Την άνοιξη του 2008, ο Paul Rosenau, χειριστής βαρέων μηχανημάτων στην Μινεσότα, αγόρασε ένα λαχνό Powerball και πέτυχε το τζακ ποτ των 59,6 εκατομμυρίων δολαρίων μετά την αφαίρεση των φόρων.
«Ήμασταν πολύ σίγουροι ότι [το τζακ ποτ του Powerball] ήταν θεϊκή παρέμβαση», είπε η Rosenau, «ήμασταν πολύ σίγουροι για το τι έπρεπε να κάνουμε με αυτά τα χρήματα».
Ο Rosenau, ευσεβής προτεστάντης και γιος ιερέα, θυμάται ανατριχιάζοντας πώς ένιωσε ο ίδιος και η σύζυγός του, Sue, όταν ξύπνησαν το επόμενο πρωί.
Συνειδητοποίησαν ότι η εγγονή τους Makayla είχε πεθάνει ακριβώς πέντε χρόνια πριν. Έπασχε από τη νόσο Krabbe -μια σπάνια νευροεκφυλιστική ασθένεια που προσβάλλει τα βρέφη και συνήθως τα σκοτώνει σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Η Makayla πέθανε σε ηλικία δύο ετών.
Αυτό που δεν είχαν υπολογίσει, όμως, ήταν ότι η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί να είναι καταστροφική. Αυτό που συνέβη στη συνέχεια είναι μια σπαρακτική ιστορία που δείχνει πώς οι αμοιβές και οι προμήθειες μπορούν να διαστρεβλώσουν την κρίση των χρηματοοικονομικών συμβούλων και να εξαλείψουν τον πλούτο των πελατών τους.
Η ίδρυση του φιλανθρωπικού ιδρύματος και η πρόσληψη του John Priebe
Οι Ρόζεναου χρησιμοποίησαν αμέσως 26,4 εκατομμύρια δολάρια από τα κέρδη τους για να χρηματοδοτήσουν ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα, γνωστό πλέον ως Ίδρυμα Ερευνών της Οικογένειας Ρόζεναου. Αποστολή του είναι η αναζήτηση θεραπειών και η υποστήριξη των οικογενειών των παιδιών με τη νόσο Krabbe.
Καθώς οι ίδιοι δεν είχαν σχεδόν καθόλου εμπειρία στις επενδύσεις, το ζευγάρι προσέλαβε τον John Priebe, έναν τοπικό οικονομικό σύμβουλο και ασφαλιστή, για να διαχειριστεί τα χρήματα της οικογένειας και του ιδρύματος.
Ο Priebe εργαζόταν για την Principal Securities, το μεσιτικό και επενδυτικό-συμβουλευτικό σκέλος της Principal Financial Group PFG του γίγαντα της συνταξιοδότησης, διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και ασφάλισης. Ο σύμβουλος που εμπιστεύτηκαν ισχυριζόταν ότι έβαζε τα συμφέροντα των πελατών του πάνω από τα δικά του, αλλά τα στοιχεία δεν δείχνουν κάτι τέτοιο.
Τον περασμένο μήνα, μια επιτροπή διαιτησίας που διοικείται από τη Financial Industry Regulatory Authority έδωσε εντολή στην Principal Securities να καταβάλει 7,3 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στο ίδρυμα Rosenau.
Η Principal Securities έχει προθεσμία μέχρι τις 15 Ιουλίου για να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο για την ακύρωση της απόφασης, σύμφωνα με τον Donald McNeil δικηγόρο των Ροζενάου.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαιτησίας, η εταιρεία αρνήθηκε τους ισχυρισμούς του ζευγαριού, οι οποίοι περιλάμβαναν την επιλογή ακατάλληλων επενδύσεων, την παράλειψη εποπτείας του Priebe και την παράλειψη γνωστοποίησης αμοιβών και εξόδων.
Μια σειρά από λάθος επενδύσεις
Μόλις λίγες εβδομάδες αφού κέρδισαν το Powerball, οι Rosenau μεταφέρθηκαν με ιδιωτικό αεροπλάνο μαζί με τον Priebe στα κεντρικά γραφεία της Principal, όπου συναντήθηκαν με τα ανώτερα στελέχη της εταιρείας. Τα στελέχη, όπως λέει ο Rosenau, τους διαβεβαίωσαν ότι η Principal είχε «την τεχνογνωσία» για να κρατήσει τα χρήματα ασφαλή και να τα κάνει να αυξηθούν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που υποβλήθηκαν στις ακροάσεις διαιτησίας, ο Priebe ξεκίνησε αγοράζοντας επενδυτικό πρόγραμμα αξίας 18,9 εκατομμυρίων δολαρίων για το ίδρυμα, κερδίζοντας περίπου 1,2 εκατομμύρια δολάρια σε προμήθειες.
Μέχρι το τέλος του 2011, ο Priebe είχε διαθέσει σχεδόν το 93% των συνολικών περιουσιακών στοιχείων του μη κερδοσκοπικού οργανισμού σε επενδυτικά προγράμματα ασύμφορα για το ίδρυμα αλλά ικανά να του προσφέρουν αυξημένες προμήθειες.
