθούν να βρουν πρόχειρες λύσεις, σε μια εποχή «στενότητας» στην προσφορά και ακριβών τιμών. Η Ρωσία, ως επί το πλείστον, έχει αρνηθεί να πουλήσει φυσικό αέριο φτηνότερα από αυτό που απαιτούν τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Πέρα από τη Ρωσία, παραγωγοί όπως το Κατάρ λένε ότι έχουν φτάσει στο όριο, με το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου της χώρας να πηγαίνει σε αγοραστές στην Ασία. Επίσης, το Κατάρ πρέπει να λάβει υπόψη τη σχέση του με τη Μόσχα, ανέφερε υψηλόβαθμος σύμβουλος της χώρας.
«Πολιτικά, είμαστε πολύ πρόθυμοι να βοηθήσουμε τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ευρώπη, αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούμε απλά να εγκαταλείψουμε τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις μας με την Ασία, ακόμη και για μια σύντομη περίοδο. Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κάνουν μεγάλη προσπάθεια εδώ», ανέφερε ο σύμβουλος.
Αν και οι ΗΠΑ και άλλες χώρες τεχνικά μπορούν να παράξουν περισσότερο φυσικό αέριο, αντιμετωπίζουν περιορισμούς για τις ποσότητες που μπορούν να στείλουν στο εξωτερικό. Υπάρχει ένας περιορισμός αριθμός τερματικών σταθμός εξαγωγών LNG των ΗΠΑ που μπορούν να μετατρέψουν το αέριο σε υγρό, έτσι ώστε να μπορεί να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις. Οι εγκαταστάσεις αυτές λειτουργούν στα όριά τους εδώ και μήνες, εν μέσω περιορισμένων προμηθειών σε όλο τον κόσμο, καθώς οι οικονομίες σταδιακά ανακάμπτουν από την πανδημία και η ζήτηση επανέρχεται.
Την ίδια ώρα, δεν είναι όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τόσο ανήσυχες όσο η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες. Γερμανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν εργάζονται σε παρεμβάσεις στην αγορά με τις ΗΠΑ για να εξασφαλίσουν εναλλακτικές προμήθειες αερίου και συμπλήρωσαν ότι τα αποθέματα της χώρας είναι ασφαλή.
Πολλοί αξιωματούχοι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ανέφεραν ότι αμφιβάλουν πως η Ρωσία θα περικόψει μαζικά την παροχή, γιατί αυτό θα έπληττε τη Μόσχα οικονομικά και θα ενίσχυε την ευρωπαϊκή πολιτική βούληση να βρεθούν άλλες πηγές. Εκτός από την περίπτωση μιας κατακλυσμιαίας ρήξης στις οικονομικές σχέσεις, θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι η Ρωσία θα παραμείνει ο πιο σημαντικός πάροχος φυσικού αερίου για την Ευρώπη. Ακόμη κι αν η ροή αερίου σταματούσε αύριο, αναλυτές στη Γερμανία πιστεύουν ότι η χώρα θα μπορούσε να βγάλει τον χειμώνα, χρησιμοποιώντας αποθέματα και επιβάλλοντας περιορισμούς στο φυσικό αέριο, αν χρειαστεί.
Όμως, αξιωματούχοι της ΕΕ λένε πως δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Μια μείωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου, σε μια εποχή υψηλών τιμών στην ενέργεια και πληθωρισμού, θα προκαλούσε άλλο ένα σοκ στην οικονομία και τους καταναλωτές, που τώρα ανακάμπτουν από την πανδημία.
Ήδη, τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ είναι χαμηλά, περίπου στο 42% της χωρητικότητας κατά μέσο όρο, σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europe. Τα αποθέματα της Γερμανίας είναι ακόμη χαμηλότερα. Όταν είναι πλήρη, καλύπτουν περίπου το 20% της ετήσιας κατανάλωσης της Ευρώπης.
Οι περιορισμοί
«Κάθε λίγα χρόνια, όταν η Ρωσία και η Ουκρανία κοντράρονται, υπάρχει η άβολη υπενθύμιση σε όλους στην Ευρώπη για το πόσο εξαρτώνται από τη χερσαία διαδρομή του ρωσικού αερίου», δήλωσε ο Γουές Μίτσελ, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για ευρωπαϊκές υποθέσεις, που για χρόνια προσπαθούσε να πείσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του να διαφοροποιήσουν τον εφοδιασμό του φυσικού αερίου.
