Καθώς η ανάκληση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, τα βλέμματα όλου του κόσμου βρίσκονται καρφωμένα με αγωνία σε μία χώρα που απασχολούσε για δεκαετίες την ειδησεογραφία. Το ζητούμενο ήταν σε ποιον ανήκε η κυριαρχία εκεί, αλλά και στο Πακιστάν, όπου οι επιπτώσεις αυτών των 20 χρόνων του πολέμου στο Αφγανιστάν είναι κάτι περισσότερο από αισθητές.
Το υπόβαθρο της κρίσης: Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και το Πακιστάν συνεργάστηκαν στενά για υποδαυλίσουν την αντίσταση των τζιχαντιστών στη σοβιετική επιρροή στο Αφγανιστάν και εν συνεχεία στην κατοχή του.
Ωστόσο, μετά τη σοβιετική κατάρρευση οι διμερείς σχέσεις έγιναν εξαιρετικά λεπτές και περίπλοκες, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου και όταν οι ΗΠΑ ξεκίνησαν πόλεμο εναντίον του καθεστώτος των Αφγανών Ταλιμπάν που εξακολουθούσαν να διατηρούν επιρροή και δεσμούς με τον πακιστανικό στρατό.
Οι Αμερικανοί ήθελαν περισσότερα: Με το να αποχωρούν τώρα, μετά από 20 χρόνια δηλαδή, από το αφγανικό έδαφος, η CIA και άλλες αμερικανικές δυνάμεις πληροφοριών και ασφάλειας δεν σημαίνει ότι δεν επιθυμούν να διατηρήσουν το έδαφός τους στην περιοχή και προκειμένου να παρακολουθούν τρομοκρατικές ομάδες -όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα-, αλλά και προκειμένου να παρακολουθούν τους Ταλιμπάν, οι οποίοι έχουν κερδίσει έδαφος τις τελευταίες εβδομάδες.
Η Ουάσινγκτον ζήτησε από τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Ιμράν Χαν πρόσβαση στον εναέριο χώρο και τις στρατιωτικές βάσεις για να συνεχίσει τις επιχειρήσεις παρακολούθησης και να ξεκινήσει πολεμικές αποστολές στην (αναμενόμενη) περίπτωση κατάληψης των Ταλιμπάν. Όμως, ο Χαν, όχι απλώς αρνήθηκε, αλλά έκανε σαφές με κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν θα υποκύψει σ’ αυτές τις απαιτήσεις.
Πράγματι, η κυβέρνηση του Πακιστάν έχει μια σειρά εσωτερικών και γεωπολιτικών προβληματισμών που φαίνεται να εξετάζει απέναντι στις πιέσεις των ΗΠΑ.
Για παράδειγμα: Η ισχύς του μηχανισμού ασφαλείας. Οι δομές ασφαλείας του Πακιστάν περιγράφονται από τους αναλυτές ως «κράτος εν κράτει». Η εκτεταμένη υπηρεσία πληροφοριών διατηρεί ιστορικά στενούς δεσμούς με περιφερειακές τρομοκρατικές ομάδες και παρέχει πληροφορίες στους Αφγανούς Ταλιμπάν στη μετασοβιετική εποχή. Πιο πρόσφατα, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της ISI φέρεται να συμμετείχαν στην οργάνωση φιλοξενίας του εγκεφάλου και διοργανωτή της 11ης Σεπτεμβρίου, Οσάμα Μπιν Λάντεν, ο οποίος το 2011 εντοπίστηκε να κρύβεται σε ένα συγκρότημα, σε απόσταση αναπνοής από τη Στρατιωτική Ακαδημία του Πακιστάν.
Παράλληλα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το ISI παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής του Πακιστάν και τώρα προειδοποιεί τον Χαν να μην μπει σε διαδικασία διαπραγματεύσεων και συνομιλιών με τους Αμερικανούς.
Λογικό. Οι Πακιστανοί δεν αγαπούν την Αμερική. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ήταν κυρίως υποστηρικτικοί ή αδιάφοροι στο εάν η ηγεσία τους θα επέτρεπε στις αμερικανικές δυνάμεις να διασχίσουν το Πακιστάν, μία στάση που εξασφάλισε στη χώρα τον χαρακτηρισμό του μεγάλου συμμάχου εκτός του ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα εξασφάλισαν και τα χρήματα που συνοδεύουν μία τέτοια συμπεριφορά. Οι σχέσεις για λίγο άλλαξαν, και με την αμερικανική βοήθεια προς το Πακιστάν ύστερα κι από τον καταστροφικό σεισμό του 2005 έδειξαν να εξομαλύνονται.
