Πριν καν αρχίσουν να εκτυλίσσονται οι τρομακτικές σκηνές της τελευταίας εβδομάδας στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, χιλιάδες Αφγανοί διέφευγαν από τη χώρα, φτάνοντας μέσω Ιράν στην Τουρκία, όπου όμως απωθούνται.
Τις ημέρες πριν από την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν, μια Αφγανή γυναίκα έκλαιγε διπλωμένη, με τα παιδιά της θρηνώντας στα πόδια της, σε σταθμό λεωφορείου στην ανατολική Τουρκία, περιγράφουν οι New York Times Δεκατέσσερις αξιωματούχοι ασφαλείας και της υπηρεσίας μετανάστευσης της Τουρκίας όρμησαν σε εκείνη και σε άλλους Αφγανούς αιτούντες άσυλο, καθώς οι ρεπόρτερ της εφημερίδας μιλούσαν μαζί τους, «στο πλαίσιο της εντατικής λήψης δραστικών μέτρων από την Τουρκία, για να σταματήσει τους Αφγανούς που περνούν από το Ιράν κατά χιλιάδες, αλλά και να εμποδίσει τους δημοσιογράφους να κάνουν ρεπορτάζ για τα δεινά τους», γράφουν οι NYT.
«Ήρθαμε λόγω απόγνωσης», δήλωσε ένας άλλος Αφγανός, o 17χρονος Γκαλ Αχμάντ. «Ξέραμε ότι αν οι Ταλιμπάν αναλάμβαναν θα μας σκότωναν. Είτε σε μάχες, είτε θα προσπαθούσαν να μας στρατολογήσουν. Οπότε αυτή ήταν η καλύτερη επιλογή για την οικογένεια», συμπλήρωσε.
Πριν από τις εικόνες χάους με τους Αφγανούς που συρρέουν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ για να διαφύγουν από τους Ταλιμπάν, πολλές χιλιάδες διέφευγαν από τη χώρα μέσω χερσαίων διαδρομών, καλύπτοντας περίπου 2.200 χιλιόμετρα για να φτάσουν μέσω Ιράν στα τουρκικά σύνορα.
Τους τελευταίους μήνες, καθώς η αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν κατέρρεε, κάθε εβδομάδα εγκατέλειπαν τη χώρα 30.000 πολίτες της, με πολλούς από αυτούς να διασχίζουν τα ιρανικά σύνορα, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Ανέβηκαν στην πρώτη θέση της λίστας των αιτούντων άσυλο, προσπαθώντας να φτάσουν στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη, ξεπερνώντας τους Σύριους ως η μεγαλύτερη ομάδα νέων μεταναστών.
Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες που κατέγραψε στην Τουρκία φωτορεπόρτερ του Getty Images, τις προηγούμενες εβδομάδες. Οι Αφγανοί που προσπαθούν να φτάσουν μέσω του Ιράν στην Τουρκία, κατά κύριο λόγο ταξιδεύουν περπατώντας. Με τη βοήθεια ενός οργανωμένου δικτύου διακινητών, πληρώνουν τουλάχιστον 1.000 δολάρια το άτομο για ένα ταξίδι μέσω καταφυγίων, διασχίζουν τη λίμνη Βαν και κατευθύνονται προς πόλεις όπως η Άγκυρα και η Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με το φωτορεπορτάζ του Getty.
Συχνά, οι μετανάστες αναφέρουν ότι ξυλοκοπούνται σφοδρά από Ιρανούς συνοριοφύλακες και ότι είναι κακές οι συνθήκες στα καταφύγια όπως και ότι στο ταξίδι πάνω από τα βουνά και σε διαδρομές με βάρκες έχουν χαθεί πολλές ζωές, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες.
