Η Ρωσία έχει μετατρέψει τον ενεργειακό εφοδιασμό σε οικονομικό όπλο. Η στρατηγική αυτή είναι εμφανής στην Ουκρανία, με ρωσικά drone να πλήττουν εργοστάσια ενέργειας, αλλά και στην Ευρώπη όπου η Μόσχα έχει περιορίσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου και ενδεχομένως στοχοποιήσει αγωγούς.
Ωστόσο, το μεγάλο σχέδιο του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, αναμένεται να αποτύχει, εκτιμά το Politico.
Οι άμεσες οικονομικές ζημίες στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αναπόφευκτη. Αλλά, μακροπρόθεσμα, η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει τον ενεργειακό πόλεμο. Οι κινήσεις του Πούτιν θα επιταχύνουν την αποτυχία του ενεργειακού τομέα της χώρας και την απώλεια του πολυπόθητου καθεστώτος της ως παγκόσμιας ενεργειακής υπερδύναμης.
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, η Μόσχα έχει τρεις στόχους. Ο πρώτος, ο οποίος ήταν εφικτός όταν οι αγωγοί ήταν ανοιχτοί, ήταν να δημιουργήσει αβεβαιότητα και να αποτρέψει τους Ευρωπαίους από το να προετοιμαστούν για τις εξελίξεις.
Ο δεύτερος στόχος ήταν να πλήξει την ευρωπαϊκή οικονομία. Σε αυτό το σημείο η ρωσική στρατηγική επιτυγχάνει τον σκοπό της. Η ευρωζώνη αναμένεται να καταγράψει ύφεση την επόμενη χρονιά.
Ο τρίτος και τελευταίος στόχος ήταν να προκαλέσει διχασμό στην Ευρώπη, διαδίδοντας την ιδέα ότι οι κυρώσεις προκαλούν την ενεργειακή κρίση. Αυτό είναι, φυσικά, μια αντιστροφή του αιτίου και της συνέπειας - η απόφαση της Ρωσίας να εισβάλει στην Ουκρανία είναι αυτή που προκαλεί την κρίση. Ωστόσο, η ρητορική αυτή έχει αποκτήσει κάποια απήχηση στην ΕΕ.
Βραχυπρόθεσμα, η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Μια οικονομική και κοινωνική κρίση εντείνεται, καθώς οι υψηλές τιμές της ενέργειας τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και το κόστος ζωής αυξάνεται, βυθίζοντας τα νοικοκυριά σε δεινή θέση. Επιπλέον, τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ χειρότερα από ό,τι είναι τώρα. Ένας ιδιαίτερα ψυχρός χειμώνας θα αυξήσει τη ζήτηση για ενέργεια, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη στενότητα.
Ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα υπάρχει για τον χειμώνα 2023-2024 καθώς φέτος η Ε.Ε. κατάφερε να γεμίσει τις αποθήκες αερίου, αλλά ενδέχεται να μην έχει την ίδια δυνατότητα και του χρόνου. Αλλά, παρά τις δυσκολίες, το ότι η στρατηγική του Πούτιν είναι βέβαιο ότι θα γυρίσει μπούμερανγκ, μπορεί να προσφέρει κάποια παρηγοριά.
Ο εκβιασμός της Μόσχας έπεισε μια για πάντα τις χώρες της ΕΕ ότι η Ρωσία δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας. Και ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη διπλασιάζει τις προσπάθειές της να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, με την κατασκευή υποδομής υγροποιημένου φυσικού αερίου για τις εισαγωγές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και το Κατάρ. Ο πρώτος από τους πολλούς νέους τερματικούς σταθμούς LNG θα ανοίξει σύντομα και στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Φινλανδία, ενώ διαπραγματεύονται νέα συμβόλαια φυσικού αερίου για την ενίσχυση της προσφοράς - από την Αλγερία ή τη Νορβηγία, για παράδειγμα. Το μπλοκ επιταχύνει, επίσης, τα σχέδια και για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σε διάστημα περίπου τριών ετών, η Ευρώπη, όπως φαίνεται, δεν θα έχει πλέον ανάγκη το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο.
