Εμανουέλ Μακρόν. Γύρω από αυτό το όνομα έχουμε τώρα μια πραγματική διασταύρωση πυρών. Οι χαρακτηρισμοί, τα πολιτικά σενάρια, το συζυγικό κουτσομπολιό, οι κακίες: όλα τα είδη δημόσιου λόγου, ακάθαρτα και καθαρά, φτιάχνουν ήδη μια αυτόνομη φούσκα δημοσιότητας, μια φλύαρη «μακρονολογία».
Είχε συμβεί, φυσικά, και με άλλους. Θυμάμαι, για παράδειγμα, τον Σαρκοζί και το πώς πέρασε σε βιβλία του Αλέν Μπαντιού, αλλά και σε στίχους χιπ χοπ τραγουδιών ή κωμικά σκετς στη γαλλική τηλεόραση. Ο Σαρκοζί ως εκπρόσωπος μιας δεξιάς που δεν είχε πλέον πρόβλημα να πει το όνομά της ή ως χαρακτηριστική φιγούρα μιας επιδεικτικά υλιστικής γκλαμουριάς (τα ρόλεξ του Σαρκοζί και άλλα ευτράπελα). Ο Σαρκοζί και η Κάρλα, ο Μακρόν και το «σκάνδαλο» της εξηντάρας συντρόφου.
Ο Μακρόν θα είναι, πιθανόν, ο νικητής του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών. Και το δικό του όνομα έχει ξεπεράσει ήδη τον φυσικό του φορέα (το άτομο Εμανουέλ Μακρόν) και μετατρέπεται σε ιδεολογικό σύμβολο. Από μια ορισμένη σκοπιά, πράγματι, ο Μακρόν είναι ο «αστός πολιτικός». Πίσω από αυτήν τη φιγούρα βλέπει κανείς το Κεφάλαιο και όχι τη γη, την κινητικότητα, όχι τις ρίζες, την αισιοδοξία του μέλλοντος και όχι το τραγούδι της εθνικής παρακμής. Βλέπει κανείς τον διαχωρισμό ανάμεσα στην πολιτική και στη σφαίρα της ευτυχίας. Χαρακτηριστικά, σε μια συνάντησή του με εκπροσώπους των προτεσταντών ο Μακρόν είπε ότι δεν υπόσχεται ούτε την ευτυχία ούτε την υπέρβαση. Αυτά, συνέχισε, οδηγούν σε μια λογική ολοκληρωτισμού, σε μια «ριζοσπαστική» θρησκεία. Αλλά και το κοσμικό κράτος δεν μπορεί και δεν πρέπει γίνει θρησκεία.
Για να το πω αλλιώς, ο Μακρόν εμφανίζεται ως ο κατεξοχήν προοδευτικός αστός. Ή, καλύτερα, είναι η επιθυμία να υπάρξει κάτι τέτοιο σήμερα, την εποχή των αντιδραστικών και των μεταμοντέρνων δημαγωγών.
Μόνο κάποιος που δεν έχει πρόβλημα (απεναντίας) με την ιδέα της διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να είναι αδιάφορος για τον Μακρόν και την επιτυχία του. Λέει, άλλος ένας αναλώσιμος πολιτικός στον επιθανάτιο ρόγχο της αυτοκρατορίας, κι έτσι ξεμπερδεύει.
Φυσικά και κάποιοι το θεωρούν αδύνατο αυτό. Ποιοι; Όσοι πιστεύουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ότι ζούμε τον επιθανάτιο ρόγχο του παγκόσμιου καπιταλισμού. Όταν κάποιος είναι ετοιμοθάνατος, δεν έχουν νόημα τα σωστικά συνεργεία και οι προσπάθειες τεχνητής ανάνηψης. Και γιατί να μην του δώσεις μια να φύγει μιαν ώρα αρχύτερα; (Να ο πειρασμός της «ριζοσπαστικής» προτίμησης σε έναν Τραμπ ή σε μια Λεπέν).
Για όλους τους άλλους, όμως, η υπόθεση της προόδου έχει ακόμα νόημα. Είτε την προσδιορίσει κανείς ως αστική είτε όχι, είναι η μοναδική θετική ιδέα που έχει απομείνει στον χώρο των πολιτικών σχεδίων. Ακόμα και χωρίς τη μεταφυσική αίγλη που είχε στο παρελθόν, η πρόοδος παραπέμπει σε πράγματα, δεν είναι πουκάμισο αδειανό. Σε αυτή την ιδέα χωράει έτσι και η ατομική δημιουργικότητα, αλλά και το καθήκον για κοινωνική ενσωμάτωση των «εκτός». Η προστασία των ελευθεριών μαζί με τη μέριμνα για εκείνους που έχουν καθηλωθεί και αδρανοποιηθεί εξαιτίας κοινωνικών και μορφωτικών ανισοτήτων.
Μια άλλη εκδοχή για τον Μακρόν θα στεκόταν έτσι σε αυτήν τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Δεν θα κοιτούσε μόνο τη Γαλλία, αλλά και τον απορρυθμισμένο οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προφανώς, η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν μπορεί να ακινητοποιηθεί σε μια δημοσιονομική και γραφειοκρατική μηχανική, χωρίς βαθύτερο συντονισμό και πολιτική δυναμική. Θα ήταν, όμως, ολέθρια η διάλυσή της είτε με όρους ασύντακτων κοινωνικών εμφυλίων είτε στο όνομα των εθνικών εγωισμών.
Μόνο κάποιος που δεν έχει πρόβλημα (απεναντίας) με την ιδέα της διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να είναι αδιάφορος για τον Μακρόν και την επιτυχία του. Λέει, άλλος ένας αναλώσιμος πολιτικός στον επιθανάτιο ρόγχο της αυτοκρατορίας, κι έτσι ξεμπερδεύει. Ωστόσο, αυτή η αδιαφορία δεν απέχει πολύ από τον κυνισμό. Όταν, ας πούμε, εξισώνει τον προοδευτικό φιλελευθερισμό με τον αυταρχικό εθνικισμό. Ή όταν εντάσσει μακαρίως στην «παράταξη του χειρότερου» τόσο τον Μακρόν όσο και τη Λεπέν, σαν να αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Κάπως έτσι συντηρείται ακόμα η αρχαία σκουριά του ιδεολογικού δογματισμού.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
