— Τι επιδιώκει η Τουρκία με τη διαρκή όξυνση και τη ρητορική της έντασης;
Η ηγεσία του τουρκικού καθεστώτος με αυτή την κλιμακούμενη ρητορική απευθύνεται σε διαφορετικά ακροατήρια και επιδιώκει να ικανοποιήσει μια σειρά στόχων στο επικοινωνιακό πεδίο.
Πρώτον, θέλει διαρκώς να υπενθυμίζει στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και στην κοινωνία ότι οι διεκδικήσεις της όχι απλώς διατηρούνται αλλά και πολλαπλασιάζονται. Παράλληλα στοχεύει στο να κινητοποιήσει τους κύκλους εκείνους που εντός Ελλάδας προπαγανδίζουν για χρόνια την καινοφανή θεωρία του κατεπείγοντος και των βιαστικών «τακτοποιήσεων», διαλαλώντας πως όσο δεν «επιλύουμε τις διαφορές μας με διάλογο τώρα» η Τουρκία ενισχύεται και οι τουρκικές διεκδικήσεις αυξάνουν. Πρόκειται για ρηχές και επικίνδυνες προσεγγίσεις που εξυπηρετούν την τουρκική στρατηγική. Η τουρκική ηγεσία επιδιώκει να διασπάσει το εσωτερικό μέτωπο στην Ελλάδα και να κάμψει την αντίστασή της.
Η Άγκυρα διατηρεί ζωντανή τη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών» στην ελληνική, τουρκική και διεθνή κοινή γνώμη. Παράλληλα, επιχειρεί να στιγματίσει την Ελλάδα διεθνώς ως ένα διεθνοπολιτικά «ανεύθυνο, κακομαθημένο παιδί», μια χώρα που δήθεν δεν τιμά τις διεθνείς συνθήκες και το δίκαιο και που έχει «επεκτατικές διαθέσεις» και προκαλεί εντάσεις. Δηλαδή με την προπαγάνδα αυτή η Άγκυρα προσπαθεί να παρουσιάσει στη δική της κοινή γνώμη αλλά και διεθνώς τον εαυτό της ως θύμα και την Ελλάδα ως θύτη, πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας δηλαδή, ώστε να κερδίσει διεθνή στήριξη και νομιμοποίηση, ρίχνοντας το φταίξιμο στην Αθήνα και ξεπλένοντας τον δικό της επεκτατισμό με τη χρήση του όρου «διμερείς ελληνοτουρκικές διαφορές».
Το τουρκικό καθεστώς στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα πως διατηρεί στο ακέραιο τις μονομερείς, παράνομες διεκδικήσεις του, υπονομεύοντας έτσι και την όποια προοπτική προσφυγής στη Χάγη. Πιστεύω επίσης πως μέσω της όξυνσης με την Ελλάδα η Τουρκία επιχειρεί να εξυπηρετήσει και έναν άλλο στόχο της: να απομακρύνει τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας και κριτικής από την επικείμενη νέα εισβολή της στα κουρδικά εδάφη της Συρίας και να τα εγκλωβίσει στο ελληνοτουρκικό πεδίο που δύναται να παράγει περισσότερη διεθνή επικαιρότητα. Η Ελλάδα είναι ένας χρήσιμος «επικοινωνιακός σάκος του μποξ» για την Άγκυρα.
Το τουρκικό καθεστώς στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα πως διατηρεί στο ακέραιο τις μονομερείς, παράνομες διεκδικήσεις του, υπονομεύοντας έτσι και την όποια προοπτική προσφυγής στη Χάγη.
Στο εσωτερικό, η καλλιέργεια μίσους για την Ελλάδα νομιμοποιεί την επεκτατική πολιτική της Άγκυρας στα μάτια της τουρκικής κοινής γνώμης. Δεν πρόκειται δηλαδή απλώς για επικοινωνιακά τρικ εσωτερικής προεκλογικής κατανάλωσης, αυτές οι ρητορικές παράγουν επικίνδυνο πολιτικό αποτέλεσμα. Η προπαγάνδα της Άγκυρας πρέπει να αντιμετωπιστεί έξυπνα από την Ελλάδα με σοβαρές πρωτοβουλίες ακόμα και στο εσωτερικό της Τουρκίας.
— Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί του Ταγίπ Ερντογάν για τον Έλληνα πρωθυπουργό πού μπορεί να οδηγήσουν;
Προδίδουν μια αποικιοκρατικού τύπου νοοτροπία της τουρκικής ηγεσίας έναντι της Ελλάδας. Η Άγκυρα έχει δημιουργήσει εδώ και χρόνια μια προπαγανδιστική ρητορική που επιχειρεί να διαχωρίσει τους «κακούς Έλληνες πολιτικούς που καταστρέφουν την χώρα τους αντιπαρατιθέμενοι με την μεγάλη Τουρκία». Η Ελλάδα σε αυτό το σημείο μού φαίνεται πως είναι επικοινωνιακά λίγο αδύναμη και αυτό πρέπει να διορθωθεί. Οι τουρκικές ηγεσίες στη δημόσια ρητορική τους συνήθως επιδιώκουν να διαχωρίζουν την ελληνική ηγεσία από την κοινωνία, προσπαθώντας έτσι να προκαλέσουν εσωτερικό ρήγμα στη χώρα μας και απαξίωση των ελληνικών κρατικών θεσμών και ηγεσιών.
Πρόκειται για κλασική μέθοδο προπαγάνδας. Οι τουρκικές υπηρεσίες έχουν φτάσει στο συμπέρασμα πως η τοξική πολιτική και ιδεολογική πόλωση εντός Ελλάδας και οι αντιθεσμικές δημόσιες συμπεριφορές τα τελευταία χρόνια αποτελούν χρήσιμα εργαλεία υπονόμευσης της ενότητας στο εσωτερικό και της ικανότητας της Ελλάδας να αντισταθεί στον τουρκοσουνιτικό επεκτατισμό.
Οι προσωπικές επιθέσεις Ερντογάν εναντίον του Έλληνα πρωθυπουργού εξυπηρετούν αυτήν τη στόχευση. Παράλληλα, η χρήση πεζοδρομιακής, μαφιόζικης ρητορικής από Τούρκους πολιτικούς αποκαλύπτει εντυπωσιακά και κάποιες όψεις της mainstream τουρκικής πολιτικής κουλτούρας. Για εμάς η ρητορική αυτή είναι σοκαριστική, αλλά για την αυταρχική Τουρκία σχεδόν αυτονόητη. Μόνο σε περαιτέρω κλιμάκωση μπορεί να οδηγήσει τέτοια απαράδεκτη ρητορική που κρύβει αλαζονεία και επιθετικότητα.
— Πολλοί επισημαίνουν ότι η Τουρκία με τη στάση της κρατάει όμηρο τη Δύση, επικαλούμενη τη σοβαρή στρατηγική της θέση. Συμφωνείτε;
Αυτό ήταν αληθές μέχρι πριν από μερικά χρόνια. Πιστεύω όμως πως πλέον αυτό ισχύει όλο και λιγότερο το τελευταίο διάστημα. Ελλάδα και Κύπρος, με κατάλληλες πολιτικές, μπορούν να περιορίσουν ακόμα περισσότερο τη λεγόμενη «σοβαρή στρατηγική σημασία» της Τουρκίας για τον δυτικό κόσμο και να καταστήσουν την Άγκυρα σχεδόν irrelevant για τα δυτικά συμφέροντα ασφαλείας.
Σε αυτό βέβαια έπαιξε σημαντικό ρόλο και η πολιτική της Τουρκίας μετά το 2016 και η διατάραξη των σχέσεών της με πολλούς δυτικούς παίκτες, καθώς και η προσέγγισή της με Ρωσία, Κίνα και Ιράν. Επιπλέον, οι εξελίξεις στο Κουρδιστάν καθώς και η βελτίωση των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικές χώρες αποτελούν ενδείξεις περαιτέρω μείωσης της σημασίας της Τουρκίας σε βάθος χρόνου.
Θα το πω απλά: η απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση και η διατάραξη των σχέσεών της με κομβικές χώρες του δυτικού συστήματος ενισχύουν την Ελλάδα. Η θεωρία περί «φιλοδυτικής Τουρκίας» είναι αφελής και δεν στηρίζεται σε πραγματικά, εμπειρικά δεδομένα, αποτελεί για επικίνδυνη φαντασίωση. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους στην Ελλάδα και να το αναδεικνύουμε διεθνώς.
Το ψυχροπολεμικό αφήγημα περί δήθεν «αναντικατάστατης Τουρκίας» που καλλιεργούν το τουρκικό ΥΠ.ΕΞ. και οι διεθνείς μηχανισμοί προπαγάνδας του (think tanks, δημοσιογράφοι, αναλυτές, εκδότες κ.λπ.) πρέπει να υπονομευθεί καίρια και οριστικά, με κάθε μέσο. Οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα από Αθήνα και Λευκωσία, μπορούν όμως να γίνουν περισσότερα.