Τον Απρίλιο του 2017, ο Rosenau έστειλε email στον Priebe, ζητώντας του «μια δήλωση που να αποκαλύπτει όλα τα τέλη, τις προμήθειες, τις χρεώσεις, τα τέλη μεταφοράς κ.λπ. που θα χρεωθούν για την αγορά οποιασδήποτε επενδυτικής τεχνικής που σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε». Ο Priebe στο μήνυμα αυτό απάντησε: «Δεν υπάρχει καμία αμοιβή σε αυτό το προϊόν» [sic].
Εν τω μεταξύ, ο Priebe πωλούσε επανειλημμένα ορισμένα από τα επενδυτικά προγράμματα που είχε αγοράσει και αγόραζε άλλα, κερδίζοντας νέες προμήθειες στην πορεία.
Συνολικά, είχε βάλει το ίδρυμα να αγοράσει περισσότερα από 47 εκατομμύρια δολάρια σε συγκεκριμένα επενδυτικά προγράμματα, σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τη διαδικασία της διαιτησίας, αποκομίζοντας περίπου 3,3 εκατομμύρια δολάρια κέρδος σε προμήθειες.
Θεωρητικά, τα προϊόντα αυτά παρέχουν κάποια φορολογικά και άλλα οφέλη. Αλλά ένα ίδρυμα δεν είναι φορολογούμενο και απαιτεί σταθερή αύξηση των περιουσιακών του στοιχείων και έτοιμη ρευστότητα για να διασφαλίσει ότι μπορεί να καλύψει τις ετήσιες ανάγκες δαπανών του.
Μέχρι το τέλος του 2011, ο Priebe είχε «ρίξει» 28,3 εκατομμύρια δολάρια από τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος σε ασύμφορα προγράμματα. Έξι χρόνια αργότερα, η δεξαμενή αυτή είχε συρρικνωθεί στα 26,3 εκατομμύρια δολάρια παρόλο που η χρηματιστηριακή αγορά είχε υπερδιπλασιαστεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal με άλλη διαχείριση το ίδρυμα θα μπορούσε να έχει κερδίσει 12 έως 25 εκατομμύρια δολάρια περισσότερα μεταξύ 2011 και 2017, όταν τελικά απέσυρε τα χρήματά του από τον Priebe και την Principal.
«Είναι πολύ σημαντικό, ανεξάρτητα από το μέγεθος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού, να διασφαλιστεί ότι η στρατηγική του είναι σε θέση να διαιωνίσει την αποστολή του ιδρύματος», είπε ο Matthew Wright, πρώην επικεφαλής επενδύσεων του Πανεπιστημίου Vanderbilt και πρόεδρος της Disciplina Group, μιας εταιρείας στο Τενεσί, που ειδικεύεται στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων για μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.
Τα έσοδα από την ασφάλεια ζωής της Sue Rosenau
Το 2015, η Sue Rosenau έμαθε ότι είχε καρκίνο στις ωοθήκες και την μήτρα.
Στις αρχές του 2017, σύμφωνα με καταγγελία σε ξεχωριστή αστική αγωγή που κατέθεσε το ίδρυμα Rosenau σε δικαστήριο της Μινεσότα, ο Priebe συνέστησε στο ίδρυμα να πουλήσει ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο ζωής της αξίας 3 εκατομμυρίων δολαρίων σε μειωμένη τιμή 1,46 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η καταγγελία ισχυρίζεται ότι οι Priebe και Principal δεν αποκάλυψαν στην οικογένεια ή στο ίδρυμα ότι ένας γιατρός που συμβουλεύτηκε για την πώληση είχε εκτιμήσει ότι η Sue Rosenau θα πέθαινε μέσα σε δύο χρόνια όπως και έγινε.
Αν το ίδρυμα είχε κρατήσει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο αντί να το πουλήσει, θα είχε εισπράξει το σύνολο των 3 εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι θυγατρικές της Principal, στις δικαστικές καταθέσεις τους, αρνούνται κάθε αδίκημα.
Το τέλος μιας ιστορίας «τύχης» και απληστίας
Τον Οκτώβριο του 2019, η Principal Securities απέλυσε τον Priebe «λόγω ανησυχιών σχετικά με τις επιχειρηματικές πρακτικές του και την έλλειψη τεκμηρίωσης που τις υποστήριζε».
Τον Ιανουάριο του 2020, ο Priebe αυτοκτόνησε.
Παρόλο που ο Rosenau εύχεται το ίδρυμα να μην είχε επενδύσει ποτέ με τον τρόπο που το έκανε, είναι περήφανος που κατάφερε να προωθήσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα έρευνας για τη νόσο Krabbe.
Παρόλα αυτά, ακόμη και μετά την δικαίωση του στην ακροαματική διαδικασία διαιτησίας, απορεί με τον τρόπο που οι αμοιβές και οι προμήθειες μπορούν να στρεβλώσουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων που πωλούν επενδυτικά προγράμματα.
«Γιατί να παίρνετε χρήματα από φτωχά παιδιά που δεν έχουν ούτε ένα ή δύο χρόνια ζωής;» είπε έντονα. «Τι στο διάολο συμβαίνει με εσάς; Πόσα είναι αρκετά;»
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