Σε μόλις δύο μήνες από τώρα, το μπλοκ θα σταματήσει, σχεδόν καθολικά, την εισαγωγή πετρελαίου, αναγκάζοντας τη ρωσική αγορά να ψάξει νέους πελάτες. Δεν θα είναι πολύ δύσκολο, όμως, καθώς η ζήτηση από την Κίνα, την Ινδία κι αρκετές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες παραμένει μεγάλη. Ωστόσο, αυτές οι χώρες δεν θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν μονίμως την Ευρώπη, που ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής υδρογοναναθράκων.
Επιπροσθέτως, οι ΗΠΑ μπορεί να επιβάλουν επιπλέον κυρώσεις κατά των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου, περιορίζοντας κι άλλο τις πωλήσεις της Ρωσίας.
Την ίδια ώρα, η θέση του Κρεμλίνου φαντάζει ακόμα δυσκολότερη όσον αφορά το αέριο. Η Ρωσία εξάγει το φυσικό της αέριο μέσω αγωγών, οι οποίοι προς το παρόν είναι τοποθετημένοι για να εξυπηρετούν την Ευρώπη. Και η κατασκευή νέων αγωγών στη θέση τους θα απαιτήσει χρόνο και χρήμα, τα οποία είναι σε έλλειψη. Ακόμα, θα απαιτούνταν νέες συμβάσεις με πρόθυμους αγοραστές. Και εδώ, και πάλι, τα πράγματα φαίνονται δύσκολα για τη Μόσχα, καθώς η Κίνα είναι σήμερα η μόνη χώρα που θα μπορούσε να απορροφήσει περισσότερο ρωσικό αέριο, αλλά το Πεκίνο δεν βιάζεται να υποχρεωθεί.
Δεδομένων όλων αυτών, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως τα πράγματα φαίνονται άσχημα για τον ρωσικό ενεργειακό τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της οικονομίας της χώρας, περίπου το ήμισυ των δημοσιονομικών της εσόδων και περίπου τα δύο τρίτα των εξαγωγών της. Οι τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) υποθέτουν ότι τα ετήσια έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές ενέργειας θα μειωθούν περισσότερο από το ήμισυ μέχρι το 2030.
Ο ΙΕΑ πιστεύει, επίσης, ότι μέχρι το 2030, το μερίδιο της Ρωσίας στο παγκόσμιο εμπόριο φυσικού αερίου θα έχει μειωθεί σε μόλις 15% - σε σύγκριση με 30% το 2021. Το συμπέρασμα είναι σκληρό για τη Μόσχα: Κατά την επόμενη δεκαετία, θα χάσει την ιδιότητά της ως παγκόσμια ενεργειακή υπερδύναμη - και τα προβλήματα του Κρεμλίνου δεν θα τελειώσουν εκεί.
Λόγω των κυρώσεων, οι ρωσικές ενεργειακές εταιρείες δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε δυτική χρηματοδότηση και τεχνολογία. Για το Κρεμλίνο, αυτό αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Τα αποθέματα των σημερινών ενεργειακών κοιτασμάτων τους εξαντλούνται σταδιακά και παρόλο που διαθέτουν νέα κοιτάσματα στην Αρκτική, η ανάπτυξή τους θα απαιτήσει τεράστια χρηματικά ποσά και κορυφαία δυτική τεχνολογία. Χωρίς πρόσβαση σε κανένα από τα δύο, η ενεργειακή παραγωγή της Ρωσίας θα μειωθεί σιγά-σιγά τις επόμενες δεκαετίες.
Σε συνδυασμό με την πτώση της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα, καθώς ο κόσμος στρέφεται προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όλα αυτά σημαίνουν ότι ο ενεργειακός πόλεμος που ξεκίνησε ο ίδιος ο Πούτιν μόνο άσχημα μπορεί να τελειώσει για τη Ρωσία.
