Can’t Get You Out of My Head: H νέα επική σειρά ντοκιμαντέρ του Adam Curtis για την κατάστασή μας

Can’t Get You Out of My Head: H νέα επική σειρά ντοκιμαντέρ του Adam Curtis για την κατάστασή μας Facebook Twitter
Can’t Get You Out of My Head. Φωτ.: BBC
0



Ίσως δεν αποτελούν την ιδανική διαφυγή από το κλειστοφοβικό κλίμα του lockdown, χιλιάδες άνθρωποι πάντως έβαλαν να (ξανα)δουν τον τελευταίο χρόνο κάποιο ή κάποια από τα υποβλητικής και αποκαλυπτικής υφής –και επικού βεληνεκούς–  «ντοκιμαντέρ» του Adam Curtis σχετικά με τη φανερή ή μυστική ιστορία της ανθρώπινης κατάστασης και των περίεργων μεταλλάξεών της κατά τον προηγούμενο και τον τρέχοντα αιώνα. 

Σίγουρα δεν προσφέρονται για αυτό που αποκαλείται «comfort viewing» ή διάλειμμα ανεμελιάς από την κατατονική συνθήκη του εγκλωβισμού, από την άλλη όμως δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι έχουν εξελιχθεί σε cult φαινόμενο και σε θέαμα που σε παρασύρει με το εύρος του φάσματος και τις περιπετειώδεις αναζητήσεις που το χαρακτηρίζουν. Ακόμα κι αν δεν σου είναι ακριβώς ξεκάθαρο το κεντρικό επιχείρημα αυτών των οπτικοακουστικών διατριβών (ή διαλογισμών) περί των τρόπων λειτουργίας της εξουσίας στις σύγχρονες κοινωνίες, αφήνεσαι να παρασυρθείς στην αισθητηριακή και συναισθηματική ισχύ τους.   

Σε κατάσταση ανάμεσα σε έκσταση και καταληψία παρακολούθησα κι αυτό το μεγαλεπήβολο πόνημα του Κέρτις, και το μόνο που με τάραξε, όπως και σε άλλες δημιουργίες του, ήταν αυτή η ιδέα ότι όλα πήγαν στραβά στα ‘90s, τότε που περιχαρακωθήκαμε στον ατομικισμό μας, χαλάσαμε την σχέση μας με την κοινωνία, εγκαταλείψαμε την πολιτική και αφήσαμε τον διάολο με τα πολλά ποδάρια να μας πάρει.

The Century of the Self (Ο αιώνας του εαυτού), The Power of Nightmares (Η δύναμη των εφιαλτών), The Trap: What Happened to Our Dream of Freedom (Η παγίδα: Τι απέγινε το όνειρο της ελευθερίας), Hypernormalization (Υπερκανονικοποίηση)… Από τους τίτλους και μόνο των ταινιών του –ειδικά των πιο μεγαλεπήβολων, αυτών που κυκλοφόρησαν από το 2000 και μετά–  το πιάνεις (ή σε πιάνει) το mood που θέλει να περάσει ο δημιουργός τους μέσω ενός καθηλωτικού συνδυασμού πλούσιου, συχνά ανέκδοτου, υλικού από τα ανεξάντλητα αρχεία του BBC, υπνωτικής αφήγησης, ιλιγγιωδών συνειρμών και υπερ-ψαγμένου soundtrack.

Περισσότερο video-δοκίμια και πραγματείες μακράς πνοής παρά ντοκιμαντέρ με τη στενή έννοια του όρου, παρακολουθώντας τις είναι σα να χάνεσαι σε μια ιδιοσυγκρασιακή μυθοπλασία με πρωταγωνιστές συχνά δευτερεύοντες αλλά «κομβικούς» χαρακτήρες της πρόσφατης ιστορίας. 

Can’t Get You Out of My Head: H νέα επική σειρά ντοκιμαντέρ του Adam Curtis για την κατάστασή μας Facebook Twitter
Can’t Get You Out of My Head. Φωτ.: BBC

Και πριν από λίγο καιρό, στα μέσα του περασμένου μήνα, έκανε την εμφάνισή του (αρχικά στο BBC και αμέσως μετά στο κανάλι του Adam Curtis στο YouTube, ελεύθερο για όλους) το πιο επικό ίσως μεγαλούργημα του Βρετανού «κινηματογραφιστή» (ο ίδιος προτιμά την ιδιότητα του δημοσιογράφου ή του ιστορικού) με γενικό τίτλο Can’t Get You Out of My Head και υπότιτλο, ούτε λίγο ούτε πολύ, «Μια συναισθηματική ιστορία του σύγχρονου κόσμου». Χωρισμένη σε έξι επεισόδια-κεφάλαια. που ξεπερνούν σε διάρκεια τις οχτώ ώρες (νεράκι περνάνε εφόσον μπεις στο τριπ), η σειρά «αφηγείται το πώς φτάσαμε στις παράξενες μέρες που βιώνουμε τώρα και το γιατί τόσο οι κατέχοντες την εξουσία όσο και εμείς δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να συνεχίσουμε»

