Το καλοκαίρι του 1983, όταν η Λιζ Τρας βρισκόταν ακόμα στην τρυφερή ηλικία των 7 ετών, προσφέρθηκε εθελοντικά να ενσαρκώσει τον ρόλο της Μάργκαρετ Θάτσερ στην προσομοίωση των βρετανικών εκλογών που διοργάνωνε το σχολείο της. Σε αντίθεση με τη Σιδηρά Κυρία, η οποία κατόρθωσε να επανεκλεγεί, πετυχαίνοντας θριαμβευτικά ποσοστά στις κάλπες, το ενθουσιώδες κορίτσι με καταγωγή από την Οξφόρδη απέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των συμμαθητών της.
«Άρπαξα την ευκαιρία και έδωσα μια εγκάρδια ομιλία ενώπιον όλου του σχολείου, ωστόσο δεν κατάφερα να σταυρώσω ούτε μια ψήφο» θυμήθηκε πρόσφατα η φιλόδοξη Βρετανίδα πολιτικός. «Να φανταστείτε, δεν ψήφισα καν τον εαυτό μου».
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, έφτασε πλέον η στιγμή για τις πολιτικές της φιλοδοξίες να ανταμειφθούν στον υπέρτατο βαθμό.
Έπειτα από μια πολύμηνη διαδικασία γεμάτη ανατροπές, η 47χρονή πρώην υπουργός Εξωτερικών κατάφερε να επικρατήσει στις εσωκομματικές εκλογές του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος, πετυχαίνοντας ένα άνετο προβάδισμα έναντι του αντιπάλου της Ρίσι Σούνακ και κερδίζοντας τα πολυπόθητα κλειδιά της Ντάουνινγκ Στριτ. Εντός ολίγων ωρών, αναμένεται να αντικαταστήσει επισήμως τον απερχόμενο Μπόρις Τζόνσον και να αναδειχθεί στη νέα πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου.
Πρόκειται για την τέταρτη συνεχόμενη πρωθυπουργό των Συντηρητικών έπειτα από τον πολιτικό σεισμό που προκάλεσε το δημοψήφισμα για το Brexit, και την τρίτη γυναίκα που αναλαμβάνει το ανώτατο αξίωμα της βρετανικής πολιτικής σκηνής – ύστερα από τη Θάτσερ και την Τερέζα Μέι.
Οι απόψεις για τον ιδεολογικό της προσανατολισμό και τις αναμενόμενες κυβερνητικές της πολιτικές διίστανται. Κι αυτό γιατί αν κάτι χαρακτηρίζει τη 47χρονη πολιτικό από την Οξφόρδη, αυτό είναι αδιαμφισβήτητα ο πολιτικός της χαμαιλεοντισμός.
Ένα πολιτικό ταξίδι γεμάτο κωλοτούμπες και ανατροπές
Μπορεί η πορεία της στο Βρετανικό Κοινοβούλιο να μετράει μόλις δώδεκα χρόνια, ωστόσο το πολιτικό άστρο της Τρας έχει αναμφίβολα διαγράψει μια μετεωρική άνοδο στην ουρανούς της βρετανικής πολιτικής. Τόσο οι σύμμαχοι όσο και επικριτές της συμφωνούν πως το σθένος, το πάθος και η ενεργητικότητά της είναι οι ξεκάθαροι παράγοντες που βρίσκονται πίσω από το παράδοξο και αστραπιαίο ταξίδι της μέχρι το πρωθυπουργικό γραφείο.
Ωστόσο οι απόψεις για τον ιδεολογικό της προσανατολισμό και τις αναμενόμενες κυβερνητικές της πολιτικές διίστανται. Κι αυτό γιατί αν κάτι χαρακτηρίζει τη 47χρονη πολιτικό από την Οξφόρδη, αυτό είναι αδιαμφισβήτητα ο πολιτικός της χαμαιλεοντισμός.