Όταν η Ρωσία έκοψε την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ουκρανία το 2009, η ΕΕ άρχισε να κάνει πιο ευέλικτο το δίκτυο αγωγών της, επιτρέποντας τη ροή αερίου σε πολλαπλές κατευθύνσεις. Όμως, το δίκτυο αυτό έχει ακόμη κενά και βασίζεται κυρίως σε προμήθειες από τη Ρωσία.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ίσως θα μπορούσαν να διπλασιάσουν το όγκο του φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω αγωγού που διασχίζει την Τουρκία, προς τη νότια Ευρώπη. Αυτό θα απαιτούσε την εγκατάσταση ισχυρότερων αντλιών κατά μήκος της διαδρομής, κάτι που θα μπορούσε να ολοκληρωθεί γρήγορα αν «κλειδώσει» το ευρωπαϊκό αίτημα. Η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, θα πάει σε συνέδριο στο Μπακού στις 4 Φεβρουαρίου. Από την άλλη, κάποιοι αναλυτές αναρωτιούνται πόσο θα διαρκέσει η τωρινή θέρμη για το μη ρωσικό αέριο.
Προς το παρόν, Αμερικανοί αξιωματούχοι ελπίζουν να εξασφαλίσουν πάνω από 10 δισεκατομμύρια κυβικά LNG για την Ευρώπη, δήλωσε πηγή που ενημερώθηκε για τα σχέδια. Αρκετοί αναλυτές λένε ότι αυτή η ποσότητα, περίπου το 6% της ακαθάριστης ετήσιας αγοράς, θα είναι δύσκολο να βρεθεί.
Αμερικανοί εξαγωγείς, αν και πρόθυμοι να βοηθήσουν, έχουν πει σε αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι ήδη στέλνουν όσα περισσότερα φορτία μπορούν στην Ευρώπη, χωρίς να «σπάσουν» τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια με άλλους πελάτες. Ήδη, η Ευρώπη δέχεται το 70% των αμερικανικών φορτίων LNG, σύμφωνα με την S&P Global Platts. Περαιτέρω συζητήσεις θα γίνουν στη συνάντηση ΕΕ-ΗΠΑ για την ενέργεια, που θα γίνει στις 7 Φεβρουαρίου.
Στο μεταξύ, η Αλγερία πρόσφατα άρχισε να στέλνει περισσότερο φυσικό αέριο στην Ισπανία και η Νορβηγία συμφώνησε τον Σεπτέμβριο να επιτρέψει στην κρατική Equinor να παρέχει επιπλέον 2 δισεκατομμύρια κυβικά για τους επόμενους 12 μήνες, μέσω αύξησης της παραγωγής σε δύο μεγάλα κοιτάσματα, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της ΕΕ.
Ακόμη κι αν η Ευρώπη μπορέσει να λάβει εφεδρικές προμήθειες LNG, αντιμετωπίζει υλικοτεχνικές προκλήσεις για τη μεταφορά του αερίου σε όλη την ήπειρο. Η Ισπανία έχει πολλούς τερματικούς σταθμούς σε λιμάνια που χρειάζονται για να δεχθεί LNG, αλλά λίγες συνδέσεις με αγωγούς με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η Γερμανία δεν έχει τις εγκαταστάσεις σε λιμάνια για την εισαγωγή LNG και θα πρέπει να βασιστεί στη Γαλλία, την Πολωνία ή άλλες χώρες, που τις έχουν κατασκευάσει εν μέρει για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη Ρωσία.
Τελικά, μία σημαντική μείωση της ρωσικής προμήθειας θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί με έκτακτα μέτρα από την ευρωπαϊκή πλευρά, λέει αξιωματούχος της ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την παράταση της διάρκειας ζωής πυρηνικών σταθμών ή ακόμη και τη στροφή σε σημαντική αύξηση της χρήσης άνθρακα.
«Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι “τα λέγαμε”», δήλωσε ο Βίτολντ Βασζικόφσκι, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, όπου η κυβέρνηση αναμένει ότι θα γίνει απολύτως ανεξάρτητη από τις ρωσικές εισαγωγές αερίου εντός του χρόνου. «Θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα», συμπλήρωσε.
Με πληροφορίες από WSJ