Εκτεταμένες, βίαιες αστυνομικές επιχειρήσεις
Τώρα, που οι Ταλιμπάν είναι πλέον στην εξουσία, όλα δείχνουν ότι αυτοί οι αριθμοί θα αυξηθούν περαιτέρω. Πολλοί Αφγανοί, με τους οποίους έχουν μιλήσει οι New York Times τις τελευταίες εβδομάδες, λένε ότι διέφυγαν σε μεγάλες ομάδες- κάποιες φορές κατά εκατοντάδες- αλλά μόνο λίγοι από αυτούς έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από τους Τούρνους συνοριοφύλακες. Χιλιάδες Αφγανοί έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορα του Ιράν, λένε κάποιοι από αυτούς.
Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το βάρος της φιλοξενίας τόσων πολλών προσφύγων- 3,6 εκατομμύρια Σύριοι και πάνω από 30.000 Αφγανοί μεταξύ άλλων- έχει εξελιχθεί σε «καυτό» πολιτικό ζήτημα, ιδιαίτερα με την επιδείνωση της τουρκικής οικονομίας. Έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να ανοίξει τις πύλες της χώρας σε περισσότερους Αφγανούς.
Όταν τις τελευταίες εβδομάδες άρχισαν να δημοσιεύονται φωτογραφίες με ουρές Αφγανών μεταναστών που διασχίζουν περπατώντας το Ιράν, κατευθυνόμενοι προς την Τουρκία, μέλη της αντιπολίτευσης της χώρας κατηγόρησαν τον Ερντογάν ότι διαπραγματεύεται μία νέα συμφωνία με την ΕΕ- όπως εκείνη για τους Σύριους πρόσφυγες- προκειμένου να φιλοξενήσει τους ολοένα περισσότερους Αφγανούς που φτάνουν.
«Η Ευρώπη, που έχει γίνει πόλος έλξης για εκατομμύρια ανθρώπους, δεν μπορεί να μείνει έξω από αυτό το πρόβλημα κλείνοντας τα σύνορά της προκειμένου να προστατεύσει την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών της», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος την προηγούμενη εβδομάδα. «Η Τουρκία δεν έχει κανένα καθήκον, ευθύνη, ή υποχρέωση να είναι μία αποθήκη προσφύγων της Ευρώπης», συμπλήρωσε.
Επιπλέον, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με την Άνγκελα Μέρκελ την περασμένη Κυριακή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία «δεν θα μπορέσει να επωμιστεί περαιτέρω βάρος», στην περίπτωση νέου κύματος μετανάστευσης από το Αφγανιστάν. Παράλληλα θύμισε στη Γερμανίδα καγκελάριο ότι ήδη η χώρα του «έχει υποδεχθεί πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες».
Αφγανοί με τους οποίους μίλησαν οι New York Times ανέφεραν ότι η Τουρκία έχει αυστηροποιήσει την ασφάλεια κατά μήκος των συνόρων της, με εκτεταμένες και συχνά βίαιες αστυνομικές επιχειρήσεις τις τελευταίες εβδομάδες, διώχνοντας Αφγανούς ανεξαρτήτως των αιτήσεών τους για άσυλο.
Σε μία μόνο επιχείρηση τον Ιούλιο, περισσότεροι από 1.400 Αφγανοί που είχαν περάσει στην Τουρκία περικυκλώθηκαν και απωθήθηκαν από Τούρκους συνοριοφύλακες και τη στρατιωτική αστυνομία, σύμφωνα με τον κυβερνήτη του Βαν.
Εκατοντάδες ακόμη, ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά, έχουν συλληφθεί σε πόλεις της ανατολικής Τουρκίας, ενώ προσπαθούσαν να προχωρήσουν στα ενδότερα της χώρας.
Τέτοιες απελάσεις είναι ενάντια στη διεθνή σύμβαση για τους πρόσφυγες, τόνισε ο Μαχούτ Κατσάν, δικηγόρος στο Βαν ο οποίος ειδικεύεται σε υποθέσεις προσφύγων και ασύλου. Λίγοι Αφγανοί γνωρίζουν τα δικαιώματά τους υπό το διεθνές δίκαιο, συμπλήρωσε. Όμως, συνέχισε, η Τουρκία δεν εφαρμόζει καν τους δικούς της νόμους, καθώς οι μετανάστες θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα για διαδικασία έφεσης, προτού απελαθούν.
