Η κυβέρνηση της Ιορδανίας ανακοίνωσε την Τετάρτη την πλήρη απαγόρευση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, του μεγαλύτερου και ισχυρότερου αντιπολιτευόμενου μπλοκ της χώρας, ρίχνοντας σκιά στο μέλλον της πολιτικής αντιπολίτευσης στο Χασεμιτικό Βασίλειο.
Ο υπουργός Εσωτερικών Μαζίν Αλ-Φαράγεχ ανακοίνωσε την απόφαση, δηλώνοντας πως απαγορεύονται τόσο η συμμετοχή στην οργάνωση όσο και η προώθηση των ιδεών της. Αστυνομικές δυνάμεις πραγματοποίησαν εφόδους σε κτίρια που χρησιμοποιούσε η Αδελφότητα, σύμφωνα με κρατικά μέσα.
Η απαγόρευση ήρθε λίγες ημέρες μετά την αποκάλυψη σχεδίου ανατροπής της τάξης από 16 άτομα, φερόμενα ως μέλη «διαλυμένης οργάνωσης» - με ορισμένους να δηλώνουν στην κρατική τηλεόραση ότι στρατολογήθηκαν από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Το υποτιθέμενο σχέδιο περιλάμβανε κατασκευή όπλων και drones.
Μακρόχρονη παρουσία και ρήξη με το κράτος
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα δραστηριοποιείται στην Ιορδανία από τη δεκαετία του 1940. Οι σχέσεις της με το κράτος επιδεινώθηκαν μετά τη συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ το 1994, και ξανά μετά την Αραβική Άνοιξη το 2011 και την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ το 2023. Σύμφωνα με το Washington Institute, η Αδελφότητα εκμεταλλεύτηκε τη λαϊκή οργή για τον πόλεμο στη Γάζα, ενισχύοντας τη δημοτικότητά της και κερδίζοντας 31 έδρες στις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές μέσω του πολιτικού της βραχίονα, του Ισλαμικού Μετώπου Δράσης.
Η Ιορδανία διατηρεί επισήμως τη συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, αλλά έχει καταδικάσει τη στάση του Ισραήλ στον πόλεμο. Χιλιάδες διαδηλωτές προσπάθησαν να εισβάλουν στην ισραηλινή πρεσβεία στο Αμμάν τον Οκτώβριο 2023.
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα και η Τουρκία
Η σχέση της Τουρκίας, υπό την ηγεσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν είναι απλώς πολιτική — είναι στρατηγική, ιδεολογική και γεωπολιτική. Εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, η Άγκυρα έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές του διεθνούς δικτύου της Αδελφότητας, δημιουργώντας αντιπαραθέσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο το 1928 από τον Χασάν αλ-Μπάνα, πρεσβεύει τον πολιτικό Ισλαμισμό – μια ιδεολογία που ενσωματώνει την Ισλαμική θρησκεία στη δημόσια ζωή και τη διακυβέρνηση. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), από την άνοδό τους στην εξουσία το 2002, υιοθέτησαν μια αντίστοιχη κοσμοαντίληψη, προωθώντας την αναβίωση των ισλαμικών αξιών στην τουρκική κοινωνία. Αυτή η κοινή βάση δημιούργησε ένα εύφορο έδαφος συνεργασίας, ιδίως μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011, όταν η Μουσουλμανική Αδελφότητα κέρδισε έδαφος σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Λιβύη.
Μετά την ανατροπή του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι στην Αίγυπτο το 2013 και την εκ νέου απαγόρευση της Αδελφότητας, δεκάδες στελέχη της κατέφυγαν στην Τουρκία. Η Άγκυρα όχι μόνο δεν τους απέλασε, αλλά σε πολλές περιπτώσεις τούς προσέφερε στήριξη, ακόμα και βήμα μέσω φιλο-ισλαμικών ΜΜΕ με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η φιλοξενία των εξόριστων Αδελφών θεωρήθηκε από πολλές αραβικές χώρες - ιδιαίτερα την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα - ως παρέμβαση στις εσωτερικές τους υποθέσεις και απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα.
Η στήριξη της Άγκυρας στη Μουσουλμανική Αδελφότητα είχε σοβαρές συνέπειες για τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο. Μετά το 2013, οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο κατέρρευσαν, ενώ εντάσεις σημειώθηκαν και με τις μοναρχίες του Κόλπου. Πολλές από αυτές τις χώρες κατατάσσουν την Αδελφότητα ως τρομοκρατική οργάνωση και κατηγόρησαν την Τουρκία ότι υποθάλπει την ισλαμιστική επέκταση. Παράλληλα, η Τουρκία προσπάθησε να αξιοποιήσει την επιρροή της Αδελφότητας για να επεκτείνει τον γεωπολιτικό της ρόλο στη Μέση Ανατολή, κυρίως μέσω της στήριξης πολιτικών κινημάτων που πρόσκεινται σε αυτήν.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια σχετική αναδίπλωση της Άγκυρας. Προσπαθώντας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Κάιρο και τα Εμιράτα, η τουρκική κυβέρνηση φάνηκε να περιορίζει τη δημόσια παρουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο έδαφός της. Ορισμένα ΜΜΕ φίλα προσκείμενα στην Αδελφότητα αναγκάστηκαν να κλείσουν ή να περιορίσουν τη δραστηριότητά τους, ενώ υπήρξαν και αναφορές για περιορισμό στην πολιτική ρητορική εξόριστων μελών. Ωστόσο, η θεμελιώδης σύνδεση ιδεολογίας και συμφερόντων παραμένει, δημιουργώντας ερωτήματα για το κατά πόσο η Άγκυρα είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει πλήρως τη μακροχρόνια υποστήριξή της στην Αδελφότητα.
Περιφερειακή απομόνωση της Αδελφότητας
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο το 1928 από τον Χασάν αλ-Μπάνα, έχει χαρακτηριστεί παράνομη σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Αίγυπτος. Στην Ιορδανία, διατάχθηκε η διάλυσή της το 2020, αλλά συνέχισε να δρα παρά την απαγόρευση. Ο ρόλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και η σχέση της με παλαιστινιακές οργανώσεις, όπως η Χαμάς, παραμένουν θέματα έντονης αντιπαράθεσης. Περίπου το 50% του πληθυσμού της Ιορδανίας είναι παλαιστινιακής καταγωγής, γεγονός που καθιστά το ζήτημα ιδιαίτερα ευαίσθητο. Το μέλλον του Ισλαμικού Μετώπου Δράσης παραμένει ασαφές μετά την απαγόρευση. Τρεις από τα μέλη του τέθηκαν σε διαθεσιμότητα λόγω πιθανής εμπλοκής στο αποτυχημένο σχέδιο. Το ιορδανικό καθεστώς διαχρονικά επιδιώκει την εξουδετέρωση κάθε απειλής κατά της σταθερότητάς του, με την Αδελφότητα να θεωρείται εδώ και δεκαετίες τέτοια απειλή.