Γεννημένη το 1975, σε μια οικογένεια που η ίδια έχει προσδιορίσει ως «αριστερότερη από το κόμμα των Εργατικών», η Τρας ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών της χρόνων μετακινούμενη ανάμεσα στη σκωτσέζικη επαρχία και τις πόλεις του βρετανικού βορρά – περιοχές που παραδοσιακά δεν τείνουν να προτιμούν τους Τόρις στις κάλπες.
Το πολιτικό της βάπτισμα του πυρός έλαβε χώρα στα φοιτητικά της χρόνια στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όταν γράφτηκε στο κόμμα των Φιλελευθέρων Δημοκρατών – της κεντρώας βρετανικής παράταξης που για χρόνια υπήρξε άμεσος αντίπαλος των Συντηρητικών. Την εποχή εκείνη, η ενθουσιώδης και δημοφιλής φοιτήτρια ήταν γνωστή στους πανεπιστημιακούς κύκλους για τις παθιασμένες της ομιλίες υπέρ της ποινικοποίησης της κάνναβης και της κατάργησης της βρετανικής μοναρχίας.
«Νομίζω πως είναι ένας άνθρωπος που χαϊδεύει τα αυτιά του εκάστοτε κοινού» δήλωσε πρόσφατα ο Νιλ Φόσετ, μέλος του κόμματος των Φιλελευθέρων Δημοκρατών, αναφερόμενος στη συνεργασία του με την Τρας στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας της παράταξής. «Ειλικρινά δεν γνωρίζω αν πραγματικά πιστεύει αυτά που λέει – είτε τότε, είτε τώρα».
Ο μήνας του μέλιτος της Τρας με την κεντρώα βρετανική παράταξη πράγματι δεν έμελλε να ευδοκιμήσει. Το 1996 η φιλόδοξη πολιτικός αποχώρησε από το κόμμα των Φιλελευθέρων για να εισχωρήσει λίγο αργότερα στο κόμμα των Συντηρητικών και να προχωρήσει σε έναν εμφανή ελιγμό στις πολιτικές της τοποθετήσεις. Ακολούθησε μια δεκαετία αποτυχημένων εκλογικών προσπαθειών μέχρι το 2010, όταν χάρη στην προσωπική στήριξη του Ντέιβιντ Κάμερον κατόρθωσε να κερδίσει μια θέση στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Η πιο αμφιλεγόμενη πολιτική της κωλοτούμπα, χρονολογείται στο 2015, όταν εν αναμονή του δημοψηφίσματος για την Έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τρας δεν έχανε ούτε μια ευκαιρία για να εκφράσει τη σθεναρή αντίθεση της στο ενδεχόμενο του Brexit. «Η παραμονή μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια είναι κυριολεκτικά απαραίτητη για το οικονομικό συμφέρον της Βρετανίας» ανέφερε τότε η Τρας στις ομιλίες της. «Η έξοδος μας θα αποτελούσε μια βέβαιη, τριπλή καταστροφή».
Λίγα χρόνια αργότερα, η Τρας εξελίχθηκε σε μια από τις πιο φανατικές υποστηρίκτριες του Brexit – απειλώντας, μάλιστα, να εξαλείψει κάθε εναπομένουσα νομοθεσία της Ε.Ε. στο Ηνωμένο Βασίλειο και εξαπολύοντας έντονες επιθέσεις απέναντι στη Γαλλία για την «εχθρική στης συμπεριφορά» απέναντι στη χώρα της.
Η θητεία της ως ΥΠΕΞ
Την τελευταία δεκαετία η Τρας πέρασε από ένα ευρύ φάσμα θέσεων στις διαδοχικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών, αναλαμβάνοντας κατά σειρά τα υπουργεία Παιδείας, Περιβάλλοντος, Δικαιοσύνης και Διεθνούς Εμπορίου στον απόηχο του Brexit. Σε γενικές γραμμές, κατάφερε να διατηρήσει τη δημοφιλία της καθώς και ένα σχετικά μετριοπαθές προφίλ – με εξαίρεση την, πλέον περιβόητη, ομιλία της το 2015, στην οποία υποστήριξε με υπερβάλλοντα ζήλο την υπεροχή των βρετανικών τυριών.
Η εδραίωσή της στη λίστα των κορυφαίων προσωπικοτήτων του Συντηρητικού Κόμματος έλαβε χώρα μόλις πέρυσι, όταν ο Μπόρις Τζόνσον την τοποθέτησε στη θέση της υπουργού Εξωτερικών. Από το περίοπτο υπουργείο, η Τρας άδραξε κάθε ευκαιρία για να προβάλει το δυναμικό ηγετικό προφίλ της, καταργώντας τμήματα της ευρωπαϊκής συμφωνίας για τα σύνορα με τη Βόρειο Ιρλανδία και εξασφαλίζοντας την απελευθέρωση δύο Βρετανών υπηκόων που είχαν συλληφθεί και κρατηθεί στο Ιράν.
Η δημοφιλία της εκτοξεύθηκε σε νέα ύψη τον Φεβρουάριο του 2022, όταν υιοθέτησε μια σκληρή γραμμή απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και υποστήριξε πως οι δυνάμεις του Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει να εκδιωχθούν πάση θυσία από τη χώρα.
Μάλιστα, η απόφασή της να φωτογραφηθεί επάνω σε ένα βρετανικό τανκ κατά την διάρκεια επίσκεψής της σε βρετανικά στρατεύματα στην Εσθονία σχολιάστηκε έντονα από τα βρετανικά ΜΜΕ ως μια προσπάθεια απομίμησης του ηγετικού προφίλ της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Παρ’όλα αυτά, η θητεία της Τρας στο βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών συνοδεύτηκε και από μια σειρά από γκάφες και αμήχανες στιγμές που έδωσαν τροφή σε καυστικά πρωτοσέλιδα στον βρετανικό αντιπολιτευτικό Τύπο.
Χαρακτηριστική είναι η επεισοδιακή συνάντησή της με τον Ρώσο ομόλογό της Σεργκέι Λαβρόφ, όταν η ίδια προχώρησε σε διπλωματικό faux-pas, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ρωσίας στις περιοχές του Ροστόφ και του Βορόνεζ – περιφέρειες που αναμφίβολα ανήκουν στην επικράτεια της Ρωσίας και βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά από τα ουκρανικά σύνορα. Ο Λαφρόφ αποχώρησε έξαλλος από την αίθουσα.
Αντίστοιχες ήταν και οι αντιδράσεις έπειτα από την πρώτη επίσκεψή της στην Ουάσιγκτον, όταν αμερικανικές διπλωματικές πηγές εξέφρασαν ανοιχτά την δυσαρέσκειά τους απέναντι στο ιδιόρρυθμο και πομπώδες ύφος της.
Ανάμεσα στις διπλωματικές γκάφες της Τρας συγκαταλέγεται και ένα πρόσφατο διπλωματικό ενσταντανέ με την Ελλάδα, όταν σε ανάρτησή της στο Twitter για τη συνάντηση με τον Νίκο Δένδια στο Λονδίνο, η υπουργός Εξωτερικών έκανε tag τον τραγουδιστή Νίκο Βέρτη.
Η νέα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου θα συναντήσει μπροστά της μια σειρά από πρωτοφανείς κυβερνητικές προκλήσεις. Στο πλάι του υπερπληθωρισμού που αγγίζει νέα ρεκόρ σαραντακονταετίας και μιας αναμενόμενης ύφεσης της βρετανικής οικονομίας, η Τρας αντιμετωπίζει και εσωτερικά προβλήματα, καθώς η παρατεταμένη προεκλογική εκστρατεία έχει αφήσει έντονες ρωγμές στην παράταξη των Τόρις.
Δεδομένου του μυστήριου πολιτικού της παρελθόντος και των νεφελωδών προεκλογικών υποσχέσεών της, κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πως θα εξελιχθούν οι πρώτοι, δύσκολοι μήνες της στην εξουσία. Σύμφωνα με τον Βρετανό πολιτικό αναλυτή και πρώην συνεργάτη της, Τζούλιαν Γκλόβερ, το μόνο σίγουρο είναι το εξής: «Η Τρας θα κάνει τα πάντα για να μείνει στο επίκεντρο της προσοχής».