Αλλά το σχετικά καλό κλίμα δυναμιτίστηκε μετά από μια σειρά επιθέσεων αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Πακιστάν, κατά τη διάρκεια του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας», στη διάρκεια του οποίου σκοτώθηκαν άμαχοι και προξενήθηκαν σοβαρές ζημιές σε πακιστανικές κοινότητες. Επίσης, δεν βοήθησε το γεγονός ότι οι ΗΠΑ παραβίασαν τον πακιστανικό εναέριο χώρο για να εξοντώσουν τον Μπιν Λάντεν.
Μέχρι το 2012, τα τρία τέταρτα των Πακιστανών δήλωναν ότι η Αμερική ήταν «εχθρός». Και φυσικά, η απέχθεια κορυφώθηκε το 2017, όταν ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ κατηγορούσε το Πακιστάν για την υπόθαλψη τρομοκρατών. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Στη συνέχεια - παίζοντας με τις χειρότερες ανασφάλειες των Πακιστανών - ο Τραμπ είχε καλέσει την Ινδία να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας στο Αφγανιστάν. Και κάπως έτσι γίνεται σαφές, γιατί θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για τον Χαν και το κυβερνών κόμμα του, το Τεχρίκ-ε-Ινσάφ, το να επιδιώξουν μια συμφωνία με τους Αμερικανούς.
Η πρώην υπουργός Εξωτερικών του Πακιστάν, Χίνα Ραμπάνι Χαρ, δήλωσε στο GZERO Media ότι «ο λόγος που οι ΗΠΑ φεύγουν από το Αφγανιστάν σχεδόν... βιαστικά, είναι η δυσφορία που εκδηλώνουν ορισμένες περιοχές προς τις ξένες βάσεις και τα ξένα στρατεύματα». Η ίδια μάλιστα, είπε ότι εάν οι ΗΠΑ δημιουργήσουν βάσεις στο Πακιστάν, «θα καταλήξουμε να διοχετεύουμε όλη αυτή την οργή και την εξτρεμιστική αντίδραση προς το Πακιστάν. Νομίζω ότι είναι ασφαλές να πούμε ότι η πρωταρχική ευθύνη κάθε χώρας είναι να προστατεύσει τα συμφέροντα και τους ανθρώπους της».
Φίλοι και εχθροί ανά τον κόσμο. Παγκοσμίως, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά στον πλανήτη, όταν οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Αφγανιστάν (2001) και στο Ιράκ (2003). Τότε, το Πακιστάν εξαρτάτο περισσότερο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη μοναδική παγκόσμια δύναμη, για οικονομική και στρατιωτική βοήθεια. Αυτό όμως, δεν ισχύει πλέον.
Η Κίνα, που θεωρητικά θα έχει κατακτήσει τον τίτλο της ισχυρότερης οικονομίας του κόσμου το 2028, επενδύει πολύ περισσότερο στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν - και ευρύτερα στην Κεντρική Ασία. Είναι σημαντικό ότι έχει καταστήσει τον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν, αξίας 46 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε ναυαρχίδα της πρωτοβουλίας της «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» (το γνωστό δόγμα Belt and Road Initiative). Το Πεκίνο έχει βοηθήσει με ρευστό το Ισλαμαμπάντ και τώρα αυτό με τη σειρά του ανταποδίδει τη γενναιοδωρία. Μάλιστα, σύμφωνα και με τον πρωθυπουργό Χαν «η Κίνα ήταν ένας από τους πιο αξιόπιστους φίλους του Πακιστάν σε περιόδους κρίσεων».
Όμως, το σημαντικότερο όλων είναι ότι το Πακιστάν ελπίζει ότι μια αυξημένη κινεζική παρουσία στο Αφγανιστάν θα βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός προπυργίου εναντίον της Ινδίας, του βασικού εχθρού του Πακιστάν, που εδώ και καιρό επιδιώκει να διατηρήσει μια κάποια επιρροή στα σύνορα.
Κοιτάζοντας το μέλλον: Η απελπισμένη αναζήτηση των ΗΠΑ για στρατιωτικές βάσεις επιβεβαιώνει αυτό που έλεγαν ορισμένοι σκεπτικιστές εδώ και μήνες. Μετά από 20 χρόνια πολέμου, οι ΗΠΑ απλώς δεν έχουν σχέδιο για την επόμενη μέρα και μετά το Afganexit. Τι έχουμε να περιμένουμε, λοιπόν, από εδώ και στο εξής; «Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ασταθής... Φοβάμαι ότι η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν θα βρει το δρόμο της στο Πακιστάν και ίσως θα ζήσουμε μια επανάληψη του κύκλου εξτρεμισμού και τρομοκρατίας», καταλήγει προειδοποιεί η Χαρ.
Με στοιχεία από gzeromedia.com