Όπως και σε άλλα έργα του Κέρτις, το κρίσιμο ερώτημα μοιάζει να είναι το εξής: Πώς βρεθήκαμε να ζούμε σ’ αυτή την (ψυχοσυναισθηματική, κοινωνική, γεωπολιτική) κατάσταση, στοιχειωμένοι από τα φαντάσματα του παρελθόντος, σε μια κοινωνία που ενώ έχει σχεδιαστεί με άξονα την ατομικότητα, τα άτομα βιώνουν όλο και μεγαλύτερη αβεβαιότητα, αγωνία, επισφάλεια;

Τεράστιο το ερώτημα, παρ’ όλα αυτά ο Κέρτις επιχειρεί να το απαντήσει μέσω μιας φιδωτής διαδρομής μπρος και πίσω στον χρόνο όπου συναντάμε, μεταξύ πολλών άλλων επιφανών και μη προσώπων της πρόσφατης ιστορίας, την φοβερή χήρα του Μάο, τον Michael X (τον «Malcolm X της βρετανικής αντικουλτούρας»), τη μητέρα του Tupac, το μυστηριώδες χειρόγραφο Βόινιτς (ή Βόινιχ), τα δικαιώματα των trans, την πλήρη επικράτηση των αγορών και της οικονομίας εις βάρος οτιδήποτε άλλου, την κατάρρευση της όποιας ουτοπικής ελπίδας υπήρχε κάποτε ότι η τεχνολογία και το ίντερνετ θα μας απελευθέρωναν από τα δεσμά μας, το τραγικό πολιτικό δίλημμα που έχουμε βρεθεί να αντιμετωπίζουμε μεταξύ νεοφιλελεύθερης τεχνοκρατίας και νεοφασιστικής αντίδρασης.

Ένα από τα θέματα που εξετάζονται είναι και αυτό της ανόδου της συνωμοσιολογίας, γεγονός ίσως λίγο ειρωνικό αν παραδεχτούμε ότι ώρες-ώρες οι ταινίες του Άνταμ Κέρτις μοιάζουν με ρεσιτάλ συνωμοσιολογίας, για προοδευτικούς, εστέτ και ψαγμένους όμως. Όπως έχει επίσης παρατηρηθεί, η ιδεολογική αντίληψη του Κέρτις μοιάζει κι εδώ σαν μια πειραγμένη, αντεστραμμένη εκδοχή του μαρξισμού, όπου το εποικοδόμημα είναι αυτό που καθορίζει την βάση.

Πέρα από τις όποιες ενστάσεις πάντως (οι ταινίες του έχουν δεχτεί κριτική τόσο από αριστερά όσο και από δεξιά), τα έξι επεισόδια του Can’t Get You Out of My Head επιχειρούν να ανοίξουν και όχι να περικλείσουν σε ιδεολογικά στεγανά τους ορίζοντες της σκέψης μας και να μας κάνουν να αντιδράσουμε στις νέες μορφές που έχουν λάβει τα πλοκάμια της παγκόσμιας εξουσίας.

Σε κατάσταση ανάμεσα σε έκσταση και καταληψία παρακολούθησα κι αυτό το μεγαλεπήβολο πόνημα του Κέρτις, και το μόνο που με τάραξε, όπως και σε άλλες δημιουργίες του, ήταν αυτή η ιδέα ότι όλα πήγαν στραβά στα ‘90s, τότε που περιχαρακωθήκαμε στον ατομικισμό μας, χαλάσαμε την σχέση μας με την κοινωνία, εγκαταλείψαμε την πολιτική και αφήσαμε τον διάολο με τα πολλά ποδάρια να μας πάρει.

00:00
-01:44
Daily
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Σπάικ Λι ετοιμάζει σειρά ντοκιμαντέρ για την 20η επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου

Πολιτισμός / Ο Σπάικ Λι ετοιμάζει σειρά ντοκιμαντέρ για την 20η επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου

Είκοσι χρόνια από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και ενόψει των εορτασμών της επετείου ο Σπάικ Λι ετοιμάζει μια σειρά ντοκιμαντέρ, ένα «ανεπανάληπτο πορτραίτο» των Νεοϋορκέζων και της αδάμαστης επιθυμίας και ικανότητάς τους να ξεπερνούν τις αντιξοότητες, τις δυσκολίες και τις καταστροφές.
THE LIFO TEAM
«Made You Look»: Μια αληθινή ιστορία για πλαστά έργα τέχνης

Εικαστικά / «Made You Look»: Μια αληθινή ιστορία για πλαστά έργα τέχνης

Το νέο ντοκιμαντέρ του Netflix, με όχημα τους πίνακες ζωγραφικής μιλά για τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα που διατρέχουν τον κόσμο του εμπόριου Τέχνης. Πρωτίστως, την απληστία των πλουσίων, των ειδημόνων, των γκαλερί, των συλλεκτών και των κριτικών τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Pelé: Ο βασιλιάς κυκλοφορεί πλέον με Πι, ο θρύλος του όμως παραμένει ακέραιος

Οθόνες / Pelé: Ο βασιλιάς κυκλοφορεί πλέον με Πι, ο θρύλος του όμως παραμένει ακέραιος

Το ντοκιμαντέρ του Netflix για τον Πελέ εστιάζει κυρίως στα τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα που συμμετείχε και στον ρόλο που έπαιξε στο αφήγημα του «βραζιλιάνικου θαύματος», που το δικτατορικό καθεστώς της πατρίδας του είχε στήσει επί πτωμάτων.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

The Face: Τότε που κάθε σελίδα ήταν πολύτιμη

Daily / The Face: Τότε που κάθε σελίδα ήταν πολύτιμη

Με αφορμή μια μεγάλη έκθεση στο Λονδίνο για το μυθικό βρετανικό περιοδικό και την επίδρασή του στη σύγχρονη κουλτούρα, θυμήθηκα το πρώτο τεύχος του που έπεσε στα χέρια μου, πριν από σαράντα χρόνια, όταν ήμουν μαθητής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Sly Lives!: Τα μπλουζ του (ψυχεδελικού) πρίγκηπα

Daily / «Sly Lives!»: Τα μπλουζ του (ψυχεδελικού) πρίγκιπα

Ένα εξαιρετικό μουσικό ντοκιμαντέρ στο Disney+ για τη διαστημική άνοδο και την αργόσυρτη πτώση του ιδιοφυούς Sly Stone, ηγέτη της πιο εντυπωσιακά πολυμορφικής μπάντας όλων των εποχών, τόσο ηχητικά όσο και εμφανισιακά.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Eurovision 2025: Γιατί προηγούνται στα στοιχήματα χώρες που δεν έχουν επιλέξει καν τραγούδι

TV & Media / Eurovision 2025: Γιατί προηγούνται στα στοιχήματα χώρες που δεν έχουν επιλέξει καν τραγούδι

Οι εταιρείες στοιχημάτων συνήθως τοποθετούν χώρες, όπως η Σουηδία, μεταξύ των κορυφαίων διεκδικητών στις αποδόσεις στοιχημάτων της Eurovision, ακόμη και πριν επιλέξουν τα τραγούδια ή τους καλλιτέχνες που θα διεκδικήσουν τη νίκη
LIFO NEWSROOM
The White Lotus: Spa και διαλογισμός μετά φόνου στον τρίτο κύκλο της «καυτής» σειράς

Daily / The White Lotus: Spa και διαλογισμός μετά φόνου στον τρίτο κύκλο της «καυτής» σειράς

Σ’ ένα πολυτελές θέρετρο στην Ταϊλάνδη μεταφέρεται ο νέος κύκλος της επιτυχημένης σειράς που μόλις ξεκίνησε, φανερώνοντας κάποια σημεία κόπωσης, παρά το πάντα εντυπωσιακό στήσιμό της.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Έκανε την Ελληνίδα μαμά του αστέρι του TikTok κι όταν εκείνη πέθανε, συνέχισε να μαγειρεύει τις συνταγές της

Γεύση / Έκανε την Ελληνίδα μαμά του αστέρι του TikTok κι όταν εκείνη πέθανε, συνέχισε να μαγειρεύει τις συνταγές της

Ο Ελληνοαμερικανός stand-up κωμικός Γκας Κωνσταντέλλης έφτιαξε έναν «βωμό» στα social media για τη μητέρα του και τις συνταγές της, οι οποίες συγκεντρώνονται τώρα σ’ ένα βιβλίο.
THE LIFO TEAM
Ω, τι κόσμος μπαμπά! 

Daily / Ω, τι κόσμος μπαμπά! 

Το παιδάκι του Μασκ που έκλεψε την παράσταση στο Οβάλ Γραφείο μπορεί να είναι το «μωρό της Ρόζμαρι», μπορεί όμως και να είναι ο Μεσσίας. Όλα είναι πιθανά στη δυστοπική σουρεάλα που ζούμε, και ο δρόμος προβλέπεται μακρύς κι αλλόκοτος.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