— Θα έχουμε ένα «θερμό» καλοκαίρι; Τι μπορεί να σημάνει αυτό από τη στιγμή που ο πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας συνεχίζεται;
Τα καλοκαίρια στην ανατολική Μεσόγειο, ειδικά μετά το 2016, είναι πάντα αρκετά «θερμά». Δεν πιστεύω όμως ότι η Άγκυρα θα τραβήξει πολύ το σχοινί σε σημείο που μπορεί να σπάσει. Ας είμαστε ειλικρινείς, οι Τούρκοι ιθύνοντες, πέραν των δημόσιων λεονταρισμών τους, γνωρίζουν καλά ότι η χώρα τους δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την Ελλάδα στρατιωτικά για μια σειρά από λόγους που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επιχειρήσουν ενδεχομένως κάποιο ελεγχόμενο μικροεπεισόδιο ώστε να παίξει στα διεθνή ΜΜΕ και να επικαιροποιήσουν τις διεκδικήσεις τους.
Να μην ξεχνούμε όμως ότι η Άγκυρα έχει τεράστιο μέτωπο ανοιχτό στο Κουρδιστάν, που το θεωρεί ζήτημα ζωής και θανάτου, και αυτό το μέτωπο δεν πρόκειται να κλείσει σύντομα. Η Τουρκία θα επιχειρήσει αντιπερισπασμούς. Δεν μπορεί όμως να πολεμήσει σε όλα τα μέτωπα ταυτόχρονα και μάλιστα εναντίον ενός συγκροτημένου, νατοϊκού στρατού, όπως ο ελληνικός. Επιπλέον η χώρα μας ενισχύεται ποικιλοτρόπως και αυτό είναι κάτι που οι αρμόδιοι στην Άγκυρα παρακολουθούν με ανησυχία.
— Τι επιδιώκει ο Ερντογάν με την πίεση που ασκεί στο ΝΑΤΟ;
Η Τουρκία προσπαθεί να αποσπάσει οφέλη σε διάφορα πεδία. Πρώτον, επιθυμεί να σπάσει το εμπάργκο όπλων που της επέβαλαν ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις. Δεύτερον, επιδιώκει να υπονομεύσει τα δίκτυα Τούρκων και Κούρδων αντιφρονούντων που έχουν δημιουργηθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, στιγματίζοντάς τα ως δήθεν τρομοκρατικά. Τρίτον, προσπαθεί να επικαιροποιήσει την πεποίθηση στις δυτικές πρωτεύουσες ότι είναι μεγάλη δύναμη και αναντικατάστατη για το ΝΑΤΟ. Τέταρτον, να αυξήσει το πλεονέκτημα που διαθέτει έναντι του Πούτιν, μπλοκάροντας την ένταξή στο ΝΑΤΟ νέων μελών στην περιφέρεια της Ρωσίας, ζητώντας ανταλλάγματα από αυτόν στο μέτωπο της Συρίας.
Μην ξεχνάμε ότι η Άγκυρα έχει σχεδιάσει και προσπαθεί να εφαρμόσει μια κολοσσιαία επιχείρηση «ανταλλαγής πληθυσμών» στη Μέση Ανατολή, προσπαθώντας να ωθήσει τους Κούρδους μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα από τα τουρκοσυριακά σύνορα και να εγκαταστήσει εκεί τα εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες που τώρα ζουν στην Τουρκία. Δεν θα είναι εύκολο και χωρίς συνέπειες. Πέμπτον, η Τουρκία προσπαθεί να παρατείνει την ανοχή της Δύσης στις βίαιες κατασταλτικές πολιτικές που ασκεί έναντι Κούρδων και άλλων στο εσωτερικό. Η Δύση είναι η μόνη που ασκεί κριτική και πιέζει την Τουρκία για εκδημοκρατισμό.
Τέλος, επειδή θεωρώ πως η ένταξη περισσότερων χωρών στο ΝΑΤΟ από την περιφέρεια της Ρωσίας περιορίζει ακόμα περισσότερο την όποια γεωπολιτική αξία του μικρασιατικού χώρου, πιστεύω πως η Άγκυρα δεν επιθυμεί να χάσει αυτό το «μονοπώλιο» της γεωγραφικής εγγύτητας προς τη Ρωσία που κάποτε την καθιστούσε απαραίτητη για τη Δύση.
